۱۰ مورد از شایعترین ترسهای جهان
باشگاه خبرنگاران/ در اين پست با شايعترين ترسهاي جهان آشنا ميشويم. ترس يک واکنش دفاعي ودر اکثر موارد اذيت دهنده در مقابل خطرات احتمالي اسـت. ترسها در برخي موارد خيلي عجيب هستند، مثلاً افراد خاصي وجود دارند کـه از نگاه کردن هم ميترسند. برخي ديگر ممکن اسـت با ديدن سازههاي بزرگ دچار ترس شوند، در ادامه با اين ترسهاي شايع و عجيب آشنا ميشويم. با ما همراه باشيد.
تفاوت ترس با فوبيا
ترس يک واکنش انطباقي بشر هنگام مواجهه با خطر اسـت. اين واکنش هدف محافظتي دارد. هنگام مواجهه با خطر، سيستم عصبي سمپاتيک با ترشح «آدرنالين» واکنش «مبارزه يا فرار» را فعال ميسازد. فراواني آدرنالين فرد را آماده ميکند تا در برابر تهديد فيزيکي مبارزه يا فرار کند، هم چنين موجب افزايش ضربان قلب و جريان خون در عضلات بدن ميشود.
در نتيجه فرد ميتواند در شرايط اضطراري بهتر عکسالعمل نشان دهد. افزون بر اين کـه ميزان قندخون نيز بالا ميرود ودر نتيجه انرژي بدن فرد هم بيشتر ميشود. در چنين شرايطي، جسم و روح گوش بـه زنگ و آماده عمل اسـت. پس در موقعيتهاي خطرناک، ترس، طبيعي و حتي مفيد اسـت. اما فوبيا، ترس بيمارگونهاي اسـت کـه بـه شدت مبالغهآميز و حتي توهمي اسـت. از نظر تخصصي، فوبياها را ميتوان بـه سه دسته کلي تقسيم کرد:
= فوبياهاي خاص
= جمع هراسي
= هراس از مکانهاي باز
فوبياهاي خاص
شامل ترس غيرمنطقي و نامعقول از يک موضوع يا موقعيت خاص اسـت کـه اصولاً پنج نوع فوبياي خاص وجوددارد.
هراس از حيوانات:
ترس شديدي کـه دليلش يک حيوان يا حشره باشد مانند ترس از مار، عنکبوت، ترس از جوندگان، ترس از سگ و…
هراس از عوامل طبيعي:
ترسي کـه دليلش عاملي در طبيعت باشد هم، چون ترس از توفان، ترس از آب، ترس از تاريکي، ترس از بلندي.
هراس موقعيتي:
ترس شديدي کـه با قرار گرفتن دريک موقعيت خاص ايجاد ميشود مانند هراس از مکانهاي بسته، هراس از آسانسور، پرواز، دندانپزشکي، تونل، پلها و…
هراسهاي ديگر:
شامل هراسهايي اسـت کـه در چهار گروه فوق نباشند مانند ترس از مرگ، خفگي، بيماري و… فوبياهاي خاص بسيار شايع هستند و طبق معمولً از دوران کودکي يا نوجواني آغاز ميشوند و حدوداً ۵۰ درصد آنها هم ظرف مدت پنج سال خود بخود برطرف ميشوند.
جمع هراسي «اختلال اضطراب اجتماعي»
جمع هراسي، ترس توانکاه و فلج کننده از موقعيتهاي اجتماعي اسـت. چنين افرادي بـه شدت کمرو هستند ودر برابر ديگران دستپاچه شده و خجالت ميکشند. هراس از صحبت کردن در جمع شايعترين نوع آن اسـت.
هراس از مکانهاي باز
ترس بيمارگونه از مکانهاي عمومي و مکانهاي باز اسـت کـه پيشرفت آن منجر بـه «حمله وحشتزدگي» ميشود. اين افراد از بودن در مکانهايي کـه فرار از آنجا مشکل اسـت يا کمک نميتواند فوراً بـه آنجا برسد، وحشت ميکنند. چنين افرادي از حضور در مکانهاي شلوغ و پر ازدحام مثل مراکز خريد، سالنهاي تئاتر يا سينما اجتناب ميکنند.
در برخي موارد حتي ايستادن در صف نيز آنها را تحريک ميکند. هم چنين احتمالاً از سوار شدن بـه ماشين، هواپيما، مترو و… دوري ميکنند کـه در موارد شديدتر فرد فقط در خانه احساس امنيت و آرامش ميکند. درحدود ۱۹.۲ ميليون نفر انسان در سن ۱۸ سالگي در ايالات امريکا بـه گونههاي مختلفي از اين اختلال روحي مبتلا هستند کـه در ادامه نشريه لايو ساينس بـه معروفترين آنها اشاره کرده اسـت.
