ايسنا/ اين روزها، بعدازظهرهاي پايتخت با عشق رنگ خورده، محفلي مانند هر سال برپا شده که ميتوان آنجا، پينهي دستان هنرمندان را با لبخندي گرم باز کرد. فقط پنج روز فرصت داريد تا بيحاشيه، عشق را خريداري کنيد.
نمايشگاه بينالمللي صنايع دستي، امسال هم به بهانهي روز جهاني صنايع دستي در تهران برگزار شد. امسال تعداد روزهاي برپايي و تعداد هنرمندان، کمتر شده، اعتبار مالي آنقدر نبود که تهران مانند گذشته ميزبان هنرمندان باشد؛ اما همين هم غنيمتي است، آن هم وقتي سهم کل پايتخت از صنايع دستي، فقط يک خيابان و چند فروشگاه پراکنده است.
نمايشگاه صنايع دستي از ديروز (سهشنبه، 20 خردادماه) برپا شده، در سه سالنهاي 7، 8 و 9 نمايشگاه بينالمللي تهران که در واقع سالنهاي 8 و 9، يکي هستند. براي رفتن به نمايشگاه صنايع دستي، بهتر است از در جنوبي (نيايش) وارد شد. البته براي ورود به محوطهي نمايشگاه هم بايد 1500 تومان پرداخت کرد تا بليت خريد، پارکينگ خوردوها هم براي اين نمايشگاه 1000 تومان ورودي ميگيرد.
مواظب موج بورس و بانک باشيد
نمايشگاه بينالمللي اين روزها درگير نمايشگاه بورس، بانک و بيمه هم است که ظاهرا مشتاقان بيشتري دارد. راديوي نمايشگاه هم مدام تبليغ آن را ميکند و مردمي هم که وارد محوطه ميشوند، چون هيچ بنر، تبليغ يا راهنمايي براي نمايشگاه صنايع دستي نميبينند، ناخودآگاه جذب بورس و بانک ميشوند، براي همين با انتخاب در جنوبي نمايشگاه، دسترسي به سالنهاي صنايع دستي آسانتر خواهد بود.
در محوطهي خارجي نمايشگاه و حتا سطح شهر تهران هم هيچ تبليغي دربارهي اين رويداد مهم صنايع دستي ديده نميشود، در حالي که معاون صنايع دستي پيش از اين گفته بود، با سازمان زيباسازي شهرداري تهران هماهنگيهايي کرده است.
تبليغات کمرنگ، هميشه چالش جدي نمايشگاه صنايع دستي و محل اعتراض هنرمندان بوده است، چون روي فروش آنها تأثير مستقيم دارد.
براي فروش آثار در نمايشگاه امسال، 435 غرفه اختصاص داده شده که 275 هنرمند در آن حضور دارند. مصنوعات چوبي، فلزي، شيشهيي، چرمي و ميناکاري، خاتمکاري، سفال، سراميک، پوشاک سنتي و ايراني، زيورآلات، حصيربافي، رودوزيهاي سنتي، زيرانداز، سازهاي سنتي از چنگ گرفته تا سنتور و هر آنچه رنگ صنايع دستي دارد، از سراسر ايران براي شش روز به پايتخت آورده شدهاند تا در فروشگاهي بزرگ عرضه شوند. خلاقيت در برخي محصولات موج ميزند و برخي هم تکرار نمايشگاههاي قبل است.
آش و نان محلي همراه با موسيقي نواحي
در محوطهي نمايشگاه مانند هر سال، تعدادي سياهچادر عشايري برپا شده که بعدازظهرها رايحهي خوش آش و نان محلي را همراه موسيقي نواحي، در فضا پراکنده ميکنند و ميتوان پس از گشتوگذار در سالنها، استراحتي زير سايهي اين سايهچادرها همراه پذيرايي گرم عشاير داشت. سياهچادرها از استانهاي کردستان، کرمانشاه، خراسان شمالي، ايلام و چهارمحالوبختياري هستند که سوغات اين استانها را هم ميفروشند.
آنطور که معاونت صنايع دستي آمار ميدهد، 270هزار هنرمند در بانک اطلاعاتي ثبت شدهاند؛ اما چگونه 275 هنرمند از آن تعداد موفق شدند به نمايشگاه امسال راه پيدا کنند؟ کامران سبزميداني - دبير اجرايي نمايشگاه امسال - در پاسخ به اين پرسش گفت: يک سايت اينترنتي ايجاد شد و براساس بانک اطلاعاتي که معاونت صنايع دستي از هنرمندان گردآوري کرده بود، به هنرمندان براي شرکت در اين نمايشگاه اطلاع داده شد. نزديک به 70هزار پيامک فرستاده شد و يکهزار و 700 نفر ثبت نام کردند.
