شهر در قُرُق سگ‌ها!

شهر پل‌دختر در استان لرستان، شهری که زمانی با طبیعت بکر، رودخانه‌های خروشان و مردمانی مهمان‌نواز شناخته می‌شد، این روزها با چالشی ترس‌افکن روبه‌روست: گله‌هایی از سگ‌های بدون صاحب که آزادانه در خیابان‌ها، کوچه‌ها، محوطه مدارس و پارک‌ها پرسه می‌زنند و هر لحظه ممکن است جان کودک، نوجوان، سالمند یا خانواده‌ای را به مخاطره بیاندازند!

هر روز صبح وقتی کودکی برای رفتن به مدرسه آماده می‌شود، هر وقت مادری با فرزندش از پارک برمی‌گردد یا راننده‌ای در شب‌هنگام از خیابانی خلوت عبور می‌کند، ترس از مواجهه با این سگ‌ها همراه آنهاست.

یکی از شهروندان اقرار می‌کند: هر لحظه احتمال دارد که سگی از میان آن گله سگ‌ها به سمت ما بدود، فرزندم با ترس به مدرسه می‌رود به‌خاطر سگ‌ها!

این معضل تنها یک مشکل ظاهری نیست؛ امنیت روانی، بهداشت عمومی، اعتماد به فضاهای عمومی و آزادی عبور و مرور همه تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

این وضعیت نه‌تنها یک معضل اجتماعی، بلکه یک بحران بهداشتی نیز هست؛ چرا که سگ‌های ولگرد می‌توانند ناقل بیماری‌هایی مانند هاری، کیست و سالک باشند. مطالعات رسانه‌ای نشان داده‌اند که در کشور سالانه تعداد زیادی از حیوان‌گزیدگی‌ها مربوط به سگ‌های ولگرد است و این آمار رو به افزایش است.

در شهر پل‌دختر اما قصه متفاوت نیست، صدای شهروندانی به‌گوش می‌رسد که می‌گویند «چه کسی پاسخگوست؟» چرا دستگاه‌های مسئول همچنان اقدامی مؤثر برای کنترل، جمع‌آوری یا واکسینه‌سازی این سگ‌ها انجام نداده‌اند؟

صدای شهروندان؛ ترس هر روزه از گله سگ‌ها

یکی از شهروندان پل‌دختری با گلایه از وضعیت نابسامان حضور سگ‌های بدون صاحب در سطح شهر گفت: پرسه زدن سگ‌های بی‌صاحب به‌صورت گله‌ای در پل‌دختر بلای جان ما شده است. واقعاً این چه وضعی است؟ مگر اینجا شهر نیست؟ این روزها تعداد این سگ‌ها به‌شدت افزایش یافته است؛ قبلاً شاید دو یا سه تا از آن‌ها را در محله می‌دیدیم، اما حالا تعدادشان به‌قدری زیاد شده که گله‌گله در خیابان‌ها و کوچه‌ها پرسه می‌زنند و تحمل این وضعیت دیگر ممکن نیست.

وی افزود: من هر روز صبح نمی‌دانم چه‌کار کنم؛ باید دختر و پسرم را که در شیفت‌های مخالف به مدرسه می‌روند، از ترس حمله سگ‌ها تا مدرسه اسکورت کنم یا خودم را برای رفتن به سر کار آماده کنم. بچه‌ها از ترس این سگ‌ها حاضر نیستند تنها به مدرسه بروند. واقعاً آرامش و امنیت از ما گرفته شده است.

ترس همیشگی از گله سگ‌ها؛ صدای زوزه شبانه آرامش را ربوده است

یکی از بانوان ساکن پل‌دختر اظهار داشت: من از این سگ‌ها واقعاً وحشت دارم؛ با اینکه فردی بزرگسال هستم، اما هر بار که برای رفت‌وآمد از خانه خارج می‌شوم، اضطراب دارم. تصور کنید در این شرایط کودکان چه احساسی دارند؟ خانه ما نزدیک پارک است و هر روز شاهد عبور گله‌ای از سگ‌های ولگرد از کنار منزلمان هستم. گاهی آن‌قدر زیادند که برای بازگشت از محل کار، مجبور می‌شوم مدتی صبر کنم تا عبور کنند.

