آیات تکاندهنده قرآن درباره دل شکستن
تسنيم/ طبق آموزههاي قرآن کريم هر نوع رفتار و گفتاري که به ناحق منجر به رنجش خاطر و شکستن دل ديگري شود، در زمره حقالناس قرار گرفته و انجام آن گناه محسوب ميشود.
آزار دادن مردم و شکستن دل ديگران ازجمله مواردي است که طبق آموزههاي قرآن کريم و حديث اهل بيت عليهم السلام، در گروه حقالناس قرار ميگيرد و دستورهاي زيادي مبني بر رعايت حقوق مردم در اين رابطه وارد شده است.
از منظر قرآن کريم هر رفتار و کلامي که به ناحق موجب رنجش ديگري شود، گناه محسوب شده و بايد از آن پرهيز شود، مگر آنکه انسان دليل شرعي و قابل قبولي بر اين رفتار خودش داشته باشد. مانند اينکه کسي مورد ظلم قرار گرفته باشد و براي دادخواهي اعتراض کند.
مثال ديگر در اين خصوص که بسيار شايع است، ناراحتي در مقابل کسي است که وظيفه شرعي و ديني امر به معروف و نهي از منکر را انجام ميدهد. اگر کسي در قبال آمر به معروف و ناهي از منکر که اين عمل را مطابق موازين ديني انجام ميدهد، اظهار ناراحتي کند رنجش ا بر حق نبوده و نميتواند در دادگاه عدل الهي معترض باشد. چراکه خودش حکم خداي متعال مبني بر رعايت موازين ديني را رعايت نکرده و با رفتار يا گفتار ناپسند خود، فرد يا جامعهاي را متضرر کرده است.
در عين حال قرآن کريم به منظور رعايت حقالناس ميان مردم دستورالعملهايي دارد. يکي از اين موارد پرهيز افراد از مسخره کردن و استهزاي ديگران است. چنانکه خداي متعال در اين باره ميفرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسي أَنْ يَکُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسي أَنْ يَکُنَّ خَيْراً مِنْهُن؛ اي افراد باايمان! گروهي از مردان شما گروهي ديگر را مسخره نکنند، شايد آن مسخرهشدگان بهتر از آنها باشند و گروهي از زنان شما نيز ديگران را مسخره کند، شايد آن مسخرهشدگان بهتر از آنها باشند.»
از سوي ديگر عيبجويي و اظهار عيوب و نقصهاي ظاهري و باطني افراد در بسياري از مواقع موجب رنجش شده و رابطه صلحآميز ميان افراد را خدشهدار ميکند. خداي متعال از اين رفتار اظهار ناخشنودي کرده و دستور ميدهد که: «وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُم؛ به عيبجويي از يکديگر نپردازيد.»
گاهي نيز دامنه عيبجويي از ديگران آنقدر گسترده ميشود که افراد براي يکديگر لقبهاي زشت و آزاردهنده پيدا ميکنند و در حضور يا غياب آنها، با اين لقبها از آنها ياد ميکنند. اما اين رفتار نيز نمونهاي ديگر از پايمال کردن حقالناس محسوب ميشود که خداي متعال ما را از اين کار نهي فرموده است: «وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب؛ با نامهاي زشت، يکديگر را مورد خطاب قرار ندهيد.»
فخرفروشي، تکبر و روي گرداندن از مردم به هر دليلي که باشد يکي ديگر از موارد ناديده گرفتن حقالناس به حساب ميآيد که بسيار مورد نکوهش و سرزنش قرار گرفته است. آنجا که خداوند متعال ما را به رعايت احترام و ادب در برابر يکديگر فرمان داده و از رويگرداني و دل شکستن ديگران نهي فرموده است: «وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاس؛ با بياعتنايي از مردم رو نگردان.» چنانکه گاهي دامنه اين فخرفروشي حتي به رفتارهاي ظاهري مانند راه رفتن و قدم برداشتن هم ميرسد: «لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحا؛ هنگام راه رفتن، باد نخوت بر گلو نينداز.»