پرندگان شکاری خراسان‌شمالی قربانی تجارت سیاه به کشورهای عربی

ایرنا/ بجنورد-ایرنا- صبح زود، مردی با نگاهی نگران از روستایی در خراسان شمالی راهی دشت می‌شود در دستش تله‌ای سیمی است و در دلش حسرت نانی گرم برای فرزندانش؛ نمی‌داند پرنده‌ای که امروز می‌گیرد، شاید آخرین بالابان این دشت باشد و شاید با پروازش، امید هم از این خاک رخت بربندد.

به گزارش ایرنا، نسیمی آرام در طلوع سرد پاییزی بر دشت‌های خراسان شمالی می‌وزد و آسمان هنوز خاکستری است و صدای پرواز بالابان‌ها بر پهنه دشت نوید روزی تازه می‌دهد؛ اما در پس این زیبایی آرام، دامی گسترده شده؛ دامی که نه‌تنها پرندگان شکاری را از پرواز بازمی‌دارد که زخم عمیقی بر پیکر طبیعت خراسان شمالی می‌زند.

---

بازار

---

سال‌های اخیر، صید پرندگان شکاری در این استان به شکل سازمان‌یافته و هدفمند انجام می‌شود و صیادانی از استان‌های جنوبی کشور با همکاری برخی از اهالی بومی، راهی کوه‌ها و دشت‌های خراسان شمالی می‌شوند تا پرندگان شکاری همچون بالابان، شاهین و دلیجه را زنده‌گیری کنند.

این پرندگان پس از آموزش و دست‌آموز شدن با قیمت‌هایی سرسام‌آور به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق می‌شوند؛ جایی که شکار با پرندگان شکاری برای برخی به نماد ثروت و قدرت تبدیل شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره می‌گوید: صید پرندگان شکاری کاملا سازمان‌یافته است و صیادان جنوبی با کمک افراد بومی، مناطق مستعد را شناسایی و نسبت به صید اقدام می‌کنند.

رضا شکاریان اظهار می کند: سال جاری ۲ مورد تخلف در زمینه صید پرندگان شکاری در استان شناسایی شد و یکی از پرونده‌ها به مراجع قضایی ارجاع شده است.

وی می‌گوید: هرچند نسبت به سال گذشته که پنج مورد صید پرندگان شکاری در استان ثبت شد و این آمار کاهش یافته اما نگرانی ها از این تخلف همچنان وجود دارد.

کارشناسان محیط زیست معتقدند کاهش آمار صید به‌معنای کاهش تهدید نیست؛ بلکه ممکن است نشان از مخفی‌تر شدن فعالیت‌ها داشته باشد.

شکار؛ دام پنهان برای طبیعت

در برخی روستاهای مرزی خراسان شمالی، مردانی که زمانی چوپان یا کشاورز بودند، امروز در برابر وسوسه پول زیاد صیادان استان‌های جنوبی تسلیم می‌شوند.

افراد بومی با راهنمایی، نگهبانی یا حتی مشارکت مستقیم در زنده‌گیری پرندگان شکاری، سهمی از این تجارت سیاه می‌گیرند.

شاید در نگاه اول، مبلغی که دریافت می‌کنند ناچیز باشد، اما آنچه در این میان فراموش می‌شود، قیمت واقعی این معامله است؛ بهای آن نابودی یکی از ارزشمندترین گونه‌های زیستی ایران است.

خلوت آسمان از شکوه

پرندگان شکاری، نگهبانان خاموش طبیعت و شکوه آسمان هستند. آنان با شکار جوندگان و مارها، تعادل زیستی را در اکوسیستم حفظ می‌کنند. حذف آنها یعنی افزایش جوندگان، تهدید محصولات کشاورزی و شیوع بیماری‌ها است.

کارشناسان می‌گویند اگر جمعیت پرندگان شکاری در یک منطقه به نصف کاهش یابد در کمتر از ۲ سال، جمعیت جوندگان سه برابر می‌شود، بحرانی خاموش که نتیجه‌اش به شکل مستقیم بر زندگی انسان‌ها بازمی‌گردد.

در خراسان شمالی بیش از ۱۴۱ گونه پرنده شناسایی شده است؛ از جمله گونه‌های نادری مانند بالابان، هوبره، کرکس مصری و کبک دری که در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده در خطر انقراض قرار دارند.

اما با وجود این تنوع زیستی ارزشمند، کمبود نیرو، پراکندگی وسیع زیستگاه‌ها و همکاری نکردن برخی اهالی، چالش‌های بزرگ محیط‌بانان است.

تجارت خاموش، سود کلان

برآوردها نشان می‌دهد هر بالابان دست‌آموز در بازارهای غیرقانونی خلیج فارس گاهی تا ۵۰ هزار دلار فروخته می‌شود. در این میان، سود اصلی نه نصیب صیاد محلی می‌شود و نه به توسعه منطقه بازمی‌گردد؛ بلکه در جیب دلالانی می‌رود که این تجارت سیاه را هدایت می‌کنند.

صیادان حرفه‌ای از استان‌های جنوبی، پس از گرفتن پرنده، آنها را از مسیرهای غیررسمی به استان‌های مرکزی و سپس به کشورهای مقصد منتقل می‌کنند.

بسیاری از این پرندگان هرگز به مقصد نمی‌رسند؛ از ترس خفگی یا آسیب می‌میرند. آنان که زنده می‌مانند در قفس‌هایی کوچک، دور از آسمان زادگاه‌شان، برای سرگرمی دیگران به پرواز درمی‌آیند.

امیدی برای نجات

با وجود تمام این تلخی‌ها، هنوز روزنه‌هایی از امید باقی است. آنگونه که اداره‌کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اعلام کرده، گشت‌های مشترک محیط‌بانان افزایش یافته است این اداره کل همچنین از برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای روستاییان و تلاش برای معرفی راه‌های معیشت پایدار خبر داده است.

گروه‌هایی از جوانان داوطلبدر برخی روستاها نیز تشکیل شده‌اند که با همکاری محیط‌بانان، گزارش صیادان را به نیروهای حفاظتی می‌رسانند.

پرندگان شکاری بخشی از میراث طبیعی ایران‌ هستند، میراثی که قرن‌ها در آسمان این سرزمین پرواز کرده‌اند. اگر امروز در برابر طمع و بی‌توجهی بایستیم، شاید فردا بتوانیم صدای بال‌هایشان را بر فراز دشت‌های خراسان بشنویم.

در خراسان شمالی ۵۶ گونه پستاندار از ۱۹۷ گونه موجود در کشور، ۱۵۰ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه موجود، ۶۸ خزنده از ۲۲۸ گونه، چهار گونه دوزیست از ۲۰ گونه و هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع ۱۶۰ گونه آبزی موجود در کشور زیست می کنند که برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، پلنگ، بالابان، و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.

اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و ۲ پارک ملی سالوک و ساریگل، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را مدیریت می‌کند.