۸ نشانه‌ی شایع کمبود پروتئین در بدن شما

بهداشت نيوز

بروزرسانی 1399/06/18 - 18:45

بهداشت نيوز/ پروتئين در ساختار عضلات، پوست، مو، ناخن، آنزيم‌ها و هورمون‌ها وجود دارد. و نقش‌هاي مهمي بر عهده دارد. تقريبا همه بافت‌هاي بدن به نوعي چه مستقيم، چه غير مستقيم تحت تاثير پروتئين هستند. امروزه در کشورهاي توسعه يافته، با رشد صنايع غذايي و غذاهاي آماده و فرآوري شده، اکثر غذاها حاوي پروتئين هستند. در نتيجه، کمبود پروتئين واقعي در کشورهاي توسعه يافته نادر است. با اين حال، برخي افراد ممکن است در معرض خطرات ناشي از فقدان اين ماده با ارزش و حياتي باشند.

کمبود يا فقر پروتئين منجر به بروز مشکلات بهداشتي مختلف مي‌شود، نسخه در اين مقاله به بررسي ۸ نشانه و علامت شايع کمبود پروتئين يا فقدان آن مي‌پردازد.

کمبود پروتئين چيست؟
هنگامي که ميزان و سطح پروتئين مورد نياز بدن در دسترس نباشد و از طريق رژيم غذايي حال حاضر خود قادر به دريافت مقدار کافي پروتئين نباشيد در اين حالت شما دچار فقر يا کمبود پروتئين هستيد. برآوردها حاکي از آن است که حدود يک ميليارد نفر در سراسر جهان از مصرف پروتئين ناکافي رنج مي‌برند.

با وجود اينکه بيشتر کودکان در کشورهاي جهان سومي و توسعه نيافته از اين مشکل رنج مي برند، اما بعضي افراد در کشورهاي توسعه يافته نيز در معرض خطر هستند. که اين فقدان شامل افرادي مي‌شود که از رژيم غذايي نامتعادل برخوردار هستند (به ويژه افراد مسن‌تر و بيماران بستري شده در بيمارستان‌ها).

شديدترين نوع کمبود پروتئين در بيماران مبتلا به کواشيورکور (kwashiorkor) ديده مي‌شود. اين بيماري اغلب در کودکان کشورهاي در حال توسعه اتفاق که با قحطي و رژيم هاي غذايي نامناسب تغذيه مي شوند شايعتر است.

کمبود پروتئين مي تواند تقريبا تمام جنبه هاي عملکرد بدن را تحت تاثير قرار دهد. در نتيجه، کمبود آن با بسياري از علائم همراه است.

ادم يا (Edema)
ادم از علايم کمبود شديد پروتئين است که بعيد است در کشورهاي توسعه يافته رخ دهد. ادما به متورم شدن يا پف کردن پوست اطلاق مي‌شود که يکي از علايم کلاسيک بيماري کواشيورکور (kwashiorkor) است. دانشمندان بر اين باورند که کاهش مقدار آلبومين سرم که يک يک پروتئين در پلاسماي خون است باعث بروز چنين بيماري مي شود.

آلبومين از تجمع بيش از حد مايع در بافت‌ها و ساير قسمت‌هاي بدن جلوگيري مي‌کند. با کاهش سطح آلبومني سرم، مايع در بافت‌ها تجمع پيدا کرده و باعث بروز تورم يا ادم مي‌شود. به همين دليل کاهش و کمبود پروتئين مي تواند موجب تجمع مايع در حفره شکم شود. شکم متورم نشانه اياز بيماري کواشيورکور است.

کبد چرب (Fatty Liver)
يکي ديگر از علائم رايج کواشيورکور، داشتن کبد چرب و يا تجمع چربي در سلول‌هاي کبدي است. اگر بيماري درمان نشود احتمال مبتلا به بيماري کبد چرب، التهاب و نارسايي کبد خواهد شد. کبد چرب يک بيماري بسيار شايع در افراد چاق و کساني که سوء مصرف الکل دارند است.

مشکلات و بيماري‌هاي پوست، مو و ناخن
اغلب علايم و نشانه‌هاي کمبود پروتئين در بافت پوست، مو و ناخن قابل مشاهده هستند. از آنجايي که پروتئين يکي از مواد سازنده اين بافت ها است به طبع علايم کمبود پروتئين در آن ها ظاهر خواهد شد.

