سندرم مثانه دردناک؛ از علائم تا درمان
بهداشت نيوز/ سيستيت بينابيني که گاهي اوقات به عنوان سندرم مثانه دردناک، سندرم درد مثانه، يا مثانه بيش از حد حساس شناخته مي شود، يک بيماري مزمن مثانه است که موجب احساس فشار و درد در مثانه، لگن درد، و نياز فوري به دفع ادرار يا تکرر ادرار مي شود.
اگرچه سيستيت بينابيني هم مردان و هم زنان را تحت تاثير قرار مي دهد، اما اين شرايط بين زنان شيوع بيشتري دارد. به گفته موسسه اورولوژي ويسکانسين، زنان در مقايسه با مردان، پنج برابر احتمال بيشتري دارد به سيستيت بينابيني مبتلا شوند.
نشانه ها و علائم
شدت علائم و نشانه هاي سيستيت بينابيني از فردي به فرد ديگر مي تواند متفاوت باشد. براي برخي افراد، اين شرايط ناتوان کننده بوده و اثر جدي و منفي بر کيفيت زندگي آنها دارد، در شرايطي که براي ديگران ممکن است علائم به واسطه شعلهور شدن دوره اي بيماري شکل گرفته و از بين بروند.
علائم سيستيت بينابيني شبيه علائم يک عفونت دستگاه ادراري هستند با اين تفاوت که هيچ عفونتي در سيستيت بينابيني وجود ندارد. از نشانه و علائم شايع اين شرايط مي توان به موارد زير اشاره کرد:
- احساس فشار، درد يا ناراحتي در مثانه
- تکرر ادرار يا دفع ادرار دردناک
- لگن درد
- احساس فشار، درد يا ناراحتي در لگن
- رابطه جنسي دردناک، ناراحتي مربوط به رابطه جنسي، و کاهش ميل جنسي
- علائم دستگاه ادراري که در غياب عفونت يا دلايل قابل شناسايي ديگر بيش از شش هفته ادامه داشته اند
- درد سوپراپوبيک (درد زير شکم يا زير ناف) در ناحيه اي که مثانه قرار گرفته است
- افزايش درد زماني که مثانه با مايع پر مي شود و کاهش درد پس از استفاده از توالت
افزون بر علائم بالا، مردان مبتلا به سيستيت بينابيني ممکن است درد در قسمت کشاله ران، آلت تناسلي، مقعد يا بيضه را نيز تجربه کنند. براي تشخيص دقيق به طور معمول به استفاده از يک سيستوسکوپ نياز است.
نکته مهم: پزشک شما احتمالا پيش از استفاده از سيستوسکوپ، آزمايش هايي را براي بررسي احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراري تجويز خواهد کرد.
از آنجايي که نشانه ها و علائم سيستيت بينابيني شبيه يک عفونت دستگاه ادراري مزمن است، بيان تفاوت بين اين دو بدون آناليز ادرار دشوار است.
عامل کليدي که بايد مورد توجه قرار بگيرد تغيير در علائم است. به عنوان مثال، تغيير در تعداد دفعات دفع ادرار يا محل درد مي تواند به اين اشاره داشته باشد که فرد با يک عفونت دستگاه ادراري و نه شعلهور شدن سيستيت بينابيني مواجه است.
اگر فکر مي کنيد به سيستيت بينابيني مبتلا شده ايد يا با دشواري در مديريت آن مواجه هستيد و علائم غيرمعمول يا خون در ادرار را تجربه مي کنيد، بايد بلافاصله به پزشک مراجعه کنيد زيرا يک عفونت دستگاه ادراري درمان نشده مي تواند به عوارض جدي از جمله آسيب دائمي به کليه يا گندخوني (سپسيس) منجر شود.
در صورت عدم درمان، علائم سيستيت بينابيني مي تواند افزايش يابد زيرا مثانه هرچه بيشتر تحريک شده و حساس مي شود. افزون بر اين، عدم درمان مي تواند بخش هاي بيشتري از بدن مانند فاشيا و روده ها را تحت تاثير قرار دهد.
دليل و عوامل محرک
دليل دقيق سيستيت بينابيني مشخص نيست اما چند عامل وجود دارند که ممکن است در شکل گيري يا شعلهور شدن بيماري نقش داشته باشند، که از آن جمله مي توان به رژيم غذايي، برخي داروها، نوسانات هورموني، و رابطه جنسي اشاره کرد.
علائم پس از مصرف محرک هاي مثانه مانند قهوه، گوجه فرنگي، سويا، غذاهاي سرشار از پتاسيم، غذاهاي تند، و مرکبات افزايش مي يابند.