تريپوفوبيا «Trypophobia»، ترس از الگوهاي نامنظم يا خوشهاي، سوراخهاي کوچک يا حفرهها
انزجار زيستشناختي و ترسهاي آموختهشدهٔ فرهنگي دلايل اصلي «تريپوفوبيا» هستند. تريپوفوبيا ترسي شديد و غيرمنطقي از سوراخها و حفرههاست. اين ترس براي افراد عادي، غيرمنطقي و عجيب بـهنظر ميرسد. فرد مبتلا بـه اين فوبيا صرفا با ديدن يا فکر کردن بـه سوراخها دچار وحشتزدگي يا حملات پانيک ميشود.
در نتيجه، اين افراد از چيزهايي مانند مرجان، اسفنج، پوست، گوشت، شانهٔ عسل خشکشده و هر چيز ديگري کـه از سوراخها تشکيل شده باشد، دوري ميکنند. براي اين افراد، سوراخها ظاهري نفرتانگيز و ناخوشايند دارند و انها براي دوري از اين سوراخها هر کاري ميکنند.
اِروفوبيا «Aerophobia» يا ترس از پرواز
تقريباً ۶٫۵ درصد جمعيت جهان بـه «اروفوبيا» يا ترس از پرواز دچار هستند. اين ترس طبق معمول با ترسهاي ديگري مرتبط اسـت، ترسهايي مانند آگورافوبيا «Agoraphobia، ترس از ناتواني در فرار [از مکانهاي باز]» و تنگناهراسي يا کلاستروفوبيا «Claustrophobia، ترس از فضاهاي کوچک و محدود».
طبيعي اسـت کـه اين ترس بر زندگي کاري و شخصي فرد تأثير ميگذارد، زيرا مسافرت هوايي براي او غيرممکن اسـت. دراين افراد حتي فکر کردن بـه پرواز هم ميتواند موجب پريشاني شديد شود و حالتهايي مانند حالت تهوع و حملهٔ پانيک را در انها ايجاد کند.
آلودگيهراسي يا ميسوفوبيا «Mysophobia»، ترس از ميکروبها
«ميسوفوبيا» ترس بيشازحد از ميکروبها و آلودگيهاست. اين فوبيا طبق معمول با اختلال وسواس فکري و عملي «اختلال وسواس جبري، obsessive compulsive disorder» ارتباط نزديکي دارد. تعداد زيادي از افراد مبتلا بـه ميسوفوبيا بـه اختلال وسواس جبري نيز دچار هستند کـه در نتيجهٔ آن ممکن اسـت در حمام کردن يا شستن دستهايشان زيادهروي کنند.
اين ترس ناسالم و بيمارگونه از ميکروبها موجب ميشود کـه فرد از آلودگي موادغذايي يا تماس پيدا کردن با مايعات بدن افراد اطراف خود نيز بترسد. ميسوفوبيا عوارض فراواني دارد، زيرا اين افراد تلاش ميکنند کـه از موقعيتهاي اجتماعي دوري کنند. انزوا از نشانههاي معمول اين فوبياست. اين فوبيا ميتواند موجب فوبياهاي ديگري مانند آگورافوبيا و انواع اختلالات اضطراب شود.
تنگناهراسي يا کلاستروفوبيا «Claustrophobia»، ترس از فضاهاي کوچک
«کلاستروفوبيا» نيز يکي از رايجترين فوبياهاي دنيا اسـت. تقريباً ۵ تا ۷ درصد جمعيت جهان بـه اين فوبيا دچار هستند. اين فوبيا طبق معمول با ترس از خفگي يا محدوديت مرتبط اسـت.
متخصصان و دانشمندان مطالعات فراواني دربارۀ اين فوبيا انجام دادهاند، ولي متأسفانه تنها ۲ درصد افراد مبتلا بـه اين فوبيا بـهدنبال درمان آن هستند. طبق معمول کلاستروفوبيا با کليسروفوبيا «Cleithrophobia / ترس شديد از در دام افتادن ودر جايي گير افتادن» اشتباه گرفته ميشود.
تُندرهراسي يا استرافوبيا «Astraphobia»، ترس از تندر و رعدوبرق
طوفان و رعدوبرق پديدهاي طبيعي اسـت کـه در تعداد زيادي از بخشهاي جهان اتفاق ميافتد. طوفان ميتواند بـهشدت موجب ناتواني و اذيت افراد مبتلا بـه «استرافوبيا» شود. بيشتر افراد مبتلا بـه اين فوبيا کودکان هستند؛ البته گاهي اين فوبيا تا بزرگسالي نيز ادامه پيدا ميکند.
