آشنایی با مغولستان، سرزمین دشت ها و سنت ها

خراسان/ مغولستان يکي از کشورهايي است که نامش در چند روز اخير، بيشتر از گذشته بر سر زبان‌ها افتاده است. رئيس‌جمهور اين کشور که به احتمال زياد به کرونا مبتلا شده، اولين رئيس‌جمهور دنياست که اين روزها در قرنطينه منتظر دريافت جواب آزمايش است. به تازگي «خالتما باتلگو»، سفري به چين داشته و همين مسئله نگراني‌ها را درباره ابتلاي او افزايش داده است. البته در پرونده امروز زندگي‌سلام، کاري به شخص او نداريم و به سراغ سبک‌زندگي مردم کشورش رفته‌ايم. مغول‌ها از جمله مردمي هستند که براي هرچيزي آداب خاصي دارند و چون اين کشور به آرامي در مسير توسعه در حرکت است، فرهنگ و رسوم جذاب مردم‌اش از گزند دنياي مدرن امروزي تا حد زيادي در امان مانده است. همه ما درباره حمله خونبار مغول‌ها به ايران، چنگيزخان و تيمور لنگ داستان‌هايي شنيده‌ايم. جناياتي که آن زمان در تاريخ کشورمان انجام دادند، بسيار وحشتناک و غم‌انگيز است اما مغول‌ها ديگر آن مردم بي‌رحم و سنگدل نيستند. شايد جالب باشد که بدانيد «چنگيزخان» بعد از آن حمله‌ها، دستور داد ايرانياني که در صنعت، حسابداري، پزشکي و نجوم مهارت دارند به مغولستان اعزام شوند تا از دانش و مهارت آن‌ها براي آباداني سرزمين‌اش استفاده شود. آن‌ها حالا در کشوري که به سرزمين ابدي آسمان‌آبي معروف است، زندگي مي‌کنند. جالب است بدانيد اطلاعات به خصوص درباره سبک‌زندگي مردم اين کشور پهناور نسبت به ديگر کشورها در سايت‌ها و خبرگزاري‌ها کمتر است، به همين دليل خواندن و دانستن نکات جالبي درباره نوادگان چنگيزخان کم تراکم‌ترين کشور جهان از نظر جمعيت کشور مغولستان در شمال آسياي ميانه قرار دارد. اين کشور از شمال با روسيه و از سمت جنوب با چين همسايه است. پايتخت مغولستان شهر اولان باتورو مساحت آن 1566 کيلومتر مربع اعلام شده است. با وجود اين‌که مغولستان نوزدهمين کشور بزرگ جهان از نظر مساحت است اما کم‌تراکم‌ترين کشور جهان از نظر جمعيت به‌شمار مي‌آيد. مغولستان همچنين پس از قزاقستان، دومين کشور بزرگ محصور در خشکي جهان و به طور کلي کشوري سرد، مرتفع و بادخيز است. کشور مغولستان زادگاه و خاستگاه قوم مغول است که بزرگ‌ترين رهبر تاريخي مغول‌ها، چنگيزخان بوده است. او توانست رقيبانش را نابود کند و قبيله‌هاي مغول را يکپارچه سازد. مردم مغولستان بسيار به چنگيزخان مغول احترام مي‌گذارند و او را شخصيت اسطوره‌اي و ملي خود مي‌دانند! به هر حال مغولستان کشور گردشگري نيست اما ديدني‌ها و طبيعت زيبايي دارد و مانند چند کشور ديگر که از دست گردشگرها در امان مانده‌، بسيار بکر است. همچنين فرهنگ مردم مغول، اصيل و دست نخورده است و مردم به سنت‌ها و آيين‌هاي ديرينه خود باور دارند. بنابراين هنوز هم مي‌توان در اين کشور شيوه‌هاي سنتي زندگي را به وفور ديد. لباس پوشيدن شبيه چيني‌ها يکي از فرهنگ و رسوم جذاب مغولستان، لباس‌هاي سنتي اين کشور است. لباس‌هاي سنتي مغولي تا حدي شبيه به لباس‌هاي چيني است. مغول‌ها معمولا کلاه‌هاي چهار تَرَکي که دو گوشي داردبر سر مي‌گذارند. در روزهاي سرد مي‌توان گوشي‌ها را پايين آورد و روي گوش‌ها را پوشاند. شکل ديگري از کلاه هم دارند که به تورتسوگ معروف است. تورتسوگ مي‌تواند به شکل برآمده يا تخت باشد. لباس‌ها به شکل ردايي بلند هستند و به آن‌ها «ديل» مي‌گويند. کفش‌ها هم از جنس چرم و به شکل چکمه‌اند. درباره دين مردم اين کشور هم بايد بدانيد که بيش از 90 درصد از مردم مغولستان بودايي تبتي هستند. 