در سفر به ماکو از کجا دیدن کنیم؟
کجارو/ شهرستان ماکو، يکي از زيباترين مناطق گردشگري و توريستي در ايران و استان آذربايجان غربي است. ميهماننوازي و فرهنگ غني مردم اين شهرستان در کنار غذاهاي محلي و سوغات بومي، در بين گردشگران از شهرت قابلتوجهي برخوردار است. ساکنين اين منطقه از کشور به زبان ترکي آذربايجاني (يکي از زبانها در گروه زبانهاي ترکي است که مردم آذري در منطقه قفقاز و خاورميانه، کشور آذربايجان و با دو گويش در آذربايجان و ديگر نقاط کشور که داراي ساکنان آذربايجاني است صحبت ميشود) و کردي کرمانجي (از گويشهاي اصيل و قديمي زبان کردي)، صحبت ميکنند و اکثريت ايشان پيرو مذهب شيعه و سني هستند.
سفر به اين ناحيه از ايران عزيز بسيار مطلوب و خاطرهانگيز خواهد بود؛ بهگونهاي که با بهرهمندي از آثار تاريخي و ديدنيهاي طبيعي، ميتواند يکي از بهترين و مطلوبترين مقاصد سفرهاي خانوادگي در ايام مختلف سال، بهويژه لحظات دلنشين نوروز و روزهاي مطبوع تابستان در نظر گرفته شود.
۱. قره کليسا (کليساي تادئوس مقدس)
قديميترين کليساي ارامنه جهان، در استان آذربايجان غربي، شهرستان ماکو و روستاي قرهکليسا قرار گرفته است که به قرهکليسا شهرت يافته است. در بين ارمنيان اين عبادتگاه مذهبي به «تادئوس مقدس» شناخته ميشود که از قدمتي حدود ۱۷ قرن (گفته ميشود که در سال ۳۰۰ ميلادي و پس از رسمي شدن دين مسيحيت، بهدليل زنده نگاه داشتن ياد «طاطاووس مقدس» از مسيحيان مبارز در سال ۴۰ ميلادي و ديگر مسيحيان که در سال ۶۶ ميلادي و به دستور پادشاه وقت ارامنه کشته شدند، قرهکليسا و کليساهاي ديگر احداث شده است)، برخوردار است.
برخي از ايشان معتقدند که پيکر «طاطاووس مقدس» در زيرزمين کليساي امروزي مدفون است. اين عمارت مذهبي که رخدادهاي متعدد تاريخي را شاهد بوده است، امروزه يکي از مقاصد گردشگري در استان آذربايجان محسوب ميشود.
۲. گور دخمه ايوان فرهاد (بام فرهاد)
اثري باقيمانده از هزاره اول پيش از ميلاد مسيح (ع)، متعلق به اقوام اورارتو در دوران مادها و قرن هشتم قبل از ميلاد، در ۷ کيلومتري شهرستان ماکو وجود دارد که به «گوردخمه ايوان فرهاد» شهرت دارد. اين اثر تاريخي و ارزشمند همانند مقبرههاي صخرهاي مشهور به «وان» در کشور ترکيه است و امروزه به يکي از جاذبههاي گردشگري تاريخي در کشور و استان آذربايجان غربي تبديل شده است. گوردخمه که در بين مردم به «بام فرهاد»، «خانه فرهاد» و در زبان محلي به «فرهاد بامو» نيز شهرت يافته است، از دو اتاق و ورودي که در انتهاي ۳۰ پله سنگي قرار دارد، تشکيل شده و در دل کوه و داخل صخرهاي بزرگ، تراشيده شده است. اين اثر کهن، از چشماندازي زيبا و تماشايي برخوردار است که براي بازديد از آن حضور راهنمايي باتجربه، ضروري است.