حتي وحشيترين و درندهترين حيوانات نيز بـهشدت از تندر و آذرخش ميترسند و پنهان شدن واکنشِ دفاعي طبيعي آنهاست. نام ديگر استرافوبيا «برونتوفوبيا» «Brontophobia» اسـت. اين فوبيا تقريباً ۲ درصد مردم ايالات امريکا را درگير کرده اسـت. خوشبختانه اين فوبيا قابلدرمان اسـت و روشهاي درماني فراواني براي آن وجوددارد.
سگهراسي يا سينوفوبيا «Cynophobia»؛ از رايجترين فوبياهاي دنيا
«سينوفوبيا» يا ترس شديد از سگها يکي از رايجترين فوبياهاي حيوانات در سرتاسر جهان اسـت. تقريباً ۳۶ درصد افراد مبتلا بـه اين فوبيا سعي ميکنند اين ترس خودرا درمان کنند و بيشتر آنها از گربه نيز ميترسند.
ترس شديد از سگها مشکلسازتر از ترس از عنکبوتها يا مارهاست، زيرا سگها بيشتر از اين جانواران در مناطق مسکوني و محيط اطراف مـا حضور دارند. زنان تقريباً ۷۵ درصد از افراد دچار سينوفوبيا را تشکيل ميدهند؛ البته اين ترس در مردان نيز وجوددارد. طبق معمول اين ترس در کودکي شروع ميشود، ولي بيماران زيادي نيز وجود دارند کـه اين ترس انها در دوران بزرگسالي ايجاد شده اسـت.
آگورافوبيا «Agoraphobia» يا ترس از فضاهاي باز يا شلوغ
تقريباً از هر ۱۰۰ آمريکايي، ۲ نفر بـه «آگورافوبيا» مبتلا اسـت. اين فوبيا مشکلات زيادي در زندگي فرد ايجاد ميکند، زيرا موجب ميشود کـه از رفتن بـه مرکزخريد، بازار، تئاتر و ساير مکانهاي شلوغ و هم چنين زمينهاي باز اجتناب کند. اين افراد صرفا با فکر کردن يا ديدن چنين فضاهايي «کـه حس ميکنند فرار کردن از انها دشوار اسـت» دچار وحشت شديد ميشوند.
آگورافوبيا دور باطلي ايجاد ميکند، زيرا فردِ مبتلا از ايجاد حملهٔ پانيک ميترسد و همين افکار او منجر بـه حملهٔ پانيک ميشوند. محدود کردن فعاليتها و دوري کردن و رفتار اجتنابي بـه بخشي از زندگي اين افراد تبديل ميشود. بنابر اين افسردگي يکي از نشانههاي رايج اين فوبياست.
ترس از ارتفاع يا آکروفوبيا «Acrophobia»
ترس از ارتفاع يا «آکروفوبيا» يکي از رايجترين فوبياهاي دنيا اسـت. اين فوبيا ترسي غيرمنطقي از ارتفاع و سقوط اسـت «حتي زماني کـه فرد در ارتفاع زيادي قرار ندارد».
آکروفوبيا موجب ميشود کـه فردْ بـهشدت مضطرب يا وحشتزده شود و نتواند از جاييکه ازآن بالا رفته اسـت، پايين بيايد. در مواردي از آکروفوبيا، حتي زماني کـه فرد از صندلي بالا و پايين ميرود نيز دچار حملهٔ پانيک ميشود. تقريباً ۱۰ درصد مردم کشور آمريکا بـه آکروفوبيا دچار هستند.
ترس از مار يا اوفيديوفوبيا «Ophidiophobia»
ترس از مار يا «اوفيديوفوبيا» دومين حيوانهراسي يا زوفوبيايِ «zoophobia» رايج در جهان اسـت کـه در ليست مـا، درست بعد از رايجترين فوبيا قرار ميگيرد. اين فوبيا تقريباً دريکسوم بزرگسالان وجوددارد. ترس از مار نيز مانند فوبياي عددٔ يک اين ليست، در تکامل مـا ريشه دارد، چون ترس از مارهاي زهرّي براي بقاي مـا ضروري اسـت.
