گوناگون/ رمز ورود به قلب همسر

تبيان/ حولا از پيغمبر ( ص ) پرسيد : زن چه حقي بر مرد دارد ؟ آن حضرت فرمود : جبرئيل همواره سفارش زنها را مي کرد ، چنان که خيال کردم مرد حق ندارد حتي کوچکترين کلمه توهين آميزي مثل « اوه » به او بگويد . يکي از عوامل مهم براي همزيستي مسالمت آميز و آرامش در زندگي، حفظ حرمت يکديگر است. احترام به مۆمن به طور عام، زمينه‏اي مناسب براي سازگاري در زندگي اجتماعي است. در روايتي، امام صادق(ع) مي‏فرمايد: «المۆمن اعظم حرمةً من الکعبة؛ احترام مۆمن از احترام کعبه بيشتر است».2 بر اين اساس، بي‏احترامي به مۆمن از بي‏احترامي نسبت به کعبه ناپسندتر است. به قدري اين مسئله از اهمّيّت برخورداراست که بدن فاقد روح مۆمن را نيز بايد احترام کرد؛ چرا که روزگاري اين بدن با روح يک مۆمن ارتباط داشته است. گرچه اکنون بي‏جان بر زمين افتاده است. امام رضا(ع) مي‏فرمايد: «کان ابي يقول انّ حرمة بدن المۆمن ميّتا کحرمته حيّا؛ پدرم امام کاظم(ع) مي‏فرمود: احترام بدن مۆمن پس از مرگ همانند احترام آن در زمان حيات است».٣ شناخت جايگاه هر يک از زن و شوهر در زندگي مشترک، حقوقي که هر يک بر ديگري دارند و فضايلي که براي آنان مطرح است، معناي احترام به همسر را مشخص مي‌سازد. برايم عجيب است که چرا با وجود احاديث بسيار در مورد «احترام شوهر به زن»، از اين مسئله‌ي مهم صحبت چنداني به ميان نمي‌آيد و گاه عملا مسئله‌ي اصلي را تأکيد بر «احترام زن به شوهر» قرار مي‌دهند (که البته آن هم در جاي خود قابل بحث است، اما نکته‌ي اساسي، احترامِ بسيار به زن توسط شوهر مي‌باشد که بي‌توجهي به آن مي‌تواند ريشه‌ي بسياري از درگيري‌هاي خانوادگي باشد). بنابراين، با توجه به مظلوم و کم‌رنگ واقع شدن اصل مطلب، يعني احترام شوهر به زن، در برخي سخنراني‌هاي مربوطه در جامعه‌ي کنوني، لازم به نظر مي‌رسد در اين‌جا نکاتي در اين رابطه ارائه شود: اين‌که به‌طور خاص بر «احترام شوهر به زن» سفارش شده، به اين دليل است که احترام به زن، نه از جنس و نه به ميزان احترام‌هاي ديگر است؛ بلکه سطحي بسيار بالاتر دارد، که البته آن هم به دليل نوع آفرينش و ويژگي‌هاي خاص زن و شخصيت ويژه‌ي اوست. انسان شخصيت دارد، اما در زنان اين شخصيت و شأن، بسيار ويژه‌تر و به نوعي مضاعف مي‌باشد (به همين دليل حتي مرداني که کم‌ترين بويي از انسانيت برده‌اند نيز، به‌طور بديهي و بدون نياز به استدلال و منطق خاصي، در درون خودشان يک حس احترام ويژه نسبت به زنان احساس مي‌کنند). برايم جاي تعجب است که چطور مسئله‌ي مهم احترام شوهر به زن، از سوي برخي کارشناسان مربوطه اين‌قدر ناديده گرفته مي‌شود، و فقط بر مهربان بودن مرد نسبت به همسر تأکيد دارند؛ در حالي که واقعيت اين است که محبت بدون احترامي که در شأن زن باشد، به هيچ وجه کافي نيست و هرگز آن فايده‌اي را که بايد داشته باشد، ندارد نمونه‌ي عمده‌ي اين نگاه اشتباه را در جوامع غربي مي‌توان ديد که مدام از تساوي حقوق زن و مرد دم مي‌زنند و در واقع با اين کار، در بسياري از موارد، شأن و جايگاه واقعي زنان را پايين مي‌آورند. نگاهي به جوامع غربي نشان مي‌دهد که زن به‌طور کلي از چندان احترام و ارزش خاصي (آن‌طور که بايد) برخوردار نيست (گاهي با ديدن برخي