از محرک هاي ديگر شعلهور شدن سيستيت بينابيني مي توان به موارد زير اشاره کرد:
- تجربه احساسات شديد مانند استرس، غم، يا خشم بسيار زياد
- برقراري رابطه جنسي
- ابتلا به يک عفونت دستگاه ادراري
- پوشيدن لباس هاي تنگ
- استفاده از دستمال توالت معطر، بسيار فرآوري شده يا زبر
- بلند کردن اشيا سنگين
- ايستادن طولاني مدت
- مصرف برخي داروها، از جمله برخي داروهاي ضد افسردگي، داروهاي سينوس و داروهاي مسکن
- کم آبي بدن
- استفاده از مواد شوينده لباس حاوي مواد شيميايي
- شنا در استخر مملو از مواد شيميايي (کلر يا ضد عفوني کنده هاي ديگر، تنظيم کننده هاي pH، يا جلبک کش ها)
- انجام آزمايش پاپ اسمير
- سفر طولاني مدت با يک وسيله نقليه
اگر يک يا چند مورد از شرايط زير را داشته باشيد، ممکن است در معرض خطر بيشتري براي سيستيت بينابيني قرار داشته باشيد:
- آندومتريوز
- ولوودينيا
- سندرم خستگي مزمن
- آلرژي ها
- سندرم روده تحريک پذير
- فيبروميالژيا
- ولويت فوکال
گزينه هاي درمان
اگرچه سيستيت بينابيني يک بيماري فاقد درمان ريشهکن کننده است، اما از طريق ترکيبي از درمان هاي باليني و طبيعي قابل مديريت است.
مديريت درد شامل انجام اصلاحات رفتاري مانند شناسايي و حذف غذاها و نوشيدني هاي تحريک کننده مثانه مي شود. مديريت موثر درد مي تواند شامل فيزيوتراپي لگن براي بهبود فعاليت بيش از حد عضلات کف لگن باشد که مي تواند موجب درد شود.
طبق دستورالعمل هاي ارائه شده از سوي انجمن اورولوژي آمريکا، زماني که موضوع درمان مطرح مي شود، يک رويکرد گام به گام براي رسيدگي به سيستيت بينابيني توصيه مي شود.
تغييرات سبک زندگي و رفتاري
انجمن اورولوژي آمريکا آغاز روند درمان با رويکردهاي محافظه کارانه و غيرتهاجمي (به عنوان مثال، غير جراحي) را توصيه مي کند که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره کرد:
ايجاد تغييرات در رژيم غذايي: از محرک هاي مثانه مانند نوشيدني هاي گازدار، کافئين، محصولات حاوي مرکبات، و غذاهاي سرشار از ويتامين C پرهيز کرده و يک رژيم غذايي مناسب براي سيستيت بينابيني را برنامه ريزي کنيد.
پوشيدن لباس هاي گشاد: از پوشيدن لباس هاي تنگ و هر چيزي که روي کمر يا شکم شما فشار وارد مي کند، پرهيز کنيد.
مديريت سطوح استرس: استرس نقش مهمي در شعلهور شدن سيستيت بينابيني ايفا مي کند. فراگيري تکنيک هاي تنآرامي يا مديتيشن مي تواند به مبارزه با استرس و کاهش درد مرتبط با سيستيت بينابيني کمک کند.
ورزش: ورزش سبک و ملايم مانند انجام حرکات کششي آسان و ايروبيک کم فشار را مد نظر قرار دهيد.
تمرين دادن مثانه: دفع ادرار در زمان هايي خاص را به مثانه خود آموزش دهيد و به يک برنامه مشخص پايبند باشيد زيرا ممکن است به کنترل نياز فوري به دفع ادرار کمک کند.
داروهاي خوراکي
براي بيشتر افراد، ترکيبي از درمان ها بهترين رويکرد است. اگر گزينه هاي مديريت درد که در بالا به آنها اشاره شد، موثر نباشند، پزشک شما ممکن است مصرف دارو را به عنوان خط بعدي درمان توصيه کند.
از داروهاي خوراکي که مي توانند به درمان سيستيت بينابيني کمک کنند مي توان به داروهاي ضد افسردگي سهحلقه اي و الميرون (پنتوزان پلي سولفات سديم) هستند. پزشک ممکن است برخي داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي، مانند ايبوپروفن را نيز براي بهبود علائم به برنامه درمان شما اضافه کند.
گزينه هاي ديگر
اگر همچنان بهبودي در شرايط شما حاصل نشود، پزشک ممکن است يکي از گزينه هاي درمان زير را توصيه کند:
- شستشوي مثانه
- اتساع مثانه
- تحريک الکتريکي عصب از راه پوست (TENS)
- عمل جراحي (به عنوان مثال، جراحي با ليزر، انحراف ادرار، يا افزايش حجم مثانه)
همچنين، درمان به اولويت هاي درمان، شدت علائم، و قضاوت يا توصيه پزشک شما بستگي دارد.