اوفيديوفوبياي شديد ميتواند بر زندگي فرد تأثير نامطلوبي بگذارد، زيرا موجب ميشود کـه از پيادهروي و چادر زدن در طبيعت و فعاليتهاي مشابه اجتناب کند. حتي ممکن اسـت فرد از مارها و ساير خزندگان موجود در فروشگاههاي حيوانات خانگي نيز بترسد. و، اما مورد بعدي، فوبياي عدد يک ليست مـا و رايجترين فوبيا در تمام دورانهاست.
عنکبوتهراسي يا آراکنوفوبيا «Arachnophobia»
عنکبوتهراسي يا «آراکنوفوبيا» فوبياي عددٔ يک در ليست مـا از رايجترين فوبياهاي دنيا اسـت. اين فوبيا ترس شديد و بيشازحد از عنکبوتها يا ساير تنندگان «عنکبوتيان» مانند عقربها اسـت. عنکبوتهراسي يکي از رايجترين فوبياهاي حيوانات در جهان بـهشمار ميرود.
طبق معمول علت اين ترسْ تکاملي اسـت، زيرا بعضي از گونههاي عنکبوتها مرگبار هستند و اين ترسْ واکنشي طبيعي در انسان براي زنده ماندن اسـت. طبق معمول افراد مبتلا بـه آراکنوفوبيا تلاش زيادي ميکنند تا مطمئن شوند محيط انها خالي از عنکبوت اسـت. اين وسواس و تلاش انها موجب ميشود کـه زحمت و دردسر زيادي براي خود ايجاد کنند؛ و اما: عجيبترين ترسهاي جهان
هراسهاي ويژه نيز ترسهايي مانند ترس از حيوانات، ترس از زخم يا هراس موقعيتي مانند ترس از مکانهاي بسته و ارتفاع، ترس از بلاهاي طبيعي مانند زمينلرزه و ... اسـت. برخلاف فوبياهاي رايج مانند ترس از ارتفاع يا انچه در بالا بدان اشاره شد، فوبياهاي عجيبوغريب ديگري نيز وجود دارند.
فوبياي کاغذ
اگر شـما هم از کاغذ ميترسيد، بايد بگوييم کـه فوبيايي مانند فوبياي مگان فاکس داريد. مگان فاگس اعتراف کرد کـه از کاغذ خشک ميترسد. اين نوع ترس ممکن اسـت بـه صورتهاي مختلفي مانند لمس کاغذ، ترس از پاره شدن يا حتي کاغذ خشک بروز کند. براي درمان آن ميتوان از شيوههاي رفتار درماني ودر صورت لزوم از داروهاي ضد اضطراب استفاده کرد.
فوبياي جواني
شايد براي تان جالب باشد کـه داستان پيرمردي راکه با گريه از کودکان خواهش ميکرد از محوطه خانه او دور شوند، بشنويد. اين افراد بـه شدت از کودکان و نوجوانان بيزارند و تا حد ممکن سعي ميکنند از آنها دور باشند. براي درمان اين هراس بايد ريشه آنرا يافت و بـه دنبال روشها و مهارتهايي براي مواجه شدن با اين موقعيت بود.
فوبياي شعر
آيا خواندن يک غزل براي شـما لذت بخش اسـت؟ هايکو چطور؟ اگر هنگام خواندن شعر دوست داريد کـه از نزديکترين در فرار کنيد، شـما فوبياي شعر داريد.
شايد ريشه يابي عدهاي از هراسها مشکل باشد، اما دليل فوبياي شعر شيوه آشنايي مـا با هنر ادبيات اسـت. شعر خواني نياز بـه تحصيلات، تفکر و تامل دارد و شايد دليل اين فوبيا ترس از عدم فهم و تفسير آن باشد. شعر همان سخنان معمول روزانه در قالبي خاص اسـت بنابر اين مواجه شدن با آن نبايد خيلي دشوار باشد.
فوبياي استفراغ
فوبياي استفراغ، فوبياي رايجي اسـت، اما احتمالا نام آنرا نشنيده ايد. چرا؟ چون ديگران دوست ندارند در مورد ترس خود از استفراغ با شـما صحبت کنند. اين دسته افراد از بيمار شدن و پريشان حالي ميهراسند. انها از خوردن غذاهايي کـه ديگران درست کرده اند نيز امتناع ميکنند، زيرا ميترسند دچار مسمويت غذايي شوند. حتي برخي زنها بدليل ترس از حالت تهوع، از باردار شدن خودداري ميکنند.
آنها حتي از شنيدن بيماري و استفراغ ديگران نيز بـه دورند. ريشه اين نوع هراس در تجربههاي کودکي مانند از دست دادن بازرسي يا بيماري نهفته اسـت. براي درمان آن بايد اضطراب پنهان شده در پشت آنرا شناخت. شيوههاي رفتار درماني ميتواند پاسخگو باشد، اما اگر شدت يابد و تبديل بـه حملات عصبي شود، مصرف دارو ميتواند موثر باشد.
