چرخ‌هایی که به دلیل تحریم باز نمی‌شوند

ميراث فرهنگي/هميشه براي پرواز با هواپيما دلشوره هاي هميشکي با ما دست به گريبانند که آيا به سلامت به مقصد مي رسيم يانه؟ تمامي تلاش خود را مي کنيم تا صداي درونمان را خاموش کنيم و به خود نهيب مي زنيم به مقصد مي رسيم با پذيرفتن ريسک سفر با هواپيما بالاخره سوار شده و خود را به تقدير مي سپاريم. اما اگر چرخ ها در هنگام فرود باز نشود چه؟ با اين جاي قصه که مي رسيم ديگر هيچ راهي نيست جز دعا و مهارت خلبان. مهارتي که نسبي است شايد باشد يا نباشد. چندي است سانحه فرود هواپيما يا دغدغه‌هايش تبديل به سو‌ژه‌اي داغ شده که اگر با موفقيت انجام شود نه تنها در ذهن ها بلکه در دل ها هم باقي مي‌ماند.نيم‌نگاهي به سوانح هوايي ايران نشان مي‌دهد که دولت نهم رکورددار سانحه هوايي در تمام تاريخ هوانوردي ايران بوده و اين نه تنها اغراق نيست بلکه جاي سوال هم دارد چه چيزي باعث شده شرکتهاي هواپيمايي اين گونه سانحه‌ساز شوند؟ دلايل بي‌شماري مي‌توان نام برد از خلبان گرفته تا آموزش و فني و از همه مهمتر باز نشدن چرخ‌هاي هواپيما. کارشناسان ارشد صنعت حمل و نقل هوايي ايران مي‌گويند: برخي از قطعات موجود در چرخ هواپيما به علت تحريم وارد ايران نمي‌شود و اين يکي از علل اصلي سوانحي است که با بازنشدن چرخ عقب و جلو صورت مي‌گيرد. نگاهي به سوانح هوايي که علت آن باز نشدن چرخ بوده است در روز دوم مرداد ماه سال 1388 پرواز شماره 1525 هواپيمايي آريا تور که از تهران به مشهد حرکت مي‌کرد ساعت 18:05 دقيقه در فرودگاه مشهد، در نتيجه باز نشدن چرخ جلو و همچنين اشکال در چرخ‌هاي عقب در هنگام فرود از باند خارج شد و به ديوار فرودگاه برخورد نمود. در اين حادثه حداقل 17 نفر (3 مسافر و 14 خدمه پرواز) کشته و 20 نفر نيز مجروح شدند. اين هواپيما از نوع ايليوشين-62 و مجموع مسافران و خدمه آن 160 نفر بوده‌است. 20 مرداد 1388: يک فروند هواپيماي فوکر 100 در پرواز شماره 729 هواپيمايي آسمان در فرودگاه اصفهان دچار سانحه شد. به علت فرود نامناسب عوامل پرواز يکي از چرخ‌ها ترکيده و آتش گرفت. درهاي اين هواپيما بسته بوده و در حالي که مسافران داخل بودند ماموران فرودگاه به اطفاي حريق مشغول شدند و سرانجام پس از خاموش کردن آتش مسافران از هواپيما خارج شدند. در سال 1390، هواپيماي ايرباس شرکت هواپيمايي ماهان در ساعت 22:30 شنبه شب 12 شهريور که از تهران عازم مشهد بود در فرودگاه شهيد هاشمي‌نژاد مشهد اين شهر دچار سانحه شد. اين هواپيما به شماره پرواز 613 که محسن رضايي دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام هم يکي از سرنشينان آن بود، حدود ساعت 24، به هنگام فرود در باند فرودگاه به علت ترکيدگي چرخ جلو، با مشکل مواجه شد و به سختي فرود آمد. اين پيشامد تلفات جاني در بر نداشته‌است ولي برخي از مسافرها دچار جراحاتي شده‌اند. حساسيت ايمني در صنعت هوانوردي کاهش يافته است کريم‌الله اماني از خلبانان با تجربه صنعت هوانوردي ايران به CHN،‌مي‌گويد: « به تعداد باز و بسته شدن چرخ‌هاي هواپيما cycle مي گويند که براي خود عمري دارند پس از اين‌ ساعات پروازي اين چرخها و قطعاتي که در آنها به کار رفته از لحاظ فني بررسي و اورحال مي‌شوند تا دوبار به چرخه فعالي بازگردد.» وي ادامه داد: « تعداد cycle هر هواپيمايي با يکديگر متفاوت است لذا به طور ميانگين اگر به طور مثال تعداد اين باز و بسته شدن‌ها به 10 هزار بار باشد در ايران به 15 هزار بار طي چند سال مي‌رسد که همين امر منجر به ايجاد مشکلاتي و در نهايت سانحه مي‌شود.» به گفته او،‌تحريم‌ها و از سوي ديگر رعايت نکردن ايمني از سوي کادر فني از مهمترين دلايل عنوان شده در، باز نشدن چرخ‌هاي هواپيماست. به عبارتي در تعميرات تا حدودي حساسيت‌ها کمتر شده است. وي در پاسخ به اين سوال که آيا قطعاتي که به علت تحريم وارد ايران شدند اسم خاصي دارند افزود: « قطعات به کار رفته در چرخ هواپيما متفاوت است لذا بايد همه آنها بايد چک شود اما مي‌بينيم که سهل‌انگاري‌هايي در اين خصوص وجود دارد.» به جرات مي‌‌توان گفت يکي از مهمترين مشکلات صنعت هوانوري در ايران به روز نبودن دانش بخش فني است. هميشه تحليلگران صنعت حمل و نقل هوايي دادشان از اين بوده که مشکلات بسياري چون سود ده نبودن شرکت هواپيمايي مورد نظر منجر به ايجاد مشکلاتي در زمينه دانش فني شده است. در همين راستا مهندس رحيم لطفي از کارشناسان ارشد بخش فني صنعت هوانوردي مي‌گويد: « در رخداد يک سانحه چرخ‌هاي هواپيما نقش حياتي بازي مي‌کند.» او ادامه داد: «نمي‌شود همه دلايل باز نشدن چرخ هواپيما را تحريم دانست در برخي موارد بازنشدن چرخ عقب يا جلو هواپيما مي‌تواند علت‌هاي مختلفي چون نبود احساس مسئوليت کارکنان مربوطه دانست.» به گفته وي، تعداد باز و بسته شدن چرخ‌هاي هواپيما متفاوت است لذا نمي‌توان استانداري براي آن تعريف کرد.