تنهایی؛ ارمغان سومین فصل زندگی

ایرنا/ سنندج- ایرنا- روزها را کنار دوستانش می‌گذراند و شبها تنها خاطراتی با او همراه هستند که شلوغ‌ترین ساعات عمرش را رقم زده‌اند؛ پاییز عمر، فصل تنهایی و چشم به در دوختن است. 

به گزارش خبرنگار ایرنا، این گوشه از فضای سبز، کنار خیابان، پاتوق دائمی او و هم سن و سالهایش است؛ صحنه‌ای که در خیابان‌های حاشیه سنندج زیاد به چشم می‌خورد؛ پیرمردهایی که با چوزان (نوعی بازی محلی مانند شطرنج) دوران بازنشستگی را کنار هم سپری می‌کنند.

---

بازار

---

اینکه هنوز دوستی‌های محکم و صمیمی خود را دارند، برایم جای سوال است، چیزی که در بین نسل جدید کمتر به چشم می‌خورد.

به میانشان می روم و ساعتی را به گفت و گو با آنها می‌گذرانم تا شاید این تفاوت‌ها را پیدا کنم.

کاک فتح الله خودش بچه روستاست و ۱۸ سالی است که به سنندج آمده و زحمتکشی را مهمترین ویژگی جوان قدیم می‌داند.

او ۲ فرزند دارد که یکی از بچه هایش راننده و دیگری دیپلم بیکار است.

کاک فتح‌الله عقیده دارد که جوان امروز تلخی بسیاری را بخاطر بیکاری، گرانی و مشقت زندگی تحمل می کند، نه دختر ازدواج می کند و نه پسر زن می‌گیرد، چون مسئولیت ازدواج با اجاره‌نشینی و هزینه های بالای معیشتی سنگین‌تر شده است.

۲ فرزند کاک فتح الله متاهل هستند و وقتی از او درباره وضعیت معیشت زمان قدیم پرسیدم، جواب داد: آن زمان با پنج هزار تومان، زندگی روزمره ۵۰ روز را راه می‌انداختیم ولی امروز این پول هزینه کرایه تاکسی در یک مسیر است.

او ادامه داد: آن زمان روزی برای ۶ تا هفت تومان کار می‌کردیم و یک کیسه قند ۷۵ تومانی برایمان ۷۵ تومان تمام می‌شد؛آن زمان خوشی برای جوان زیاد بود و خود جوان و خانواده‌اش قانع بودند.

اسب سواری تفریح آن زمان بود و شب‌نشینی را با جوراب بازی می گذراندیم و مردم صمیمی‌تر از الان بودند ولی الان این گوشی هر چه زن و مرد است را مشغول خود کرده است، این را گفت و ادامه داد: آن زمان اگر دختر و پسری از هم خوششان می‌آمد، باید با اجازه پدر و مادر همدیگر را می‌دیدند ولی حالا این گوشی اختیار را از پدر و مادر گرفته است.

البته او در کنار همه مشکلات و موانعی که بر سر راه جوان امروز شمرد این را هم گفت که جوان امروز تنبل شده و این ناشی از بیکاری است و من دستفروشانی را می‌شناسم که مدرک لیسانس و فوق لیسانس دارند.

کاک فتح الله دوست دارد به روزهای جوانی برگردد، چون عقیده دارد آن زمان همه چیز مهیا و خوشی زیاد بود و با وجود همه کاستی‌ها، مردم دلشان پاک و صفا، صمیمت، صداقت و ترحم زیاد بود.

درباره اینکه چرا اینها از بین رفته گفت: دلم راضی نیست خانه فامیل بروم، چون مجبور می‌شود در شرایط کنونی سخت اقتصادی برود هزینه کند.

او تاکید کرد: با همه اینها، جوانان ناامید نشوند و من هم امیدوارم خداوند فراغتی برای جوان ایجاد کند.

مادربزرگ‌های تنها

چند روز قبل، مادربزرگ‌های سنندجی هم دورهمی داشتند، هر از گاهی از همین دورهمی‌ها دارند، در یکی از مراکز توانبخشی بخش خصوصی گردهم آمده بودند و جشنواره صنایع دستی و آشپزی داشتند.

غذاهایی که به جشن روز سالمند آورده بودند، کاملا سالم و سنتی بود، حتی پیتزاهایشان هم سالم بود و طعمش اصلا شبیه فست‌فودها نبود، طعم مادرانه‌ای که دستان چروکشان به غذا داده بود، آنقدر لذیذ و دلچسب بود که نمی‌شد حتی از یک لقمه‌اش هم گذشت.

