روشهای شگفت انگیز برای تقویت حافظه
باشگاه خبرنگاران/ اگر ميخواهيم مطالعاتمان نتيجه خوبي دربرداشته باشد، بايد مسير درستي را طي کنيم که البته اين موضوع با نکاتي همراه است. براي افزايش بازدهي و قدرت يادگيري و همچنين تقويت ذهن، رعايت نکاتي ضروري است که در ادامه به آنها اشاره شده است. نکته ۱: آيا تا به حال فکر کرده ايد که چه زمان از روز بهترين زمان براي يادگيري و درس خواندن است؟ خيليها ميگويند اول صبح بهترين زمان و بعضي ديگر عقيده دارند شبها قبل از خواب بهترين ساعت است. اگر لازم است چيزي را حفظ کنيم بايد شب قبل از خواب اين کار را بکنيم چون در آن حالت مغزمان بعد از ياد گرفتن يک چيز جديد استراحت ميکند و به خاطر آوردن آنها راحتتر خواهد بود، اما اگر ميخواهيم مسائل رياضي حل کنيم يا ياد بگيريم بهتر است اين کار را اول صبح بکنيم، چون در آن ساعت مغزمان به خاطر خواب شب قبل کاملاً سرزنده است و ايدههايي نو پيش رويمان قرار ميدهد. اما دقت کنيم که حتماً بايد خواب خوبي داشته باشيم تا صبح سرزنده بيدار شويم. نکته ۲: قبل از درس خواندن به هيچ وجه غذاي سنگين نخوريم. اين کار باعث ميشود احساس خواب آلودگي به ما دست دهد، چون بعد از غذا خوردن، خون در نواحي شکم بيشتر از مغز گردش پيدا ميکند. نکته ۳: خواندن در حالت ايستاده باعث ميشود بتوانيم سريعتر بخوانيم؛ ميتوانيم از اين تکنيک در زمانهايي که کمبود وقت داريم استفاده کنيم. نکته ۴: بعد از خواندن يا ياد گرفتن چيزي که نياز به فعاليت فيزيکي هم دارد حتماً استراحت کنيم و بخوابيم و کار ديگري نکنيم. نکته ۵: در صورت امکان سعي کنيم مطالب را بلند بلند بخوانيم. بلند خواندن، مطالب سرعت ما را پايين ميآورد و اين مسئله باعث ميشود که بخشهاي بيشتري از مغزمان درگير شود. با بلند خواندن، ما صداي خودمان را ميشنويم و بخشي از مغزمان که کار شنيدن را برعهده دارد نيز فعال ميشود و آنچه ميخوانيم را ضبط ميکند. نکته ۶: استفاده از رسانهها هم باعث ميشود استفاده بيشتري از مغزمان بکنيم. ميتوانيم از ضبط صوت استفاده يا از ويدئوهايي درمورد موضوع مورد نظرمان استفاده کنيم. همچنين دانش آموزان ميتوانند از بازيهاي کامپيوتري درمورد درس مورد نظرشان استفاده کنند. نکته ۷: درصورت امکان ميتوانيم آموزشهاي مربوط به سخنراني در عموم را ياد بگيريم. اين کار باعث ميشود در جمع يا گروهمان براي حرف زدن احساس خجالت نکنيم. نکته ۸: براي استراحت هم وقت بگذاريم. هيچ وقت ساعتهاي طولاني پشت سر هم درس نخوانيم. حداقل هر يک ساعت يکبار ۱۰ تا ۱۵ دقيقه به خودمان استراحت بدهيم. وقتي موضوع خسته مان کرد کمي استراحت کنيم و دوباره از نو شروع کنيم. وقتي بعد از استراحت دوباره به سراغ آن موضوع ميرويد بينش جديدي براي يادگرفتن آن پيدا خواهيم کرد. نکته ۹: به طور منظم يک ورزش خاص را انجام دهيم. اگر وقت نداريم حتي ۲۰ دقيقه ورزش سبک هم کافي است. به اين دليل به آن نياز داريم که همانطور که ميدانيم از قديم گفته اند عقل سالم در بدن سالم است. ميتوانيم حتي در يک کلاس رقص ثبت نام کنيم. رقص نه تنها ورزش است بلکه بسيار مفرح بوده و برايمان لذت بخش خواهد بود. خودمان را آنطور که هستيم بپذيريم و دوست داشته باشيم. اگر خودمان را قبول نداشته باشيم نخواهيم توانست کار خوبي انجام دهيم. البته منظورم اين نيست که درمقابل خصوصيات و