او ادامه داد: گروه کارشناسي در ستاد نمايشگاهي امسال تشکيل شده بود که اطلاعات ثبتشدهي هنرمندان را که شامل دو تصوير از فعاليت جديدشان، پروانهي توليد يا کسب، کارت شناسايي، ميزان توليد و ميزان ارائه در نمايشگاه بود، بررسي کردند که جمعيتي حدود سه برابر ظرفيت نمايشگاه امسال انتخاب و به استانها ابلاغ شد؛ آنها هم بررسي کردند و اين تعداد هنرمند انتخاب شدند.
آنها واقعا تکراري نيستند؟
سبزميداني گفت: تلاش شده در نمايشگاه امسال بهخاطر ظرفيت محدود، از حضور تکراري برخي هنرمندان جلوگيري شود، يعني امسال 97 درصد افراد تکراري نيستند؛ ولي اين شرايط براي برخي بهخاطر پيشکسوت، استادکار و هنرمند فعال بودن، کمي متفاوت است.
اما با وجود اين حساسيتي که دبير اجرايي ستاد نمايشگاه صنايع دستي براي انتخاب هنرمندان و آثار کيفيتر از آن سخن گفت؛ اما گاهي ميان آن همه رنگ و تنوع، هنرهايي هم ديده ميشود که به اعتقاد کارشناسان صنايع دستي، بيشتر کلاژ و کاردستي است تا صنايع دستي. نمايشگاه امسال چهار ناظر جدي هم دارد که برخلاف سالهاي گذشته دستشان باز است و ميتوانند با آنهايي که صنايع دستي نميفروشند، برخورد کنند. روز اول برپايي هم ناظران با شناسايي اين افراد، به آنها اخطار دادند و پيگير شدند تا آن محصولات غيرصنايع دستي را جمع کنند.
اخراج کاردستيها
يکي از ناظران دربارهي اينکه اين محصولات چطور به نمايشگاه راه يافتند، آن هم در شرايطي که گفته شده آن 275 هنرمند گزينش شدهاند، گفت: با وجود آنکه هنرمندان انتخابشده به استانها اعلام شده بود؛ اما ظاهرا برخي استانها بنا به شرايطي، هنرمندان خود را فرستادهاند. براي همين هم کالاهايي را در بعضي غرفهها ميتوان ديد که صنايع دستي نيستند.
به گفتهي اين کارشناس، صنايع دستي تعريف خاصي دارد و برخي کالاهايي که به نمايشگاه آورده شده، بيشتر کاردستي است، مانند کوزههايي که روي آنها کلاژ شده يا کالاهايي که به اسم زيورآلات سنتي آورده شدهاند، ولي ماهيتشان اين نيست، يا ميان لباسهاي سنتي، دامنها و پارچههاي هندي ديده ميشود. ما اين غرفهها را جمع ميکنيم و به استان متبوعشان هم اطلاع ميدهيم.
برچسبهاي قيمت
ناظران بهجز اين، پروانهي کسب و توليد هنرمندان شرکت کرده را کنترل ميکنند و نوع کارشان را با توليدات و محصولاتي که آوردهاند، انطباق ميدهند.
امسال قيمتگذاري محصولات با سالهاي پيش کمي تفاوت ميکند. همانطور که بهمن نامورمطلق - معاون صنايع دستي - گفت: «قيمتها کارشناسيشده تعيين ميشود.» برچسبهاي قيمتگذاري بين هنرمندان توزيع شده که نرخ محصول بايد به تأييد کارشناس برسد. هنرمند نخست قيمت پيشنهادي خود را تعيين ميکند، کارشناس استان نظر ميدهد و در نهايت، کارشناس ستاد نمايشگاه تأييد نهايي ميکند؛ اما در روز نخست برپايي نمايشگاه، بيشتر هنرمندان از اين برچسبها استفاده نکرده بودند و بعضيها هم که قيمت گذاشته بودند، يا هنوز به تأييد کارشناس نرسيده بود يا کارشناس مرکز هنوز فرصت نکرده بود به غرفه سرکشي کند.