کنار هم سرزنده و خوشحال بودند و گل می‌گفتند و گل می‌شنیدند.

از سال ۸۶ که این مرکز راه اندازی شده بود، باهم بودند و کم کم تعدادشان به ۶۰ نفر رسید، سفر می روند، مهمانی می‌گیرند، کنار هم تجربه‌های آشپزیشان را به اشتراک می گذارند و از همدیگر هنرهای دست‌ساز می‌آموزند، هیچ‌کدام از دست ساخته‌هایشان فروشی نیست، یا برای دل خودشان است یا بچه‌ها و نوه‌هایشان.

از سال ۸۶ که این مرکز راه‌اندازی شده بود، باهم بودند و کم‌کم تعدادشان به ۶۰ نفر رسید؛ سفر می روند، مهمانی می‌گیرند، کنار هم تجربه‌های آشپزیشان را به اشتراک می‌گذارند و از همدیگر هنرهای دست‌ساز می‌آموزند، هیچ‌کدام از دست ساخته‌هایشان فروشی نیست، یا برای دل خودشان است یا بچه‌ها و نوه‌هایشان

لبخند از لبهایشان دور نمی شود و چند نفری که جوان آن جمع بودیم، شاید به حال خوبشان غبطه می‌خوردیم، انگار غم و ناراحتی در جمعشان جایی نداشت، حتی گله‌هایشان هم با خنده و گشاده‌رویی بود.

اما همه آن خنده‌ها، یک راز پنهان داشت، تنهایی در پاییز عمر؛ این را ابراهیمی رئیس مرکز توانبخشی گفت.

او مهمترین موضوع را تنهایی ناشی از رفتن فرزندان از پیش پدر و مادرها اعلام کرد و گفت: فرزندان با تشکیل خانواده، سرگرم گذران زندگی خود می‌شوند و در این میان پدر و مادرهایشان تنها هستند و همین مهمترین آسیب دوران سالخوردگی و پیری است.

ارگونومی محیط زندگی سالمندان، ضرورتی حیاتی

توجه به اصول ارگونومی در محیط زندگی افراد سالخورده به یک ضرورت حیاتی تبدیل شده است.

رعایت این اصول نه تنها پاسخگوی محدودیت‌های جسمانی و روانی این قشر است، بلکه بهینه‌سازی محیط را به عنوان گامی اساسی برای حفظ استقلال و دستیابی به «کیفیت زندگی بهتر» در دوران پیری مطرح می‌کند.

ارگونومیست دانشگاه علوم‌پزشکی کردستان با تأکید بر اینکه سالمندی در کشورهای آسیایی رو به فزونی است، بیان کرد: برای دستیابی به «کیفیت زندگی بهتر» برای سالمندان، چاره‌ای جز به‌کارگیری اصول ارگونومی نیست.

فرشاد ارغوانی افزود: ارگونومی در واقع علم اصلاح و بهینه‌سازی محیط (از مشاغل و تجهیزات گرفته تا محیط خانه) است که متناسب با محدودیت‌ها و قابلیت‌های انسانی طراحی می‌شود و باید بپذیریم که بدن انسان در طول زمان تغییر می‌کند و برای حفظ استقلال و سلامت سالمندان، محیط باید خود را با این تغییرات تطبیق دهد.

او با اشاره به اینکه مفاهیم نوین جهانی در مدیریت سالمندی، بر اصول «طراحی برای همه» متمرکز است، افزود: هدف این اصل، گسترش طراحی استاندارد به گونه‌ای است که افراد دارای محدودیت‌های عملکردی از جمله سالمندان بتوانند به راحتی از محصولات، ساختمان‌ها یا خدمات استفاده کنند؛ این شامل وسایل خانه (مانند یخچال و اجاق گاز) و حمل و نقل عمومی می‌شود که برای همه گروه‌های سنی قابل استفاده باشد.

ارغواتی دیگر نکته کلیدی را رویکرد زندگی به کمک محیط هوشمند (AAL) برشمرد و گفت: این راهکار به سالمندان کمک می‌کند تا در منزل خود و به صورت مستقل برای مدت طولانی‌تری زندگی کنند و نیازمند تجهیزات هوشمندی است که دسترسی به آن‌ها آسان باشد.(مانند تلفن‌های بی‌سیم با دکمه‌های بزرگ و قابلیت اعلام شناسه تماس‌گیرنده به صورت صوتی).

