روانشناسی/ ۴ مهارت کاربردی هوش هیجانی برای مدیریت گفتوگوهای پرتنش
يک پزشک/ اگر ميخواهيد ظرفيت مکالمات پر تنش و احساسي را داشته باشيد؛ بايد از مراقبت ذهني از نيازهاي هيجاني خود شروع کنيد.
بسيار مهم است از افکار، احساسات و رفتار خود و تاثيري که بر ديگران ميگذارند؛ آگاهي داشته باشيد؛ چون احساسات و افکاري که در رفتارتان بروز ميدهيد؛ روي ديگران هم تاثيرگذار است و به آنها منتقل ميشود. اغلب از اين وضعيت به «واگيري عاطفي» (emotional contagion) ياد ميشود.
هنگامي که در يک رويداد و مکالمه احساسات درگير ميشوند و صحبتهايي رد و بدل ميشود که باعث تحريک شديد احساسات ميشوند؛ پاسخي از سوي ما به همراه دارد. اين واکنش ميتواند عصبانيت، غم و غصه، سکوت، اجتناب از ادامه بحث و غيره باشد.
آن چيزي که ميان محرک و پاسخ وجود دارد؛ انتخاب شما است. شما انتخاب ميکنيد به يک محرک چگونه پاسخ بدهيد. اين «پنجره انتخاب» (window of choice) مختصر و کوتاه ميتواند گاهي اوقات کوتهفکرانه يا اصولي و همراه با روش و نگرشي حرفهاي باشد.
در برخي اوقات احساسات شما بسيار جلوتر از افکار شما هستند و کنترل همهچيز را به دست ميگيرند. مغز انسان به گونهاي طراحي شده که ماهيتي واکنشي داشته باشد و در او مکانيزم جنگ و درگيري خشن بسيار قوي است. همين عامل باعث ميشود احساسات شما کنترل جسم را به دست بگيرند و براي جنگ آماده شود.
فارغ از اينکه محرک شما چيست؛ واکنش شما بايد مبتني بر يک سري مهارتها و ابزارهاي خودتنظيمي و خودآگاهانه باشد که در اختيار شما تا بتوانيد همهچيز را مديريت و کنترل کنيد.
در ادامه ميخواهيم به ۴ مهارت هوش هيجاني و نظارتي براي زمانهاي بروز احساسات شديد و تند مانند عصبانيت، نااميدي، ناراحتي، اضطراب و مشابه اينها اشاره کنيم.
با تمرين و يادگيري اين مهارتها در شما يک انعطافپذيري عاطفي و هيجاني ايجاد ميشود تا در صورت نياز در زمان مناسب استفاده کنيد.
ذکر اين نکته ضروري است که کلا ظرفيت تحملپذيري افراد با يکديگر متفاوت است و برخي صبر و پذيرش بالاتري دارند و برخي افراد ديگر بر اثر ژنتيک يا فاکتورهاي ديگر زودرنج و تندمزاج هستند و نميتوانند واکنش منطقي به تنشهاي احساسي داشته باشند.
به هر حال، هر فردي ميتواند با تمرين و تلاش و تمرکز پايدار، انطعافپذيري عاطفي بيشتري در خود ايجاد کند يا اين ظرفيت را بهبود دهد.
مهارتهاي خودتنظيمي احساسات
۱- مکث کنيد
سعي کنيد از پاسخ دادن فوري اجتناب کنيد. ابتدا کمي مکث کنيد و بعد دوباره وارد بحث شويد. مکث يک تکنيک عالي براي کنترل انگيزهها و احساسات است.
۲- نفس عميقي بکشيد
تنفس يک فرآيند آرامشبخش عالي است. با يک نفس عميق شامل دم و بازدم؛ به سوي آرامش بيشتر پيش ميرويد و ذهن کمي خنکتر ميشود. اگر در ذهن تحريک شده و احساسات برانگيخته شده باقي بمانيد؛ احتمالا واکنشهاي تندتري خواهيد داشت و مدام گفتوگو و بحث شما وخيمتر ميشود. سعي کنيد آهسته نفس عميقي بکشيد و براي ادامه آماده شويد.
۳- توجه خود را منحرک کنيد
يکي ديگر از مهارتهاي مهم هوش هيجاني، منحرف کردن توجه و تمرکز يا اصطلاحا ذهن قفل شده روي يک موضوع و فرد است. توجه خود را از روي شخصي که داريد با آن صحبت ميکنيد؛ به سوي فرد ديگري يا موضوع متفاوتي بکشانيد. براي چند ثانيه ادامه بحث را متوقف و يادداشتبرداري کنيد يا با چشمان خود به سوژه و شي ديگري توجه کنيد. مثلا، طراحي دکوراسيون اتاق يا نکات ريزي که حواستان نبوده را دنبال کنيد.
۴- در صورت نياز تاخير بيندازيد (بازبرنامهريزي، تازهسازي و تنظيم مجدد)
هميشه کنترل احساسات در لحظه ممکن نيست. برخي اوقات بهتر است يک تاخير در مکالمه ايجاد کنيد. اين تاخير ميتواند براي چند دقيقه يا چند ساعت و حتي چند روز باشد.
آنچه که مهم است؛ ادامه يک بحث و مکالمه پرتنش همراه با عصبانيت و ناراحتي و غليان احساسات نتيجه مثبت بسيار کمتري خواهد داشت تا اينکه ادامه بحث را به زمان ديگري موکول کنيد.
حتما در يک جلسه کاري پر تنش، وقتهاي استراحتي طراحي کنيد تا استرس خود را کاهش دهيد. از محيط استرسزا خارج شويد و کمي قدم بزنيد. گاهي اوقات همين کارهاي ساده منجر به يک راهحل، خلاقيت و ايده جديدي ميشود که کل مسير گفتوگو را تغيير ميدهد.
در نهايت، فراموش نکنيد که نحوه کنترل و تنظيم خلق و خوي شما تاثير به سزايي در کيفيت کار، روابط و موفقيت شما دارد.