درس بزرگ زندگیساز حضرت زهرا (س) در تنگناهای اقتصادی
تسنيم/ يکي از معيارها و ملاکهاي مورد قبول و داراي ارزش براي امتيازدهي و سنجش عيار انسانها، در تمامي فرهنگها، سطح اخلاق و آداب آنها در تعاملات اجتماعي است که بر اساس آن ميتوان نسبت به انسانها امتيازدهي داشت. معمولاً انسانها فارق از خصوصيات ديني و نژادي با کساني که از نظر اخلاقي متواضع هستند و تعامل خوبي را با ديگران برقرار ميکنند اُنس گرفته و با او احساس راحتي ميکنند.
در اين ميان شايد بتوان برخي از خصوصيات اخلاقي و رفتاري را مربوط به ذات انسانها دانست اما تأثير امور اکتسابي را بر روح و جان انسان نميتوان کتمان کرد. بسياري از افراد بر اساس آموزشي که ميبينند و تلاشي که به کار ميگيرند، ميتوانند موقعيتهايي را براي خود به وجود آورند که شايد پيش از آن برايشان ممکن نبوده است و اين نيست مگر ظرفيت گسترده انسان و پتانسيلي که در او نهادينه شده تا بتواند با يادگيري و تلاش به امکاناتي دست يابد که تا پيش از اين برايش مقدور نبوده است.
خداوند متعال نيز دربارۀ اين توانايي و امکان رسيدن به موفقيتها و کمالات اخلاقي و موقعيتي در آيه 39 سوره مبارکه نجم ميفرمايد: «وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى» که اشاره به همين نکته دارد که انسان در گروي سعي و تلاشي است که انجام خواهد داد که در اين مسير به هر ميزان کوشاتر باشد يقيناً فرصتهاي بهتر و موفقيتهاي بيشتري را براي خود به ارمغان خواهد آورد.
بعد از توجه به نکته فوق و آگاهي به اهميت مباحث اخلاقي در زندگي فردي و اجتماعي و لزوم تلاش براي رسيدن به موفقيتها، بايد دانست برخي از امور در هموار شدن راه موفقيت و افزايش کيفيت و بهرهگيري بهتر از فرصتها کمک کننده خواهد بود که يکي از مهمترين آنها را ميتوان مسئله الگوگيري دانست. بر اساس باورهاي ديني و تجربي معتقد هستيم که غير از معصومين عليهمالسلام، باقي انسانها هر يک به نوعي در برخي از زواياي روحي و علمي نواقصي را دارند که براي شناخت اين نواقص و سپس برطرف کردن آنها، يکي از بهترين راهکارها را ميتوان مراجعه به افرادي دانست که از موقعيت کاملتري در آن مسئله برخوردار هستند.
شايد از بين تمامي مباحث جاري در سطح اجتماع، يکي از مباحث زيربنايي و مهم در زندگي انسانها در طول تاريخ بشريت را بتوان مباحث خانوادگي و مديريت تعاملات خانوادگي دانست که اگر اين مطلب به خوبي مديريت شود شاهد تأثيرات مثبت زيادي در سطح جامعه خواهيم بود که اين مديريت خوب در خانواده تحتتأثير آموختن شيوهها و مهارتهاي همسرداري است، مهارتهايي که ميتواند طعم زندگي را تغيير دهد و اسباب آسايش روحي و جسماني را براي اعضاي خانواده و در نهايت جامعه به دنبال داشته باشد.
در اين راستا زندگي شخصي و اجتماعي حضرات معصومين عليهمالسلام بيشک ميتواند درسهاي متعددي را به دنبال داشته باشد که با الگوگيري مناسب از آنها ميتوان به مقصود نهايي که همان زيباسازي زندگيها است رسيد. در بين معصومين نيز شايد بتوان زيباترين زندگي را متعلق به اميرالمؤمنين علي عليهالسلام و فاطمه زهرا سلاماللهعليها دانست، زندگي که با الگو قرار دادن آن ميتوان بسياري از مشکلات خانوادگي را برطرف کرد.
زندگي که در آن گذشت و مراعات حال يکديگر از مهمترين دغدغهها محسوب ميشد؛ زندگي که در آن مرد خانواده بر خود لازم ميدانست که در کارها به همسر جوانش کمک کند و بانويي که با تمام وجود مدافع همسرش بود و هيچگاه از او تقاضايي نميکرد که ميدانست او نميتواند آن را اجابت کند و نهايت ايثار را در حق تمامي اعضاي خانواده نثار ميکردند! در روايتي نقل شده روزي اميرالمؤمنين علي(ع) از ايشان پرسيدند: فاطمه جان! آيا غذايي داريم که مقداري تناول کنيم؟ حضرت(س) پاسخ دادند:
سوگند به آن خدايي که مقام و عظمت تو را بالا برد، سه روز است که غذاي کافي در منزل نداريم و مقدار اندکي هم که داشتيم شما و فرزندان را در آن مقدّم ميداشتم! و علت اين امر را فرمايش رسول خدا بيان داشتند که به دخترشان سفارش کرده بودند «لَا تَسْأَلِي ابْنَ عَمِّکِ شَيْئاً إِنْ جَاءَکِ بِشَيْءٍ عَفْواً وَ إِلَّا فَلَا تَسْأَلِيهِ» مبادا از همسرت چيزي بخواهي (چراکه شايد در توانش نباشد!) اگر چيزي آورد دست او را رد نکن اما اگر چيزي نياورد از او نخواه...
با دقت در اين رفتار حضرت فاطمه زهرا (س) بيشک درسهاي متعددي را ميتوان آموخت که با الگوگيري از آن خصوصاً در ايام سخت تحريمها و مشکلات اقتصادي، بر بسياري از مشکلات خانوادهها پيروز شد؛ درسهايي از جنس مراعات، همدلي، صبر، ايثار و عشق...
* حجتالاسلام طاهر قليزاده محمدي کارشناس مسائل خانواده