صحنه‌ها در جوامع غربي حالم بد مي‌شود. مثلا رفتار عده‌اي از مأموران پليس با برخي زنان و مواردي از اين قبيل)؛ دليلش اين است که آن‌ها تفاوتي ميان دو مقوله‌ي «نوع رفتار با زنان» و «نوع رفتار با مردان» نمي‌بينند و ميزان احترام به زن و مرد را يکسان مي‌پندارند (که همان‌طور که گفته شد، هر دو محترم هستند، اما زنان قابليت احترام بيش‌تري را دارند). آن‌ها نمي‌خواهند بپذيرند که احترام به زن، مقوله‌اي بسيار ويژه و نه از جنس احترام کلي به همه‌ي افراد جامعه است. اما اسلام بر اين جايگاه واقعي زن تأکيد دارد و دستورات اسلام درمورد زنان کمک مي‌کند که آن احترام ويژه‌ي زن حفظ شود؛ يعني همه بدانند که نگاه به زن بايد نگاهي فوق‌العاده ممتاز و با احترام ويژه باشد. برخي‌ها را مي‌بينيم که فقط بلدند بگويند وظيفه‌ي مرد محبت است (و نه احترام خاص)، و اتفاقا بر اين تأکيد دارند که وظيفه‌ي زن احترام است، به علاوه‌ي ساير موارد (مسلما آن هم در جاي خود بايد بحث شود، اما نه اين‌که جاي صحبت بر سر مسائل مهم‌تر را بگيرد). البته آن‌ها بعضا بحثشان بر سر اين است که زن نبايد غرور مرد را بشکند و بايد از او يک قهرمان بسازد. اين صحيح است، اما نه اين‌که بيايند و تا اين حد تأکيد را از وظيفه‌ي مهم مرد يعني «احترام به زن» بردارند و بدون ذکر آن به موارد ديگر بپردازند؛ در حالي که در روايات بسياري مشاهده مي‌شود که احترام به زن، از وظايف مهم شوهر ذکر شده است. احترام به همسر پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) مي‌فرمايند: «من اتّخذ زوجة فليکرمها»؛ کسي که زني را به همسري برمي‌گزيند، بر وي واجب است که او را احترام کند. 4 هم‌چنين امام جعفر صادق (عليه السلام) نيز در بخشي از روايتي، چنين جمله‌اي فرموده‌اند. 5 امام سجّاد (عليه السلام) در بيان حقوق زن بر شوهر مي‌فرمايند: حق همسر تو آن است که بداني خدا او را مايه‌ي آرامش و الفت تو قرار داده و اين را از جمله نعمت‌هاي بزرگ خدا بشماري و از اين رو او را احترام کرده و نسبت به او مهربان باشي. 6 پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) مي‌فرمايند: «فقط انسان‌هاي بزرگوار زنان را گرامي مي‌دارند.» 7 زن مانند گوهري است که مرد براي خود مي‌پسندد و بايد قدر اين گوهر را دانسته و ارزشش را بشناسد و او را گرامي بدارد. به‌طور خلاصه، اگر مردان همواره موقعيت خاص و شأن بالاي زن خود را بشناسند، و با حالت شکوه و احترامي که شايسته‌ي زن است، به او بنگرند (که همه‌ي اين‌ها بسته به ميزان انسانيت در مرد است و عمل به آن‌ها براي مردان سخت نيست؛ بلکه مطابق با فطرت آن‌هاست)، زنان نيز در اين شرايط که در جايگاه واقعي خود قرار گرفته‌اند، به خودي خود وظايف بي‌شمار خود را در مقابل همسر به بهترين شکل ممکن و بدون هيچ توقعي از او انجام مي‌دهند، و در اين حالت است که همه چيز در جاي خود قرار مي‌گيرد. پي نوشت ها: 1- مستدرک ، ج 14 ، ص252 2- محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، ج 64، ص 71. 3- محمد بن الحسن طوسى، تهذيب الاحکام، ج 1، ص 445 4- محمدباقر مجلسي، بحار‌الانوار، ج 100، ص 224 5- بحارالانوار، ج 103، ص 224 6- محمدباقر مجلسي، بحار‌الانوار، ج 71، ص 5 7- نهج‌الفصاحه، ح 1520