ويژگيهاي منفي خودمان کور باشيم. بايد از نقاط منفي خود آگاه شوي و براي از بين بردن آنها تلاش کنيم. همه ما انسان هستيم و خصوصيات مثبت و منفي در همه ما در کنار هم وجود دارد. نکته ۱۰: درسي را که قرار است آن روز به ما آموزش دهند از قبل بخوانيم حتي اگر متوجه چيزي در آن نشويم. با اينکار خواهيم توانست سوالات بهتري سر کلاس بپرسيم و مطلب را بهتر هضم کنيم؛ و باور کنيم با اينکار از همه در کلاس جلو ميافتيم. نکته ۱۱: اگر لازم است درمورد موضوعي مرتبط با درس سر کلاس صحبت کنيم، اول مطالبمان را آماده کنيم و بعد آنرا جلو آينه تمرين کنيم. اينکار باعث ميشود آمادگي بيشتري پيدا کنيم. نکته ۱۲: اگر قرار است گروهي درسي را بخوانيم اول مطمئن شويم که گروهمان بيشتر از ۳ نفر نباشد. البته بهتر است که درس خواندنمان به تنهايي و در اتاقي با تهويه و نور مناسب انجام شود. نکته ۱۳: وقتي خسته ايم درس نخوانيم. وقتي خسته ايم مغزمان خوب کار نميکند و در فهم مطالب به مشکل خواهيم خورد و باعث ميشود فکر کنيم درس مورد نظر دشوار است. زمانمان را برنامه ريزي کنيم. نکته ۱۴: اگر براي درس خواندن يا انجام پروژههاي خود از کامپيوتر استفاده ميکنيم در وضع نشستن خود دقت کنيم. اطلاعات خود را به طور منظم ذخيره کنيم تا با قطع برق يا اتفاقات ديگر به مشکل نخوريم. نکته ۱۵: وقتي ميخوانيم يا مينويسيم، نور را طوري تنظيم کنيم که به شانه چپ ما بتابد. اينکار باعث ميشود موقع نوشتن سايه دستمان اذيتمان نکند. (البته اگر راست-دست هستيد براي چپ دستها دقيقاً متضاد اين صحيح است.) نکته ۱۶: از خواندن در ماشين يا وسيله در حال حرکت خودداري کنيم. در اين حالت تمرکز براي چشمهاي ما دشوار خواهد شد و خيلي زود خسته ميشوند. اگر واقعاً ميخواهيم از زمانمان استفاده کنيم ميتوانيم از قبل درسمان را ضبط کرده و در ماشين گوش دهيم. نکته ۱۷: براي استاد شدن در يک سبک نوشتار، روزي ۱۰ دقيقه يک اثر از يک نويسنده مدرن را در دفترمان کپي کنيم. اگر فقط آن اثر را بخوانيم، سبک نوشتارمان ارتقاء نمييابد. بايد حتماً آنرا در دفترمان کپي کنيم تا سبک نوشتار خودمان هم خوب شود. نکته ۱۸: بطور مداوم دوره کنيم. وقتي چيزي ميخواهيم ياد بگيريم، ارتباطات عصبي جديد ايجاد ميشود. اما اين ارتباطات يا راهها دائمي نيستند. دوره کردن باعث ميشود اين راههاي ارتباطي قوي بماند و مطلب سالها در ذهنمان ماندگار شود. نکته ۱۹: يک دفترچه داشته باشيم و نکات مهم را در آن يادداشت کنيم. تحقيقات نشان ميدهد که اينکار باعث ميشود مطلب بيشتري ياد بگيريم حتي اگر ديگر آن دفترچه را مرور نکنيم. نکته ۲۰: ساخت لغت را تمرين کنيم. داشتن دايره لغت خوب سرعت خواندن ما را بالا ميبرد. لغت نامههاي مختلف کنار دستمان داشته باشيم تا در صورت لزوم از آنها استفاده کنيم. با خواندن گاه و بيگاه لغت نامه دانش و دايره لغتمان به مرور توسعه مييابد. نکته ۲۱: يادمان باشد که فقط توجه دقيق به موضوع کافي نيست. حتماً بايد بتواني بين پايه کنوني دانشمان و تجربياتمان ارتباط برقرار کنيم. نکته ۲۲: قبل از خواندن يک کتاب، نگاهي به فهرست آن بي اندازيم. بااين روش يک ايده کلي از موضوع کتاب پيدا ميکنيم و درکمان از مطالب بهتر ميشود. نکته ۲۳: موقع امتحانات دقت کنيم که بين خطوطتمان حتماً فاصله کافي باشد. همين مسئله ساده پاسخهاي ما را قابل