جانوران چگونه بلاهای طبیعی را پیش بینی میکنند؟
باشگاه خبرنگاران/ در ادبيات عامه آمده که برخي از جانوران ميتوانند بلاياي طبيعي بيماريها و موارد ديگر را پيشبيني کنند علم نيز برخي از آنها را ثابت کرده است که کدام جانوران قدرت خارقالعاده دارند. پژوهش منتشر شده در ژورنال کارنت بيولوژي نشان ميدهد که پرنده واربلر پر طلايي قادرند ۲۴ ساعت پيش از وقوع طوفان از محل دور شوند. هنري استرباي، پژوهشگر دانشگاه کاليفرنيا، و همکارانش به اين نتيجه رسيدند که طوفان مدنظر قادر به کشتن ۳۵ نفر بوده و والبرها قابليت پيشبيني آن را دارند. سگ و تشخيص سرطان پژوهش ارائه شده در صد و نهمين همايش سالانه علميِ انجمن اورولوژي آمريکا نشان داد سگها ميتوانند سرطان پروستات را با ۹۸ درصد دقت تشخيص دهند. سگها ۲۰۰ ميليون سلول بويايي در بينيشان دارند که اين رقم براي ما انسانها تنها ۵ ميليون سلول است. علاوه بر آن، يک پژوهش ديگر نشان داد که سگها به لطف حس بوبايي بسيار قويشان قادرند از روي بوي تنفس يا عرق يک شخص تشخيص دهند که يک فرد ديابتي داراي قند خون بالا است يا پايين. گربه و زلزله هيرويوکي يامائوچي، پژوهشگر دانشگاه تسينگ هوآ ژاپن، و همکارانش پس از زلزله ۹ ريشتري سال ۲۰۰۱ اين کشور بر روي توانايي پيشگوييِ گربهها در برابر زلزله کار کردند. آنها به اين نتيجه دست يافتند که گربهها ۶ روز يا بيشتر قبل از زلزله، رفتار غيرطبيعي نشان داده و تحت استرس رفتار ميکنند. گربهها حتي بلافاصله پيش از زلزله ناآرام رفتار ميکنند. دانشمندان بر اين باورند که گربهها احتمالا به خاطر بازه شنواييِ قويتري که نسبت به انسانها دارند، از توانايي پيشبيني زلزله برخوردارند. گربهها همچنين قادرند تغييرات ناشي از فشار جوي و جاذبه را نيز درک کنند. گاو و زلزله يامائوچي و همکارانش به اين نتيجه رسيدند که پيش از زلزله ۹ ريشتري اين کشور، گاوها نيز رفتار عجيبي از خود نشان دادند. در آن پژوهش آمده که «ميزان توليد شير در گاوها از ۶ روز پيش از زلزله ميشود.» اين کاهش توليد شير تا چهار روز بعد از آن نيز ادامه مييافت. حتي از قول دامداران و کشاورزان گفته ميشد که سگهاي آنها از چند روز پيش از زلزله به شکل غيرعادي واغ واغ ميکردند. زنبور و باران آيا دقت کردهايد که پيش از بارش باران، خبري از زنبورها نيست؟ آنها تغيير رطوبت در جو را درک کرده و پيش از بارش باران پناه ميگيرند. کفشدوزک و گرماي طاقت فرسا اگر ديديد که چند عدد کفشدوزک دور هم جمع شدهاند، احتمال اينکه هواي در روزهاي آينده بسيار گرم شود، زياد است. آنها گرد هم ميآيند تا رطوبت بدنشان را حفظ کنند. کوسه و طوفان تا اينجا تمام جانوران معرفي شده خودشان را از محل وقوع بلاياي طبيعي دور ميکنند، اما کوسه کاملا بالعکس عمل ميکند. آنها اتفاق را دنبال ميکنند. کوسهها به سرعت به سمت مرکز تغييرات دمايي حرکت ميکنند، يعني همانجايي که طوفان شدت ميگيرد. تعقيب رفتاري کوسهها به ما نشان ميدهد که طوفان کجا پديد آمده يا شدت ميگيرد. مگس ميوه و سرطان مگس ميوه مانند سگها ميتواند بوي سلولهاي سرطاني را حتي در تعداد اندک درک کند. در واقع مگس ميوه ميتواند به کمک حس بويايي قوي خود، سلولهاي قوي و ضعيف را از هم تمييز دهد. البته روشن است که پزشکان قصد ندارند از سگها و حشرات در اتاق عمل استفاده کنند، ولي ميتوان به کمک تکنولوژي روشهاي شناسايي سلولهاي سرطاني توسط حس بوياييِ سگ و مگس ميوه را توسعه داد. خرس خاکستري و بويايي خرس خاکستري نيز حس بويايي فوقالعاده قوياي دارد؛ مثلا آنها ميتوانند بوي انسان را از فاصله ۲۰ کيلومتري تشخيص دهند. حس بويايي قدرتمند در کنار ديگر تواناييهايشان اين امکان را به خرس قهوهاي داده تا بتواند طوفانهاي احتمالي و ديگر بلاياي طبيعي را تشخيص دهد. خرسها هم احتمالا بتوانند بوي سلولهاي سرطاني را تشخيص دهند، اما انجام پژوهش بر روي اين جانوران درنده و قوي به هيچ وجه کار سادهاي نيست. انسان و پژواک يابي اسانها نيز قابليتها خارقالعادهاي دارند. يکي از آنها پژواکيابي (ecolocation) مانند خفاشها است که ميتواند در مورد پيشبينيِ انواع بلاياي طبيعي مورد استفاده قرار گيرد. اين قابليتها به ويژه در افرادي که تمرين مديتيشن ميکنند يا معلوليت خاصي، مانند نابينايي، دارند بيشتر است، زيرا مغز آنها ترغيب ميشود تا از “تواناييهاي پنهان” استفاده کند. پژواکيابي به افراد نابينا کمک ميکند تا کارهايي که از نظر افراد بينا غيرممکن است را انجام دهند. همين قابليت ميزان استقلال افراد نابينا را به مراتب افزايش ميدهد.