در هر حال، برخي هنرمندان که قيمتهايشان به تأييد کارشناس رسيده بود، از آن رضايت داشتند و برخي هم شاکي بودند که قيمتها کمتر از نرخ پيشنهاديشان است. در اين ميان، بعضي هنرمندان هم هستند که روي قيمت آثارشان، تخفيف نمايشگاهي دادهاند يا به قيمت عمده يا حتا توليد ميفروشند. خوبي نمايشگاه امسال، همين برچسبهاي قيمت است که روي محصولات زده شده و تکليف را روشن ميکند، البته نه همهي محصولات.
گشتيم نبود، شما بگرديد
با آنکه معاون صنايع دستي قبلا گفته بود، امسال نمايشگاه صنايع دستي در حمايت از محيط زيست است و براي همين هم تعدادي بستهبندي البته در حد محدود تهيه و به استانها فرستاده شده تا در اختيار هنرمندان بگذارند؛ اما پرسوجوها از بسياري از هنرمندان گوياي اين بود که از آن بستهبنديها خبري نيست، يا شايد هم باشد؛ ولي آنقدر تعدادشان محدود است که به چشم ما نيامد. پاسخ برخي هنرمندان هم به اين پرسوجوها يا ابراز تعجب بود يا بيان اين جمله: «کدام بستهبندي؟!»
برخي هنرمندان هم گفتند، امسال شرط گذاشتهاند که با بستهبندي بياييم. براي همين برخيها سليقهاي به خرج دادند و با پول خودشان بستهبنديهايي را تهيه کردند و بعضي هم مانند هميشه دست به دامن روزنامه باطله و جعبههاي محصولات ديگر شدند.
لابهلاي غرفهها هم ميتوان يک غرفهي بستهبندي را پيدا کرد، البته غرفهاش از غرفههاي صنايع دستي کمي بزرگتر است؛ ولي آنچه بهعنوان نمونه در اين غرفه ديده ميشود، هيچ ربطي به صنايع دستي ندارد. آن شرکت هم همانطور که خودش گفته، براي بازاريابي نيامده، چون تيراژ صنايع دستي کم است و بازارش را با برندهاي مشهورتر بسته، فقط آمده تا اطلاعات و ايده تبادل کند و اگر پيشنهادي هم بود، بگيرد.
از کاردستيهاي چيني تا جادوي هندي
نمايشگاه امسال يک بخش خارجي هم دارد که برخلاف گذشته ميان غرفههاي ايراني جا گرفته، غرفههايي از کشورهاي ازبکستان، چين، افغانستان، ترکيه، هند و عراق. از همه بزرگتر نيز غرفهي چين است که آنچه ارائه ميکند، بيشتر شبيه کاردستيهاي چيني است تا صنايع دستي، همانهايي که ديدن بيشتر آنها، داغ دل هنرمندان را تازه ميکند.
در غرفهي چين، دستبافتهها، بادبزن، آويزهاي ديواري، حبابهاي کاغذي و چتر ديده ميشود. از ناظر نمايشگاه پرسيدم، غرفهي چين را با آن کاردستيهايش جمع نميکنيد؟ پاسخ داد: ما روي بخش داخلي حساسيت داريم و نميتوانيم با خارجيها که به نمايشگاه دعوت شدهاند، برخورد کنيم. متأسفانه آنها اين کالاها را آوردهاند و جزو صنايع دستي خود ميدانند.
اما در غرفهي هند، يک جادوي چوبي در انتظار بازديدکنندگان است؛ يک هنرمند مُسن، دستساختههاي چوبي خلاقانهاش را براي فروش ارائه ميکند و با علاقه آنها را نشان ميدهد. ترکيه هم هنر ابروباد را با هنرمندي که دعوت کرده بهنمايش گذاشته است.
با آنکه معاون صنايع دستي گفته بود، در بخش خارجي امکان فروش کالا وجود ندارد و همانطوري که با هنرمندان ايراني در نمايشگاههاي خارجي رفتار ميشود با شرکتکنندگان خارجي هم رفتار خواهد شد، اما در تمام غرفههاي خارجي، محصولات براي فروش گذاشته شدهاند، برخي به دلار، بعضي هم به تومان.
نمايشگاه صنايع دستي هر روز بعدازظهر از ساعت 15 تا حدود 21 برپاست. نمايشگاه تا روز يکشنبه 25 خردادماه ادامه دارد.