بنایی که مردم کرمان را تا سال ها زنده نگه داشته بود!

لست سکند

بروزرسانی 1399/07/14 - 17:02

بنایی که مردم کرمان را تا سال ها زنده نگه داشته بود!

لست سکند/ جاذبه‌هاي تاريخي کرمان با مجموعه گنجعلي‌خان شروع مي‌شود. در اين مجموعه، آب انبار علي مردان‌خان که به آب انبار گنجعلي ‌خان نيز مشهور است، مي‌درخشد. امروز در بخش پيشنهادات ايرانگردي لست سکند به سراغ اين آب انبار زيبا رفته‌ايم. با ما در اين بخش همراه باشيد.

مجموعه گنجعلي خان در مرکز بافت قديم کرمان و در کنار بازار بزرگ اين شهر قرار دارد. اين مجموعه به دستور گنجعلي خان بنا شد و کل مجموعه مساحتي در حدود ۱۱.۰۰۰ متر مربع است. معماري مجموعه به استاد سلطان محمد معمار يزدي سپرده شده است که وي در ساخت اين مجموعه از سبک اصفهاني استفاده کرد.
مجموعه گنجعلي خان از بخش‌هاي مختلفي از جمله ميدان گنجعلي خان، بازار مسگري، مسجد گنجعلي خان، مدرسه و کاروانسراي گنجعلي خان، آب انبار گنجعلي يا علي مردان خان و ضرابخانه گنجعلي تشکيل گرديده است. در اين متن از لست ‌سکند به سراغ آب انبار علي مردان مي‌رويم.

آب انبارها در کرمان

کرمان را يکي از کهن‌ترين مراکز شهري ايران به حساب مي‌آورند. با توجه به اينکه کرمان در منطقه خشک و بياباني قرار دارد، مردم براي سکونت نياز به ابداعاتي به منظور امرار معاش بودند. يکي از اين ابداعات که مربوط به منطقه کويري ايران مي‌باشد، آب انبارها هستند (ابداع آب انبار متعلق به کرمان نيست بلکه به مناطق کويري ايران تعلق دارد).

آب انبارها به منظور ذخيره کردن آب در زمان پرآبي ايجاد شدند. در اکثر نقاط تاريخي و قديمي کرمان آب انبارهايي ديده مي‌شود که نشانه اهميت اين سازه در زمان گذشته بوده است.
برخي از اين آب انبارها مجلل و زيبا بنا مي‌شدند و برخي ساده و محقر تنها براي برداشت آب احداث شده‌اند. آب انبار علي مردان خان يکي از آب انبارهاي مجلل کرمان است که علاوه بر ذخيره آب، از معماري زيبايي نيز برخوردا مي‌باشد.

آب انبار علي مردان خان
آب انبار تاريخي و زيباي علي مردان خان در داخل بازار مسگري قرار دارد. اين آب انبار جزو مجموعه زيبا و بزرگ گنجعلي‌خان مي‌باشد. بناي آب انبار به مانند مجموعه گنجلعي خان متعلق به دوره صفويان است و براساس کتيبه نصب شد بر روي سردر، تاريخ احداث دقيق آب انبار به سال ۱۲۰۹ هجري قمري باز مي‌گردد. گنجايش آب انبار در حدود ۲ ميليون ليتر بوده و امروزه به عنوان جاذبه تاريخي تنها گردشگران را به خود مي‌بيند.

علي مردان خان که بود؟
علي مردان خان يکي از پسران گنجعلي‌خان از حکام مشهور شاه عباسي صفوي بود. وي از سرداران نظامي زمان شاه عباس صفوي، شاه صفي و شاه جهان بوده است. علي مردان خان در زمان تسليم قندهار به هند بدون نبرد، حضور داشت و پس از آن شاه جهان، او را فرماندار کشمير، کابل و لاهور کرد. علي مردان خان در زمان فرمانداري خود بناهاي بسياري در هند و پاکستان بنا کرد و مقبره او نيز در لاهور قرار دارد.

معماري آب انبار علي مردان خان
آب انبار علي مردان خان که در بازار مسگري قرار دارد، در حدود ۲ ميليون ليتر گنجايش داشته است. سردر آب انبار کاشي‌کاري‌ و مقرنس‌کاري‌هاي زيبايي دارد و در ميان آن سنگ‌هاي حکاکي شده ديده مي‌شود. بر سردر کتيبه‌اي‌ قرار دارد که تاريخ احداث و باني آن مشخص شده است.
منبع ذخيره آب، پوشش منبع، هواکش و بادگير، راه پله و پاشير و سردر تزييني بخش‌هاي مختلف اين آب انبار را تشکيل مي‌دهند.

سخن پاياني
آب انبار تاريخي علي مردان خان که به آب انبار گنجعلي خان هم مشهور است، به لحاظ معماري بسيار مورد توجه گردشگران بوده است. اين آب انبار که امروزه به جاذبه تاريخي تبديل شده، در روزگار اوج خود آب شش ماهه محله‌هاي اطراف را تامين مي‌کرده است. اگر در سفرتان به کرمان از اين آب انبار زيبا بازديد داشته‌ايد، تجربه‌تان را با ما در ميان بگذاريد.