روش‌ها و راهکارهای مقاوم‌سازی سازه‌ها و جلوگیری از فرونشست در خوزستان

ناصر شعبانی، مدیر کل آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک خوزستان به مناسبت نکوداشت هفته پدافند غیرعامل با اشاره به روش‌ها و راهکارهای جلوگیری از فرونشست و مقاوم‌سازی سازه‌ها در خوزستان اظهار کرد: در طراحی اصولی سازه‌ها باید مقاوم‌سازی سازه‌ با استفاده از مصالح با کیفیت و تکنیک‌های مهندسی مناسب برای افزایش مقاومت سازه‌ در برابر فرونشست انجام شود و تحلیل خاک با انجام آزمایش‌های مکانیک خاک برای شناسایی ویژگی‌های خاک و طراحی مناسب بر اساس آن الزامی است.

وی افزود: بهترین راهکار برای مقاوم‌سازی سازه‌های عمرانی، استفاده از فناوری‌های نوین در ساخت‌ و ساز با به کارگیری مصالح جدید مانند بتن‌های ویژه که توانایی تحمل تغییرات ناشی از فرونشست را دارند و تقویت پی‌ها با طراحی و اجرای پی‌های عمیق‌تر یا استفاده از روش‌هایی مانند میکروپایل‌ها برای افزایش ثبات سازه‌ است.

شعبانی ادامه داد: انجام آزمایشات مهندسی خاک و مطالعات ژئوتکنیک برای شناسایی ویژگی‌های خاک و ارزیابی پایداری سازه‌ها امری ضروری است. مطالعات ژئوتکنیک شامل بررسی خواص فیزیکی و مکانیکی خاک، شناسایی نوع خاک، بررسی شرایط آب زیرزمینی و تحلیل پایداری زمین است. این اطلاعات به مهندسان کمک می‌کند تا طراحی مناسب‌تری برای سازه‌ها داشته باشند و از بروز مشکلات ناشی از فرونشست جلوگیری کنند.

مدیر کل آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک خوزستان بیان کرد: همچنین آزمایش‌ نفوذ استاندارد، آزمایش برش مستقیم و سه محوری و آزمایشات شیمیایی PH و EC در تعیین تراکم، باربری، تحلیل رفتار و وجود مواد مضر خاک اهمیت خاصی دارند.

وی اظهار کرد: بتن به عنوان یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی در جهان، به دلیل خواص مکانیکی و اقتصادی خود، در ساخت سازه‌های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، دوام بتن تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند شرایط محیطی، نوع بارگذاری و ترکیبات مواد اولیه قرار دارد. آزمایشات دوام بتن به منظور ارزیابی و بهبود عملکرد آن در شرایط مختلف ضروری است.

شعبانی افزود: دوام بتن به معنای توانایی آن در حفظ خواص فیزیکی و مکانیکی خود در طول زمان، حتی در شرایط محیطی نامساعد است. عواملی مانند رطوبت، دما، مواد شیمیایی و چرخه‌های انجماد و ذوب می‌توانند بر دوام بتن تاثیر بگذارند. با توجه به این عوامل، انجام آزمایشات دوام می‌تواند به شناسایی نقاط ضعف و بهبود کیفیت بتن کمک کند.

وی ادامه داد: در استان خوزستان به ویژه مناطق ساحلی و مرطوب، علاوه بر آزمایش‌های مختلف و عادی در راستای تعیین مقاومت بتن، آزمایش‌های مدرن دوام بتن از جمله آزمایشات تعیین نفوذ یون کلر، تعیین میزان جذب و نفوذ آب، مقاومت الکتریکی بتن و خستگی بتن، نقش حیاتی در مقاوم‌سازی سازه‌ها دارند.

شعبانی با بیان اینکه پایش دوره‌ای سازه‌ها به عنوان یک روش پیشگیرانه و مدیریتی در مهندسی عمران و ژئوتکنیک اهمیت ویژه‌ای دارد، گفت: این فرآیند شامل نظارت مستمر بر وضعیت سازه‌ها و ارزیابی تغییرات در شرایط محیطی و ساختاری آن‌ها است. هدف از پایش دوره‌ای، شناسایی زودهنگام مشکلات و نواقص ساختاری به منظور اتخاذ تدابیر لازم برای مقاوم‌سازی و حفظ ایمنی سازه است.

وی افزود: با استفاده از روش‌های مدرن پایش و تحلیل داده‌ها، مهندسان می‌توانند به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک کنند و اقداماتی مؤثر برای مقاوم‌سازی سازه‌ها انجام دهند. این رویکرد نه تنها ایمنی سازه‌ها را تضمین می‌کند، بلکه هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را نیز کاهش می‌دهد. بنابراین توجه به پایش دوره‌ای باید بخشی جدایی‌ناپذیر از فرآیند طراحی، ساخت و نگهداری سازه‌ها باشد.

شعبانی تاکید کرد: استان خوزستان به عنوان یکی از مناطق زلزله‌خیز و با شرایط جوی خاص در ایران، نیازمند توجه ویژه‌ای به مقاوم‌سازی سازه‌هاست. آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی، بهبود کیفیت ساخت و ساز و کاهش آسیب‌پذیری در برابر بلایای طبیعی کمک کند.

وی افزود: با برگزاری دوره‌های آموزشی برای مهندسان، پیمانکاران و کارگران ساختمانی با محوریت استانداردهای مقاوم‌سازی و ارائه گواهینامه‌های معتبر به شرکت‌کنندگان به منظور تشویق آن‌ها به یادگیری بیشتر، تولید کتابچه‌ها، بروشورها و فیلم‌های آموزشی با موضوعات مرتبط با مقاوم‌سازی و خطرات طبیعی، دعوت از کارشناسان و محققان برای ارائه مقالات و تجربیات خود در زمینه مقاوم‌سازی سازه‌ها، ایجاد فضایی برای تبادل‌نظر و بحث در مورد چالش‌ها و راهکارهای موجود، راه‌اندازی کمپین‌هایی برای افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات زلزله و اهمیت مقاوم‌سازی، استفاده از تبلیغات محیطی، رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی برای جلب توجه عموم، همکاری با دانشگاه‌ها برای انجام تحقیقات علمی در زمینه مقاوم‌سازی و ارائه نتایج به جامعه، برگزاری دوره‌های مشترک بین دانشگاه‌ها و صنعت برای انتقال دانش فنی، معرفی مباحث مربوط به ایمنی سازه‌ها و بلایای طبیعی در برنامه درسی مدارس و برگزاری مسابقات علمی و پروژه‌های عملی برای دانش‌آموزان به منظور افزایش آگاهی آن‌ها می‌توان به یک فرهنگ ایمن‌سازی پایدار دست یافت.

شعبانی یادآور شد: فرونشست زمین در استان خوزستان یک چالش جدی است که نیازمند همکاری بین سازمان‌های دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی است. با اتخاذ روش‌ها و راهکارهای مناسب می‌توان از بروز این پدیده جلوگیری کرد و سازه‌های عمرانی را در برابر آن مقاوم‌تر ساخت و شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک با ارائه خدمات مشاوره‌ای و آزمایشگاهی می‌تواند نقش موثری در این زمینه ایفا کند.