5 درصد مسلمان، 4 درصد مسيحي و گروه‌هاي بسيار اندکي از قبايل بدوي، آداب و عبادات شمني را دنبال مي‌کنند. گوشت، ماده‌اي جدانشدني از غذاي مغولي به احتمال زياد، شنيده‌ايد که مغول‌ها بسيار گوشت‌خوارند! تقريبا هر روز دست کم دو وعده و گاهي هم براي صبحانه گوشت مي‌خورند! به همين دليل است که در بيشتر غذاهاي سنتي مغولي، بايد گوشت وجود داشته باشد. به طور مثال، «بوز»، يکي از خوراک‌هاي معروف سنتي مغول است که وقتي بحث فرهنگ و رسوم جذاب مغولستان ميان باشد، حتماً نامي هم از آن مي‌برند. اين خوراک در واقع دامپلينگ مغولي است. براي تهيه دامپلينگ، موادي مانند گوشت، ميگو و سبزيجات را درون يک خمير نازک دلمه مي پيچند و بعد بخارپز مي‌کنند. ديگر غذاي معروف و سنتي مغول‌ها «بوتس» که يک نوع پيراشکي گوشت است. منشأ پيراشکي در اصل به روسيه باز مي‌گردد و به واسطه‌ ورود فرهنگ روسي به مغولستان، انواع و اقسام پيراشکي به عنوان شکلي از فست‌فود در مغولستان رواج دارد. براي تهيه‌ بوتس، گوشت و سبزيجات را درون خمير نان قرار مي دهند و مي‌پزند. مدعيان اختراع بستني کشور مغولستان مي‌تواند بي اندازه سرد شود، به حدي که گفته شده است بستني فروش‌هايي که در بعضي از مناطق آن زندگي مي‌کنند نيازي به فريزر ندارند! البته اين يک نظريه است که اسب‌رانان مغول را مخترع بستني مي دانند اما آن‌ها چنين ادعايي را دارند. داستان از اين قرار است که مي‌گويند اسب رانان مغول، خامه‌اي را که از شير حيوانات توليد شده بود به مناطق سرد مغولستان براي خوردن برده بودند، به دليل سرماي بيش از اندازه هوا، قسمت‌هايي از اين خامه يخ بسته بود و وقتي آن‌ها اين خامه يخ زده را خوردند، از طعم آن شگفت زده شدند. اين گونه بود که بستني اختراع شد! البته بر سر محل دقيق اختراع بستني، بحث هايي وجود دارد. علاقه‌مندان به جشنواره‌هاي بومي در فرهنگ کشور مغولستان، مردم علاقه‌اي به افراد بيگانه ندارند و در ابتدا برخوردشان با افراد غريبه کمي سرد است. آداب احوال پرسي در مغولستان با نيم چرخش به سمت راست انجام مي شود و بسيار خاص است. استفاده از لباس‌هاي تک رنگ در اين کشور بسيار ديده مي‌شود و بين مردم، محبوب‌تر است. مردم اين کشور طمعي در اندوختن مال و اموال ندارند و بسيار به يکديگر احترام مي‌گذارند. فرهنگ مردم مغولستان تا حد بسيار زيادي تحت تاثير فرهنگ روسي و چيني قرار گرفته ‌است. آن‌ها به سوارکاري، علاقه بسياري دارند و در جشنواره‌هاي بومي خويش، مسابقات متعددي در همين راستا برگزار مي‌کنند. در جشنواره «عقاب طلايي» که دو روز از سال در مغولستان برگزار مي‌شود، سنت‌هاي قديمي مغول‌ها در آن جشن گرفته مي‌شود. اين جشنواره با رژه مرداني که سوار بر اسب هستند و عقابي روي دوش يا مچ دست‌شان است، شروع مي‌شود و در واقع در آن مهارت شکار اين مردمان ديده مي‌شود و اين مراسم به عنوان بزرگداشتي براي کار است. همچنين نوعي کشتي سنتي مغولي نيز از محبوب‌ترين ورزش‌ها در اين کشور به شمار مي‌رود که يکي ديگر از جشنواره‌هاي بومي و محبوب مغول‌هاست. جاذبه‌هاي ديدني مغولستان يکي از ديدني‌هاي