زبانتان دچار چه مشکلاتی میتواند بشود؟ مشکلات زبان؛ علل، تشخیص و درمان

تبيان/مشکلات زيادي ميتوانند براي زبانتان ايجاد شوند، مثلاً: درد، زخم، تورم، تغييرات در حس چشايي، تغييرات در رنگ و بافت. اين مشکلات اغلب جدي نيستند؛ اما گاهي علائم ممکن است به دليل عارضهي ديگري بروز کرده باشند که نياز به درمان پزشکي دارند.
شما ميتوانيد با رعايت بهداشت دهان از خيلي از مشکلات زبان پيشگيري کنيد. اگر در حال حاضر دچار مشکلي در زبان خود هستيد، بعضي از راهکارهاي سادهي خانگي ممکن است بتوانند علائم را برطرف نمايند.
علائم مشکلات زبان
علائمي که ممکن است در زبانتان روي دهد شامل موارد زير ميشوند:
. از دست دادن نسبي يا کامل حس چشايي يا تغييرات در توانايي حس مزههاي ترش، شور، تلخ و يا شيرين
. مشکل در حرکت دادن زبان
. تورم زبان
. تغيير رنگ طبيعي زبان يا بروز لکههاي سفيد، صورتي کمرنگ، سياه و يا قهوهاي روي زبان
. درد در تمام قسمتهاي زبان يا فقط در نقاطي خاص
. احساس سوزش در تمام قسمتهاي زبان يا فقط در نقاطي خاص
. ضايعاتي سفيد يا قرمزرنگ که اغلب دردناک هستند
. چيزهايي شبيه مو يا کُرک روي زبان
علت مشکلات زبان
علائم خاصي که داريد به پزشک کمک ميکند علت مشکل زبانتان را تشخيص دهد.
علت احساس سوزش روي زبان
احساس سوزش روي زبان ميتواند در زناني که در سنين بعد از يائسگي هستند رخ بدهد. علت اين علامت ميتواند قرار گرفتن در معرض محرکهايي مانند دود سيگار هم باشد.
علت تغيير در رنگ زبان
تغيير رنگ زبان اغلب به دليل کمبود آهن، فوليک اسيد يا ويتامين B12 است. يک واکنش آلرژيک نسبت به گلوتن نيز ميتواند علت اين تغيير رنگ باشد.
سفيد شدن زبان معمولاً نتيجهي سيگار کشيدن، نوشيدن الکل و يا بهداشت نادرست دهان است.
خطوط سفيد يا برآمدگيهاي سفيدرنگ ممکن است نشاندهندهي التهابي به نام ليکن پلان دهاني باشند. گفته ميشود که اين عارضه به دليل يک واکنش ايمني غيرعادي ناشي از عارضهاي ديگر مانند هپاتيت C يا آلرژي روي ميدهد.
علت تغيير در بافت زبان
اگر زبانتان کُرکدار يا مودار به نظر ميرسد به احتمال زياد ناشي از مصرف يک دوره آنتيبيوتيک ميباشد.
راديوتراپي در ناحيه سر و گردن نيز ميتواند منجر به اين علامت شود.
همچنين اگر از مادهاي محرک مانند قهوه يا دهانشويه زياد مصرف کنيد يا سيگار بکشيد هم ممکن است چنين تغييري در بافت زبانتان روي دهد.
علت درد در زبان
درد زبان معمولاً به دليل يک آسيب يا عفونت ايجاد ميشود. اگر زبانتان را گاز بگيريد ممکن است زخمي ايجاد شود که ميتواند تا چند روز ادامهدار شده و بسيار دردناک باشد.
يک عفونت جزئي روي زبان هم مسئلهي غيرمعمولي نيست و ميتواند درد و حساس شدن را به دنبال داشته باشد.
تورم پاپيلا يا مجموعهاي از جوانههاي چشايي زبان نيز بهصورت برآمدگيهاي ريز و دردناکي است که بعد از آسيب ناشي از گاز گرفتن يا حساس شدن در اثر غذاي داغ به وجود ميآيد.
وقتي زبان ناگهان متورم ميشود احتمالاً دليل آن يک واکنش آلرژيک است. تورم زبان ميتواند تنفس را سخت کند. سختي تنفس به علت تورم زبان يک مشکل اورژانسي است. اگر چنين اتفاقي افتاد بايد هر چه سريعتر اورژانس خبر کنيد
آفت دهان نيز يک علت شايع ديگر براي درد روي زبان يا زير زبان ميباشد. آفت، زخمي کوچک و سفيد يا زردرنگ است که ميتواند بيدليل ايجاد شود. آفت دهان، برخلاف تبخال، ويروسي نبوده و مُسري نيست. برخي از علتهاي احتمالي آفت شامل آسيب دهان، مواد سابنده در خميردندان يا دهانشويه، آلرژي غذايي يا کمبود مواد مغذي ميشود. در خيلي از موارد، علت آفت دهان ناشناخته بوده و به آن آفتوز هم ميگويند. آفت معمولاً بدون درمان خاصي برطرف ميشود.