۳. کاخ باغچه جوق ماکو
کاخ باغچه جوق، عمارتي زيبا، کهن و متعلق به دوران حکومت قاجاريان است که در باغي وسيع به مساحت ۱۱ هزار متر مربع در روستايي به همين نام و در ۶ کيلومتري شهرستان ماکو قرار دارد و خود داراي وسعتي حدود ۲ هزار متر مربع است. به نظر ميرسد که اين اثر زيباي تاريخي به همت «اقبال السلطنه» يکي از سرداران «مظفرالدين شاه قاجار» ساخته شده است.
از ويژگيهاي جالب و قابلتوجه در اين اثر تاريخي ميتوان به نوع معماري آن اشاره کرد که تلفيقي از معماري ايراني و فرنگي، مخصوصا معماري روسي است. تزيينات انجام شده در اين بناي کهن بسيار زيبا و هنرمندانه صورت گرفته و نظر هر بينندهاي را به خود جلب ميسازد.
۴. عمارت کلاه فرنگي ماکو
در شهرستان ماکو، بنايي قديمي و متعلق به اواخر حکومت قاجاريان قرار دارد که به «عمارت کلاه فرنگي» شهرت يافته است. ساختماني متشکل از دو طبقه که نماي خارجي آن بهصورت هشتضلعي و طرح آن از درون شبيه به صليب است. بالکني که داراي ۲۰ ستون چوبي با تزيينات گچبري بسيار زيبا و هنرمندانه، نقاشيهاي انجام شده با رنگ روغن، تصاوير زيبايي از گل و بوته، پنجرههاي ارسي و ساخته شده بهصورت اشکال مختلف هندسي و آيينهکاريهاي جالب و ستودني است، در پيرامون اين عمارت تاريخي ساخته شده است که بر زيبايي آن افزوده است. اين بناي زيبا و کهن، امروزه به يکي از جاذبههاي دوستداشتني شهر ماکو تبديل شده است.
۵. پل قلعه جوق ماکو
از ديگر جاهاي ديدني ماکو، ميتوان به «پل قلعه جوق» اشاره کرد که در جنوب اين شهرستان قرار دارد. اين اثر تاريخي متعلق به دوران حکومت صفويان است که سازندگان اين بناي کهن، آن را به ارتفاع بالغ بر ۹ متر، عرض حدود ۴ متر و ۵۰۰ سانتيمتر و طولي برابر با ۱۰ متر با مصالحي همچون سنگهاي تراشيده، سنگهاي نتراشيده، قلوهسنگ و ملاط گچ و آهک احداث کردهاند. زيبايي، معماري و قدمت اين سازه تاريخي ميتواند آن را به يکي از جاذبههاي گردشگري شهرستان ماکو، تبديل سازد.
۶. منطقه حفاظت شده آغگل ماکو
منطقهاي وسيع که ميتوان از آن بهعنوان يکي از زيستگاههاي ارزشمند و مهم گونههاي مختلف جانداران بومي استان آذربايجان غربي و نيز پرندگان مهاجر ياد کرد، در نزديکي شهرستان ماکو قرار دارد که به «منطقه حفاظتشده آغگل» شهرت يافته است. مسئولان اين ناحيه از ماکو، آن را در دو بخش مجزا احداث کردهاند. در يکي از بخشها شکار ممنوع است ولي در بخش ديگر ميتوان با داشتن شرايطي مشخص، به شکار حيواناتي از قبيل گرگ، کبک، پرندگان شکاري، روباه و گراز پرداخت. بازديد از اين منطقه، براي علاقهمندان به طبيعتگردي و شکار بسيار مناسب است.
۷. سنگ نبشته شهر روسا
در شهرستان ماکو، سنگنبشتهاي بسيار قديمي و متعلق به دوران حکومت پادشاهان اورارتو قرار دارد که روي آن متني در ۱۶ سطر و به خط ميخي حک شده است. اين سنگنبشته متعلق به شهر روسا از شهرهاي اورارتويي است که گفته ميشود پيشينه آن به قرن نهم قبل از ميلاد مسيح (ع) بازميگردد.
