دانستنی ها/ چرا در فصل های سرد هوا آلوده می شود؟
خراسان/ در پاييز و زمستان بيشتر از هر زمان ديگري در اخبار ميشنويد که هوا آلوده است و لايه سياهي بالاي شهرهاي بزرگ و صنعتي ديده ميشود. چرا اين اتفاق دقيقا توي فصلهاي سرد ميافتد که باران و برف بيشتر است؟ مگر آلودگي هوا مربوط به زماني نيست که باران نبارد و هوا حسابي گرم باشد؟ براي پيداکردن جواب اين سوال بايد شبيه هواشناسها و فيزيکدانهاي جو فکر کنيم. آنها جو را براساس ويژگيهاي دمايي به لايههاي مختلفي تقسيم کردهاند. در اين تقسيمبندي لايه پاييني جو، هماني که در آن تنفس ميکنيم، «تروپوسفر» ناميده ميشود. تغييرات آبوهوا، تشکيل ابرها و تجمع آلودگي هوا در همين لايه اتفاق ميافتد. هوايي که به سطح زمين نزديکتر است، معمولا بهدليل فعاليتهاي ما زودتر گرم ميشود و دماي بيشتري دارد اما هوايي که بالاي آن قرار گرفته، سردتر است. از آن جايي که هواي گرم سبکتر از هواي سرد است، به طرف بالا ميرود و هواي سرد که سنگين است، پايين ميماند. اين چه ربطي به آلودگي هوا دارد؟ خب مسئله اينجاست که وقتي هواي گرم و سبک به بالا ميرود، آلودگيهاي نزديک سطح زمين يعني دود ماشينها و آلايندههاي کارخانهها را هم به بالا ميبرد و اينطوري ميشود که هرچه از سطح زمين فاصله بگيريم، دما بهجاي کمتر شدن، زياد ميشود. يعني هواي آلوده در مرزهاي پاييني جو زمين به دام ميافتد و گرچه هوا سرد است و در زمستان يا پاييز هستيم ولي ميبينيم که آسمان به شدت پر دود و دم است و انگار لايهاي خاکستري بر فراز شهر ديده ميشود. بهتر است اينطور وقتها تا ميتوانيد از خانه بيرون نرويد چون ممکن است حسابي به سرفه بيفتيد يا کمکم مشکل تنفسي پيدا کنيد.