ديگر علتهاي کمتر شايع درد زبان شامل سرطان، آنمي، تبخال دهاني، دندان مصنوعي نامناسب يا بريس ارتودنسي ميشود.
نورالژي نيز ميتواند منبع درد زبان باشد. اين درد بسيار شديد بوده و در عصب آسيبديده ايجاد ميشود. نورالژي دليل آشکاري ندارد يا ميتواند به دلايل زير رخ دهد:
. سالخوردگي
. اماس
. ديابت
. تومور
. عفونت
علت تورم زبان
تورم زبان ميتواند علامتي از يک بيماري يا عارضه باشد، مثلاً:
. سندرم داون
. سرطان زبان
. سندرم بکويت ويدمن
. پُرکاري تيروئيد
. لوکمي (سرطان خون)
. گلودرد
. آنمي
وقتي زبان ناگهان متورم ميشود احتمالاً دليل آن يک واکنش آلرژيک است. تورم زبان ميتواند تنفس را سخت کند. سختي تنفس به علت تورم زبان يک مشکل اورژانسي است. اگر چنين اتفاقي افتاد بايد هر چه سريعتر اورژانس خبر کنيد.
مشکلات زبان چگونه تشخيص داده ميشوند؟
اگر مشکل زبانتان جدي، آزاردهنده، بيدليل يا ادامهدار و بدون بهبودي است بايد به پزشک مراجعه کنيد. در صورت شرايط زير مراجعه به پزشک لازم است:
. بزرگتر شدن زخمها
. زخمهايي که مدام تکرار ميشوند
. دردهاي مکرر
. مشکلي ادامهدار که بيشتر از دو هفته طول کشيده
. درد زبان که با داروهاي مسکن معمولي يا مراقبتهاي ديگر بهتر نميشود
. مشکلات زبان همراه با تب بالا
. مشکل جدي در خوردن يا آشاميدن
پزشک زبان شما را کاملاً معاينه کرده و سؤالهايي درباره زبان و علائمي که داريد از شما ميپرسد. او ميخواهد بداند:
. چه مدتي است که اين علائم را داريد؟
. آيا توانايي چشاييتان تغييري کرده است؟
. دردتان از چه نوعي است؟
. آيا زبانتان را به سختي حرکت ميدهيد؟
. آيا مشکل يا ناراحتي ديگري در دهانتان داريد؟
اگر پزشک نتواند بر اساس معاينه و سؤال و جوابها، علت علائم را تشخيص دهد، آزمايشهايي خواهد گرفت. به احتمال زياد يک آزمايش خون برايتان تجويز ميکند تا اختلالات احتمالي را که ميتوانند دليل مشکل زبانتان باشند شناسايي نمايد. پزشک بعد از تشخيص علت، درمانهاي لازم را توصيه خواهد کرد.
مراقبتهاي خانگي براي مشکلات زبان
شما ميتوانيد با رعايت بهداشت دهان و دندان، جلوي خيلي از مشکلات زبان را بگيريد يا آنها را تخفيف دهيد. مسواک زدن، نخ دندان کشيدن به طور منظم و مراجعه به دندانپزشک جهت چکاپهاي روتين، بهترين کاري است که ميتوانيد براي سلامت زبان و دهان خود انجام دهيد.
درمان خانگي براي آفت دهان يا زخمهاي دهاني ناشي از آسيب
اگر آفت داريد يا زخمي در دهانتان در اثر آسيب ايجاد شده بايد اقدامات زير را انجام دهيد:
. از خوردن غذاهاي داغ و تند پرهيز کنيد.
. سعي کنيد فقط نوشيدنيهاي سرد بنوشيد و فقط غذاهاي نرم بخوريد تا زخمتان خوب شود.
. همچنين ميتوانيد در صورت نياز از داروهاي مسکن معمولي استفاده کنيد.
. ميتوانيد دهانتان را با محلول آبنمک گرم يا محلول آب گرم و جوششيرين غرغره کنيد.
. ميتوانيد از کمپرس يخ استفاده کنيد.
اگر بعد از دو تا سه هفته، زخم دهانتان بهتر نشد حتماً به پزشک مراجعه کنيد.