عجيب در مغولستان «کاراکروم» است، يک محل ديدني ، بسيار جالب و محل زندگي اسب‌هاي وحشي. اين روستا يکي از پايتخت‌هاي تاريخي مغولستان محسوب مي‌شود و پوشيده از يخچال‌هاي طبيعي و نام ديگر آن سياچن است. «خامباخيد» نيز نام يک معبد قديمي در مغولستان که حفاظت شده است و دور تا دور آن دشت ديده مي‌شود. اين معبد در قديم صومعه بسيار بزرگي بوده است و هزاران مربي بودايي در اين بخش زندگي مي‌کردند. به طور کلي معابد مغولستان از جاذبه‌هاي گردشگري اين سرزمين است. بيشتر آن‌ها رنگي و بسيار شبيه به هم طراحي شده‌‌اند طوري که به ساختمان‌هاي قديمي چيني شبيه هستند. اين روزها بخشي از معابد مغولستان به صورت موزه استفاده مي‌شوند. همچنين«انگي» نام يک رودخانه نسبتا طولاني در مغولستان است که 435 کيلومتر طول دارد. چشم‌انداز اطراف اين رودخانه، محل مناسبي براي پياده‌روي و لذت بردن از طبيعت است. يک قل دو قل با قوزک پاي گوسفند در فرهنگ و رسوم مغولي، وقتي گوسفندي را مي‌کشند، قوزک پايش را تميز و به عنوان مهره بازي استفاده مي‌کنند. در برخي از فروشگاه‌هاي خريد سوغاتي مي‌توانيد اين مهره‌ها را خريداري کنيد. بازي‌هاي زيادي با مهره‌ قوزک گوسفند در مغولستان انجام مي‌شود. يکي از آن‌ها «شاقا» نام دارد که مشابه يک قل دو قل ماست. در بازي شاقا، تمام مهره‌ها در وسط زمين ريخته مي‌شود. سپس هر فرد يک مهره را بالا مي اندازد و تعدادي مهره را به سمت خود مي‌کشد. در قدم دوم بايد دوباره مهره را بالا بيندازد، مهره‌هاي برداشته شده را جمع کند و مهره‌ بالا انداخته شده را روي هوا بگيرد. تفاوت اين بازي با يک قل دو قل ما اين است که در دو مرحله انجام مي‌شود و محدوديتي براي برداشتن تعداد مهره‌ها وجود ندارد. هر چند مهره که در مرحله اول برداريد، مي‌توانيد در مرحله‌ دوم جمع کنيد. هر فرد يک بار اين کار را کرده و صبر مي‌کند تا همه انجام دهند. دوباره نوبت به نفر اول مي‌رسد و در نهايت کسي که بيشترين مهره‌ را بردارد، برنده است. آداب عجيب زندگي در چادرهاي عشايري مغولي به طور کلي، اساس و پايه‌ سبک زندگي مغول‌ها، عشايري، کوچ‌نشيني يا صحرانشيني است به شکلي که جمعيت قابل توجهي از مردم پايتخت اين کشور، هنوز در خانه‌ها و چادرهاي سنتي که در حاشيه شهر جاي گرفته‌اند، زندگي مي‌کنند! به چادرهاي سنتي و عشايري مغولي، گير يا گر مي‌گويند و زندگي در آن ها، آداب و رسوم خاصي دارد! براي ورود به گر بايد با پاي راست وارد شويد و تا زماني که صاحب گر اجازه ندهد، حق نشستن نداريد. مردان در سمت چپ و زنان در سمت راست گر مي‌نشينند. بزرگان خانواده در بالاي گر(روبه‌روي در ورودي) و جوانان هم نزديک به در قرار مي‌گيرند. اگر وارد گر شويد و چهارزانو بنشينيد، يعني قرار است که بمانيد و بايد از شما پذيرايي شود. اگر هم دوزانو بنشينيد يعني ماندن‌تان کوتاه است و مي‌خواهيد زود برويد. در وسط گر، ستون‌هايي چوبي قرار دارد که تکيه دادن به آن‌ها بي‌احترامي است. همچنين اگر مي‌خواهيد به سمت ديگر گر برويد، بايد از دور ستون‌ها برويد و نبايد از وسط‌شان رد شويد. در بالاي گير هم عکس‌هاي خانوادگي و وسايل تزييني قرار مي‌گيرند. در آخر هم زباله‌ها را نبايد بالاي گر گذاشت و بايد کنار ورودي چادر گذاشته شوند. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد