شیرابه زباله؛ کابوس شهر بجنورد

ایرنا/ بجنورد-ایرنا- روزانه ۱۴۰ تن زباله از دل بجنورد به کوه باباموسی منتقل می‌شود و در زمین‌هایی دفن می‌شود که هیچ زیرساختی برای تصفیه شیرابه ندارد؛ یک فاجعه خاموش زیست‌محیطی که سلامت مردم و طبیعت را با تهدید جدی مواجه کرده است.

به گزارش ایرنا، روزانه حدود ۱۴۰ تن زباله از دل شهر بجنورد و روستاهای اطراف، راهی کوه باباموسی می‌شود؛ کوهی که به‌جای تبدیل شدن به نمادی از طبیعت و حیات به آرامستانی برای زباله‌های شهری بدل شده است.

---

بازار

---

اما فاجعه آنجاست که این زباله‌ها نه در محلی اصولی و استاندارد، بلکه در مکانی فاقد خاک مناسب برای دفن بهداشتی رها می‌شوند؛ جایی که شیرابه‌های سیاه و سمی در دل زمین نفوذ می‌کنند و بی‌صدا منابع آب زیرزمینی، خاک و هوای منطقه را آلوده می‌سازند.

بوی تعفن حاصل از این زباله‌ه، هر روز هوای اطراف را سنگین‌تر می‌کند و نسیم صبحگاهی دیگر طراوت ندارد و بوی تلخ زباله، مهمان همیشگی خانه‌هایشان شده است.

شیرابه زباله مایعی تیره، چسبناک و خطرناک است؛ ترکیبی از سموم شیمیایی، فلزات سنگین و مواد آلی تجزیه‌شده که می‌تواند همچون زهری خاموش تا سال‌ها اثر خود را بر محیط باقی بگذارد.

این مایع آلوده، اگر وارد منابع آبی شود، نه تنها آب آشامیدنی مردم بلکه سلامت دام‌ها و حاصل‌خیزی زمین‌های کشاورزی را نیز تهدید می‌کند.

هشدار کارشناسان محیط زیست روشن است؛ اگر وضعیت دفن زباله در باباموسی بجنورد اصلاح نشود، در آینده‌ای نه چندان دور باید منتظر بحرانی بزرگ‌تر از بوی تعفن بود، بحرانی که در قالب آلودگی آب و خاک، گریبان همه مردم بجنورد را خواهد گرفت.

انباشت و نادیده گرفتن بحران

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این خصوص می گوید: حجم بالای زباله و دفن غیر اصولی، تولید شیرابه را تشدید کرده است؛ تا ۱۰ سال پیش حجم زباله کمتر بود و شیرابه‌ها کم و قابل کنترل بودند، اما اکنون با افزایش جمعیت و تولید روزانه صدها تن زباله، حجم شیرابه‌ها بسیار بیشتر شده و مشکل جدی است.

حسین هراتی می افزاید: دفن غیراصولی زباله در کوه باباموسی، جایی که لایه‌بندی صحیح خاک و زباله رعایت نمی‌شود، باعث نفوذ شیرابه به زمین و آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شود، حتی کمبود خاک مناسب برای دفن اصولی، بر شدت بحران افزوده است.

وی ادامه می دهد: اگر لایه خاک و زباله به صورت درست ریخته شود، بخشی از این شیرابه کنترل می‌شود، اما اکنون این اتفاق نمی‌افتد.

فصلی شدن بحران و زندگی مردم

بحران شیرابه زباله نه تنها مسئله‌ای زیست‌محیطی، بلکه بهداشتی و اجتماعی است و حجم زباله در تابستان به دلیل مصرف میوه‌های آب‌دار مانند هندوانه و خربزه افزایش می‌یابد و در نتیجه شیرابه بیشتری تولید می‌شود.

بوی نامطبوع، دود ناشی از سوزاندن زباله و آلودگی محیط، زندگی مردم روستاهای اطراف کوه را سخت کرده و اعتراض‌های آنان بارها شنیده شده، اما تغییر ملموسی رخ نداده است.

مردم از زباله‌گردها گرفته تا شهروندان عادی با واقعیتی تلخ مواجه‌اند و زباله‌ای که به صورت غیراصولی دفن می‌شود به جای اینکه مدیریت شود، زندگی آنان را تحت فشار قرار می‌دهد.

حجم بالای پلاستیک‌های یکبار مصرف، زباله‌های خشک و تر، همه و همه بر این بحران دامن می‌زند.

نقش نهادها و مسئولان

محیط زیست در نقش ناظر قرار دارد، اما نبود زیرساخت‌های تصفیه شیرابه و عدم ارزیابی اصولی جایگاه‌های دفن، مشکلات را افزایش داده است.

برخی شهرداری‌ها در حال تکمیل سایت‌های دفن هستند و طرح جامع مدیریت پسماند استان نیز نهایی شده و در مرحله تصویب است، اما تا رسیدن به راهکار عملی و جامع، مردم همچنان در معرض آلودگی و بوی تعفن قرار دارند.

هراتی می‌گوید: محیط زیست نظارت می‌کند، اما علت اصلی این مشکلات کوتاهی شهرداری و نبود زیرساخت‌هاست. وعده‌ها و راه‌حل‌های موقتی نمی‌توانند کابوس شیرابه را از ذهن مردم پاک کنند.

سرانه تولید زباله در بجنورد بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ گرم به ازای هر نفر در روز است، آماری که با استانداردهای کشور تقریبا همخوانی دارد، اما مشکل در مدیریت و دفن صحیح است.

تنها ۲۰ درصد زباله‌ها به صورت اصولی دفن می‌شود و ۱۰ درصد توسط زباله‌گردها یا تفکیک از مبداء بازیافت می‌شود و باقی زباله‌ها یا به زمین ریخته می‌شوند یا به صورت غیراصولی دفن و یا سوزانده می‌شوند.

کابوسی ادامه دار

شیرابه زباله، حالا دیگر تنها یک مشکل زیست‌محیطی نیست؛ تبدیل به کابوسی روزانه شده که نفس شهر و مردمش را می‌گیرد.

هر روز که زباله‌ها بدون مدیریت اصولی دفن می‌شوند، خاک و آب و هوای بجنورد آلوده‌تر می‌شود و امید مردم به حل بحران کمتر می‌گردد.

تا زمانی که اقدامات جدی و زیرساخت‌های پایدار ایجاد نشود، کابوس شیرابه زباله همچنان سایه‌ای سنگین بر زندگی مردم خراسان شمالی خواهد انداخت و شاید تنها صدای اعتراض و آگاهی عمومی بتواند این سکوت مرگبار مسئولان را بشکند.