خواندن ميکند؛ و هرچه نوشتهها قابل خواندنتر باشد نمره بهتري خواهيم گرفت. نکته ۲۴: روشي را براي شمارهگذاري جزوات و دفترها انتخاب کنيم که مديريت آنها را آسانتر کند. براي نگهداري جزوه هايمان يک سيستم سازمان يافته داشته باشيم. نکته ۲۵: حافظه را ميتوان به دو بخش تقسيم کرد. حافظه کوتاه مدت و بلند مدت. اينجا برايمان توضيح ميدهم که اين چطور بر يادگيري ما تأثير ميگذارد. وقتي اول چيزي ياد ميگيريم در حافظه کوتاه مدت ما ذخيره ميشود و اگر در مدت کوتاهي (۱۵ تا ۲۰ روز) دوباره آنرا مرور نکنيم از حافظه مان خارج ميشود. اگر سعي کنيم بعد از آن مدت آنرا مرور کنيم همه چيز برايمان دوباره جديد خواهد شد، اما اگر بين ۱۵ تا ۲۰ روز آنرا دوره کنيم به حافظه بلند مدت ما سپرده خواهد شد و وقتي وارد آنجا شد ديگر هيچوقت بيرون نميرود. نکته ۲۶: اگر ميخواهيم مطالعاتمان نتيجه خوبي در بر داشته باشد، سعي کنيم اولين تأثير را خوب بر جاي بگذاريم. اگر تأثير نادرست بگذاريم ديگر هيچ مقدار دوره کردن و مرور کردن به ما کمک نخواهد کرد و فقط باعث قويتر شدن آن مفهوم اشتباه ميشود. براي جلوگيري از بروز چنين وضعيتي بايد هميشه با استادان و معلمانمان در تماس باشيم؛ و اگر موضوع مورد مطالعه مان قابليت اين را داشت که اصول و قواعدي که ياد گرفته ايم را عملي کنيم، حتماً به هر وسيلهاي اينکار را بکنيم (مثلاً اگر فيزيک ميخوانيم ميتوانيم مسئله حل کنيم، اگر برنامه نويسي کامپيوتر ميخوانيم ميتوانيم برنامه بنويسيم). نکته ۲۷: اگر موادي را ميخوانيم که لازم است به مدت طولاني به خاطر بسپاريم، بعد از خواندن همه آنچه که خوانده ايم را بنويسيم. نوشتن باعث ميشود دوباره به موضوع فکر کنيم. اگر نميتوانيم با کتاب بسته بنويسيم اشکالي ندارد کتاب را روبه رويمان گذاشته و رونويسي کنيم. نکته ۲۸: اينکه تمرينات دوره خود را چطور برنامه ريزي کنيم هم اهميت زيادي دارد. اولين مرتبه دوره را بايد بين ۳ هفته بعد از خواندن قرار دهيم و دومين مرتبه را بعد از ۳ ماه انجام دهيم. نکته ۲۹: از جنبههاي عملي قضيه دور نشويم. اگر موضوعمان به گونهاي است که امکان تمرينات عملي را پيش رويمان قرار ميدهد به هر وسيلهاي تمرينات عملي را انجام دهيم. اگر تاريخ ميخوانيم به مکانهاي تاريخي مهم برويم. نکته ۳۰: اگر فيزيک يا شيمي ميخوانيم به جاي اينکه فقط کار آزمايشگاهي کنيم، مسائل عددي زيادي را حل کنيم. اگر برق الکترونيک ميخوانيم، در کنار پروژههاي آزمايشگاهي، مسائل چرخشي زيادي را روي کاغذ حل کنيم. حل کردن مشکلات عملي روي کاغذ بسيار مفيد است. نکته ۳۱: در به خاطر آوردن چيزي مشکل داريم؟ تنفس عميق خيلي کمکمان ميکند. اينجا توضيح ميدهيم که چرا و چگونه ميسر است. تنفس عميق به ما کمک ميکند اکسيژن بيشتري براي مغز و بافتهاي بدنمان فراهم کنيم و کل بدنمان را آرام و ريلکس ميکند. اينکار خيلي ساده است و نتايج خيلي خوبي برايمان دربردارد. تمام کاري که بايد بکنيم اين است که ۲۰ نفس عميق و آرام بکشيم تا جادوي آن را حس کنيم. هرموقع احساس خستگي کرديم ميتوانيم از اين تکنيک استفاده کنيم. هرموقع ديديم نميتوانيم چيزي را به خاطر بياوريم هم از اين تکنيک استفاده کنيم. به عنوان مثال، وقتي براي جمعي حرف ميزنيم ممکن است بعضي از حرف هايمان را فرامش کنيم. استفاده از اين تکنيک در چنين موقعيتي به کمکمان ميآيد.