این ارگونومیست تأکید کرد: مسیر دستیابی به جامعه‌ای سالمند-دوست، از طراحی مجدد محیط زندگی بر اساس اصول ارگونومی می‌گذردمسیر دستیابی به جامعه‌ای سالمند-دوست، از طراحی مجدد محیط زندگی بر اساس اصول ارگونومی می‌گذرد و دانشگاه علوم پزشکی کردستان آمادگی دارد با انجام پژوهش‌های کاربردی، به تدوین استانداردهای بومی در این زمینه کمک کند.

بیش از ۱۲ درصد جمعیت کردستان سالمند هستند

جمعیت سالمندان استان کردستان در حال حاضر ۲۲۴ هزار و ۳۷۶ نفر بوده که حدود ۱۲.۳درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.

این آمار را سرپرست معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان ارائه کرد و با اشاره به اینکه تکریم سالمندان در خانواده، تکلیف شرعی انسان است، افزود: حفظ و ارتقا سلامت از نوزادی تا میانسالی، لازمه سالمندی سالم و فعال است.

دکتر خالد رحمانی بیان کرد: سبک زندگی سالم شامل فعالیت بدنی، خواب و تغذیه مناسب و معاشرت و ارتباط با دیگران است.

وی با اشاره به اینکه سازمان جهانی بهداشت سواد سلامت را به عنوان یکی از بزرگ ترین تعیین کننده های سلامت معرفی کرده است، افزود: نظام سلامت توجه ویژه ای به سالمندان دارد.

تا سال ۲۰۵۰ حدود ۲۲ درصد جمعیت دنیا سالمند خواهند بود (یعنی یک نفر از هر پنج نفر) و ایران نیز از این تغییرات جمعیتی بی نصیب نمانده است و هم اکنون بیش از ۱۱ درصد جمعیت کشور را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند و آنگونه که تخمین زده شده است در سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمند کشور به حدود ۲۸ درصد خواهد رسید او با بیان اینکه تا سال ۲۰۵۰ حدود ۲۲ درصد جمعیت دنیا سالمند خواهند بود (یعنی یک نفر از هر پنج نفر)، ادامه داد: ایران نیز از این تغییرات جمعیتی بی نصیب نمانده است، هم اکنون بیش از ۱۱ درصد جمعیت کشور را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند و آنگونه که تخمین زده شده است در سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمند کشور به حدود ۲۸ درصد خواهد رسید.

سرپرست معاونت امور بهداشتی دانشگاه، یادآور شد: ظرفیت ذاتی و توانایی عملکردی با افزایش سن، ثابت باقی نمی‌ماند و به علت بیماری های زمینه ای و روند پیری کاهش می‌یابد.

دکتر رحمانی اضافه کرد: برنامه مراقبت از سالمند به صورت یک برنامه با عنوان مراقبت های ادغام یافته و جامع سالمندی ویژه پزشک و غیرپزشک طراحی شده است.

او مراقبت‌های سالمندان را شامل مراقبت از نظر فشار خون، پیشگیری از سکته های قلبی و مغزی، غربالگری سرطان روده بزرگ، غربالگری تغذیه، افسردگی و مراقبت از نظر سقوط و واکسیناسیون عنوان کرد و گفت: آموزش‌های شیوه زندگی سالم در دوران سالمندی به سالمندان ارائه می شود.

سرپرست معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان اینکه از هر چهار نفر سالمند، یک نفر در سال زمین خوردن را تجربه می کند، اضافه کرد: فعالیت بدنی مناسب، کنترل وضعیت بینایی و شنوایی و مناسب سازی محیط، کنترل بیماری‌های دیابت و فشارخون بالا، خطر زمین خوردن را در سالمند کاهش می‌دهد.

او اظهار کرد: پوشش انجام حداقل یکبار خدمت سالمندان در سال گذشته ۳۷.۴ درصد و میزان ارائه آموزش‌های شیوه زندگی سالم به سالمندان ۵۰.۳ درصد بوده است.

مسئولیت جمعی در برابر آینده‌سازان قدیمی

روز سالمند یادآور مسئولیت جمعی ما در قبال کسانی است که عمر خود را در راه ساختن جامعه صرف کرده‌اند.

برنامه‌ریزی منسجم، سیاست‌گذاری‌های کارآمد و توجه به نیازهای واقعی سالمندان، نه تنها به بهبود کیفیت زندگی آنان می‌انجامد، بلکه سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای پایدار و انسانی است.

شعار این روز، در سال جاری، "حفظ کرامت، ارتقا سلامت و کیفیت زندگی سالمندان با گامهای محله محور" است.