براي مثال يکي از علايم بيماري کواشيورکور نازک شدن و پوسته پوسته شدن، بروز قرمزي و لکه ها روي پوست در کودکان است.
تغيير رنگ مو، ريزش مو (آلوپسي) و ناخن هاي شکننده نيز علائم شايع کمبود پروتئين هستند.

کاهش توده عضلاني
بزرگترين مخزن ذخيره پروتئين در بدن انسان عضلات و بافت ماهيچه اي بدن است. هنگامي که پروتئين موجود در غذا کم باشد يا به اندازه کافي پروتئين دريافت نشود، بدن به اجبار از پروتئين ذخيره شده در عضلات استفاده مي‌کند. در نتيجه کم کم بافت عضلاني تحليل مي رود.

حتي کمبود متوسط و معمولي پروتئين ممکن است باعث کاهش بافت عضلاني شود به خصوص در سالمندان. يک مطالعه بر روي مردان و زنان سالخوره نشان داده شد که کاهش توده عضلاني در ميان کساني که کمترين ميزان پروتئين مصرف کرده بودند بيشتر از سايرين بود. مصرف پروتئين به اندازه کافي حتي بدن را در محافظت از عضلات حمايت مي کند.

احتمال بروز شکستگي در بافت استخوان
علاوه بر عضلات، استخوان‌ها و بافت اسکلتي هم دست خوش تغييرات ناشي از کمبود پروتئين خواهد شد. کاهش سطح پروتئين بدن، مي‌تواند باعث تضعيف و نازک شدن استخوان‌ها و در نتيجه شکستگي آنان شود.

بر اساس مطالعه اي که بر روي زنان يائسه صورت گرفته، مشخص شده است که زناني که بيشتر از ديگران پروتئين دريافت ميکنند با کاهش خطر ابتلا به شکستگي استخوان هاي لگن همراه هستند.يک مطالعه ديگر در زنان يائسه در همين خصوص صورت گرفت، که نشان داد زناني که روزانه و به مدت ۶ ماه ۲۰ گرم مکمل پروتئين دريافت کرده‌اند، حدود ۲.۳% کمتر از سايرين به کاهش توده استخواني دچار مي‌شوند.

تاخير در رشد کودکان
پروتئين نه تنها به حفظ توده عضلاني و استخواني کمک مي‌کند، بلکه براي رشد بدن نيز ضروري است. با اين اوصاف کمبود پروتئين يا نارسايي آن در کودکان مي‌تواند با مشکلات رشد همراه باشد.

تاخير در رشد يکي از علايم شايع سوء تغذيه در کودکان است. مطالعه اي که در سال ۲۰۱۳ صورت گرفت نشان مي‌داد که ۱۶۱ ميليون کودک در جهان با مشکل تاخير در رشد مواجه هستند. همين مطالعات نشان مي‌دهد که ارتباط قوي بين کمبود پروتئين و کاهش رشد يا مشکلات مربوط به رشد کودک وجود دارد. تاخير در رشد يکي از نشانه هاي بيماري کوارشيورکور است.

افزايش شدت عفونت
کمبود پروتئين حتي قادر است روي سيستم ايمني بدن تاثير بگذارد. مي‌تواند موجب بروز اختلال در سيستم ايمني بدن شود. اختلال عملکرد سيستم ايمني که يکي از علايم نارسايي و فقر پروتئين است موجب شديد شدن عفونت در بدن مي شود.حتي کاهش مصرف ميزان کم پروتئين، ممکن است باعث کاهش عملکرد سيستم ايمني بدن شود. يک مطالعه کوچک در زنان مسن نشان داد که رژيم کم پروتئين ۹ هفته اي باعث کاهش پاسخ هاي ايمني و افزايش عفونت در اين مدت شد.

افزايش اشتها و مصرف کالري زياد
هرچند که کاهش و يا تضعيف آن يکي از علايم کمبود شديد پروتئين است، اما کمبود ملايم پروتئين موجب افزايش غذا و تمايل به دريافت کالري زياد است.
زماني که بدن با کمبود پروتئين مواجه مي‌شود با مکانيزم‌هايي، سعي در افزايش اشتها مي‌کند. تا موفق به دريافت مقادير مورد نياز پروتئين خود شود. اما کاهش ملايم پروتئين به معني ميل به خوردن همه چيز ها نيست. در بسياري از افراد تنها اشتها براي آن دسته از مواد غذايي افزايش پيدا مي‌کند که به آن علاقه زيادي دارند. اگر در تمام طول روز احساس گرسنگي مي‌کنيد، سعي کنيد نوشيدني هاي حاوي پروتئين را به هر وعده غذايي خود اضافه کنيد.