لست سکند/ شرکت هابي لابي Hobby Lobby بهتازگي بر سر يکي از لوحهاي رؤياي گيلگَمِش به تبوتاب افتاده است. در نوامبر 2017 موزه انجيل يا بايبِل Bible در شهر واشنگتن ديسي به روي عموم بازگشايي شد. هدف از تأسيس اين موزه ايجاد مکاني بودند که مردم بتوانند در آن 4000 سال از تاريخ مذهبي بشر را ببينند. در وبسايت موزه انجيل نوشته شده است که اين موزه بر آن است تا تجربهاي همهجانبه و دروني از انجيل و اثر مداوم آن بر جهان پيرامون ما را به بينندگان اهدا کند. اگرچه اين هدف بسيار تحسينبرانگيز است - فارغ از اينکه چه مذهبي داريم - ولي گويا دستيابي به آن از آنچه صاحبان موزه تصور ميکردهاند، دشوارتر است.
هابي لابي و لوح رؤياها
در يکي از گزارشهاي اخير نيويورکتايمز آمده است که بازرسان فدرال رفتهاند تا يک لوح گلي به نام لوح رؤياي گيلگمِش را از شرکت مالک موزه يعني هابي لابي بگيرند و ضبط کنند. ادعا ميشود که اين لوح از عراق دزديده شده است و به زوي به اين کشور بازگردانده خواهد شد.
لوح يادشده 3600 سال قدمت دارد و قسمتهايي از کهنترين اثر ادبي بشر به نام افسانه گيلگمِش روي آن نوشته شده است. اين لوح يکي از چندين لوح باستاني متعلق به منطقه بينالنهرين است که داستان گيلگمش را به خط ميخي روايت ميکنند. در اين لوح که تحت مالکيت شرکت هابي لابي قرار دارد بخشي از داستان نوشته شده است که در آن گيلگمش رؤياي خود را با مادرش در ميان ميگذارد.
اين لوح رؤياي گيلگمش يکي از 12 لوحي است که افسانه گيلگمش را نقل ميکنند.
مسئولان موزه بيانيهاي صادر کردهاند که ميگويد آنها در سال 2017 با سفارت عراق تماس گرفتهاند تا اعلام کنند که اين لوح را خريداري کردهاند و ميخواهند منشأ آن را بيابند. يک توزيعکننده آثار هنري اين لوح را در سال 2014 براي نمايش دادنش در موزه خريده بود. هم شرکت هابي لابي و هم موزه در زمان خريد براي يافتن منشأ اين لوح پرسوجو ميکردند ولي گويا مزايدهخانه کريستي اطلاعات کامل را در اختيار آنها قرار نداده است.
مزايده خانه کريستي ادعاي هابي لابي را مبني بر اينکه آنها عمداً به توزيعکننده القا کردهاند که لوح بهصورت قانوني به دست آمده رد کرد، عليرغم آنکه لوح بهصورت غيرقانوني در سال 2003 به ايالاتمتحده منتقل شده بود. همچنين اين مزايده خانه بيان کرده است هنگامي دزدي بودن لوح براي آنها آشکار شده است که يک دلال هنري ناشناس اعتراف کرده است که اسناد نامعتبري را درباره منشأ لوح ارائه کرده است تا از بازار قانوني هنرهاي باستاني براي خود سودي به دست بياورد.
وزارت امنيت ميهن ايالاتمتحده سال پيش اين لوح را از موزه مصادره کرد و موزه و شرکت هابي لابي در فرايند بازرسي همکاري کامل داشتهاند. متأسفانه، اين نخستين باري نيست که شرکت هابي لابي در زمينه عتيقهجاتي که منشأ نامشخص دارند دست دارد. در سال 2017 اين شرکت پذيرفت که 5500 عتيقه ديگر را که از عراق دزديده شده بودند تحويل داده و 3 ميليون دلار نيز جريمه بپردازد.
در مصنوعات سال 2017 چند لوح بينالنهريني خط ميخي ديگر نيز بود که از امارات و در بستهبنديهايي با برچسب نمونه کاشي به شرکت هابي لابي منتقل شده بودند. توزيعکننده حتي پيش از خريد، نماينده و مشاورش را که متخصص عتيقهجات هستند به امارات فرستاده بود تا تعداد بالايي از لوحهاي گلي را بررسي کنند. همچنين يک وکيل در حوزه قوانين داراييهاي فرهنگي به شرکت هشدار داده بود که ممکن است اين مصنوعات از مکانهاي تاريخي عراق دزديده شده باشند و آنها بايد پيش از خريد از منشأ دقيق آن اطمينان حاصل کنند.
در پي خريد غيرقانوني در سال 2017 يک شکايت مدني از شرکت تنظيم شد که به از دست دادن مصنوعات و جريمه انجاميد. استيو گرين، رئيس هابي لابي همان زمان بيانيهاي صادر کرد که در آن نوشته بود هابي لابي در زمينه خريد مصنوعات اينچنيني تازهکار بوده و پيچيدگيهاي اکتساب آنها را کاملاً درک نميکرده است. او گفت که شرکتش «اشتباهات پشيماني آوري» مرتکب شده است و بايد با ديد باز تري خريدهايش را انجام ميداده است.
گويا اين ديد باز در مورد لوح رؤياي گيلگمش هم وجود نداشته است. اين عتيقه نيز مانند ديگر مصنوعاتي که شرکت غصب کرده است، بايد به مالک اصلياش در عراق بازگردانده شود. به نظر شما چنين پيگيريهايي براي آثار باستاني به غارت رفتهي ميهن ما نيز انجام گرفته است؟
متاسفانه تصاوير بيشتري از آنچه به سرقت رفته است در دسترس نبود و در سايت مرجع نيز تصاوير بيشتري منتشر نشده بود.
بازار