ترس از خواب
يک خواب آسان در شب براي سلامت جسم و روح مـا ضروري اسـت. بزرگسالان بـه ۷ تا ۹ ساعت خواب در شب احتياج دارند، اما طبق آمار گرفته شده ۲۹ درصد آنها کمتر از ۷ ساعت ميخوابند.
آيا شـما هم احساس خستگي ميکنيد؟ اما خستگي شـما هنوز هم بـه پاي افرادي کـه فوبياي خواب دارند، نميرسد. قبل از درمان، بايد علت آنرا دانست. بـه دنبال عواملي کـه آرامش خواب شـما را بر هم ميزنند، باشيد.
فوبياي چانه
حتماً شـما اعضاي بدن خودرا دوست داريد و از لمس دستها، پاها و صورتتان لذت ميبريد، اما افرادي هستند کـه نه تنها از اعضاي بدن ديگران کـه از نگاه کردن يا لمس اعضاي بدن خود نيز هراس دارند. شايد عجيب بنظر آيد، اما واقعيت دارد. خوشبختانه اين نوع فوبيا را ميتوان با گفتار درماني يا مصرف دارو درمان کرد.
فوبياي رنگ
برخي هراسها مانند فوبياي رعد و برق احتياج بـه درمان ندارد، اما فوبيايي مانند فوبياي رنگ ميتواند زندگي فرد را مختل کند. چنين افرادي مدام تلاش ميکنند کـه دنياي اطراف خودرا بي رنگ تصور کنند. اين ترس ممکن اسـت نسبت بـه تمام رنگها يا حتي رنگهايي خاص مانند زرد يا سفيد باشد.
فوبياي آينه
اگر از آينه آويخته از ديوار هراس داريد، شـما بـه فوبياي آينه دچار هستيد. اين ترس ناشي از ديدن تصوير خود در آينه اسـت کـه شايد علت آن خرافات باشد، مانند وقتي کـه آينه ميشکند و نشانهاي از بديمني اسـت. اما يک چيز حقيقت دارد، افراد خودشيفته هيچگاه دچار اين فوبيا نميشوند.
فوبياي کار
عوامل مختلفي ميتواند بر اين فوبيا تاثير گذار باشند مانند فوبياي صحبت در جمع، جمعهراسي يا حتي فوبياي شکست. براي درمان اين هراس، فرد بايد خودرا در شرايط محيط کار قرار دهد و سعي کند بر ترسهاي احتمالي غلبه کند. مصرف دارو نيز ميتواند اضطراب وارده را کاهش دهد.
ترس از دنداندکتر
درحدود ۹ تا ۲۰ درصد از آمريکاييها بدليل ترس و واهمه از رفتن بـه دنداندکتري خودداري ميکنند. درصورت ابتلا بـه اين فوبيا فرد بـه هيچ قيمتي حاضر بـه مراجعه بـه يک دندان پزشک نبوده و تنها در صورتي کـه درد امان آنها را ببرد بـه مطب دندان دکتري خواهند رفت.
از دلايل ريشهاي ارائه شده براي ابتلا بـه اين ترس، تجارب بد گذشته از دنداندکتر، ترس از تزريق لثه و ترس از صندلي و مته دنداندکتري عنوان شدهاند کـه طبق معمول ميتوان آن رابا همکاري دنداندکتر از ميان برداشت.
ترس از خزندگان عجيب
شايد عدهاي از افراد با ديدن عدهاي از حشرات تنها احساس چندشآوري پيدا کنند، اما اين جانداران کوچک در واقع اين توانايي را دارند کـه عدهاي از انسانها رابه شدت بترسانند کـه اين شدت در زنان نسبت بـه مردان چهار برابر اسـت. مطالعه دانشمندان دانشگاه کارنگي ملون نشان ميدهد دختر بچههاي ۱۱ ماهه بـه سرعت قادرند در برابر عکسهايي از مارها با عنکبوتها نشانههاي ترس را درصورت خود انعکاس دهند.
ديدگاه تکاملي اين فوبيا بر اين اساس اسـت کـه زنان در دوران باستاني حيات بشر، در هنگام جمعآوري غذا با چنين جانداراني مواجه ميشدهاند و انقباض ماهيچههاي بدن و صورت در برابر چنين منظرهاي بعنوان ابزار محافظت مادر و فرزند در برابر جاندار شناخته شده اسـت.