باستانشناسان معتقدند که اين سنگنبشته متعلق به «روساي دوم»، يکي از پسران «آرگيشتي دوم» از پادشاهان مشهور و قدرتمند اورارتو است که همزمان با اتمام احداث شهر روسا (در مورد شهر روسا و کتبيه آن، روايت تلخي وجود دارد که گواه از سرنوشت تلخ آن است)، روي سردر آن نصب شده است. اين کتيبه پس از تجربه وقايع و رخدادهاي متعدد، سرانجام به اداره آموزشوپرورش شهرستان ماکو منتقل شده است.
۸. خانه سنگي جمال خان تيموري
خانه سنگي جمال خان تيموري، يکي ديگر از عمارتهاي کهن و متعلق به دوران حکومت قاجاريان است که در شهرستان ماکو قرار گرفته است. سازندگان اين بناي تاريخي، آن را که داراي ۶۰۰ متر مربع و متشکل از دو طبقه است، در زميني به مساحت ۴ هزار متر مربع ساخته و در احداث آن، از سنگ بهعنوان اصليترين مصالح استفاده کردهاند.
۹. قلعه سياه ماکو
در فاصله ۳۶ کيلومتري از شهرستان ماکو، قلعهاي تاريخي وجود دارد که به قلعه سياه شهرت يافته است و از جاهاي ديدني آذربايجان غربي محسوب ميشود. اين اثر کهن روي تودهاي از مواد مذاب منجمد ساخته شده و داراي برجهاي مستطيلي شکل است که نيمي از آنها نسبت به بقيه برجها، جلوتر قرار دارد. باستانشناسان و کارشناسان معماري بر اين باورند که اين امر بهدليل کاربرد دفاعي صورت نگرفته است بلکه دليل آن، تزئين کردن عمارت است. با توجه به معماريهاي انجام شده در ساختمانهاي دوران اورارتويي، به نظر ميرسد که اين خانه نيز در آن دوران احداث شده و عمارتي سلطنتي است که در قرون ۷ و ۸ ميلادي پيش از ميلاد مسيح (ع) ساخته شده است.
۱۰. کليساي زور زور (مريم مقدس) ماکو
کليسايي قديمي و متعلق به اوايل قرن ۱۴ ميلادي در ۲۰ کيلومتري شهرستان ماکو واقع در استان آذربايجان غربي قرار دارد که از آن به «کليساي زورزور» ياد ميشود. گفته ميشود که اين بناي کهن به همت «ذکريا» از اسقفان اعظم کليساي «تاتائوس مقدس» و با الگوبرداري از طرح صليب ساخته شده است.
از ويژگيهاي اين بناي کهن، ساخت نماهاي داخلي و خارجي آن بوسيله سنگهاي تراشيده منظم، بهصورت خطکشي و بدون ملاط است. جالب است بدانيد که اخيرا پس از ساخت سد بارون، مسئولان براي جلوگيري از آب گرفتگي و حفظ اين بناي ارزشمند، ساختمان آن را به مکاني مرتفع که در همان منطقه قرار داشت، منتقل کردند.
شهرستان ماکو، يکي از سرزمينهاي کهن در استان آذربايجان غربي است که جاذبههاي گردشگري طبيعي و تاريخي بسياري در آن وجود دارد. آبگرم باش کندي، آبگرم شوط آباد، پل پنج چشمه، چشمه معدني عرب ديزج، ساختمان بانک ملي ماکو، منطقه حفاظتشده مراکان، خانه صفرعلي خان، حمام ماکو، خانه علي خان بيات، آبشار قلعه جوق، کاخ موزه ماکو، مقبره صخرهاي سنگر، قلعه راوز، صخره جداقيه، شکارگاه آغ گل، شکارگاههاي آزاد خوي و ماکو تنها تعدادي از جاذبههاي گردشگري اين شهرستان زيبا است.