وی افزود: حضور و جولان این سگ‌های ولگرد نه‌تنها آسایش را از ما گرفته، بلکه سلامت و امنیت خانواده‌ها را هم به خطر انداخته است. شب‌ها صدای آن‌ها در کوچه‌ها و خیابان‌ها امانمان را بریده و خواب و آرامش را از مردم گرفته است. واقعاً نمی‌دانیم چه کسی باید پاسخگوی این وضعیت باشد.

انگار شهر به باغ‌وحش تبدیل شده است!

یکی از شهروندان پل‌دختری با لحنی گلایه‌آمیز گفت: متأسفانه این روزها معابر شهر پل‌دختر انگار به باغ‌وحش تبدیل شده است؛ هر جا که می‌رویم شاهد تردد سگ‌های ولگرد هستیم. این چه وضعی است؟ مسئولیت رفع این معضل با چه کسی است و چه نهادی باید پاسخگوی مردم باشد؟

وی ادامه داد: مردم از بی‌توجهی متولیان امر گلایه‌مند هستند. کافی است با هر کسی صحبت کنید، از ترس حمله سگ‌ها به خود یا خانواده‌اش حرف می‌زند. واقعاً جولان سگ‌های ولگرد و پرسه زدن آن‌ها در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر به کابوسی تمام‌نشدنی تبدیل شده است. خانواده‌ها هر لحظه نگران کودکان یا سالمندان خود هستند که مبادا هدف حمله این حیوانات قرار بگیرند.

معضل چندوجهی: سلامت، روان و حق شهروندی

معضل سگ‌های ولگرد را نمی‌توان تنها یک مشکل شهری خواند؛ این مسئله از سه منظر قابل بررسی است: سلامت عمومی، امنیت روانی و حق شهروندی. از منظر سلامت، حضور سگ‌های ولگرد یعنی احتمال بالاتر گزش، ابتلاء به بیماری‌های انتقالی مانند هاری و کیست، هزینه‌های درمانی بالا برای مخدوش شدن زندگی افراد و بار بر سیستم درمانی.

از منظر امنیت روانی، شهروندانی که احساس ناامنی می‌کنند کمتر به فضاهای عمومی می‌آیند و کیفیت زندگی‌شان پایین می‌آید. فضای شهری باید برای افراد از کودکی تا سالمندی احساس امنیت ایجاد کند؛ وقتی پدر یا مادر مجبور می‌شود کودک را در مسیر مدرسه همراهی کند چون «سگ‌ها هستند»، یعنی بخشی از حق شهروندی نقض شده است.

از منظر حق شهروندی، افراد حق دارند در فضای عمومی آزادانه تردد کنند بی‌آنکه ترس حمله یا مزاحمت حیوانات رها شده را داشته باشند. این حق در قوانین شهری، بهداشت و محیط زیست نیز به رسمیت شناخته شده است، اما اقدام مؤثر برای تحقق آن در پل‌دختر به نظر می‌رسد در اولویت قرار ندارد!

چرا مسئولان وارد نشدند؟

اگرچه در رسانه‌ها حوادثی از غلبه سگ‌های ولگرد بر فضاهای شهری منتشر شده است، اما پاسخگویی دستگاه‌های مسئول در عمل با تأخیر یا ضعف همراه بوده است. کارشناسان محیط‌زیست، شهری و حقوق حیوانات بر این باورند که کاهش این معضل نیازمند هماهنگی میان شهرداری، محیط‌زیست، دامپزشکی، شورای شهر، نیروی انتظامی و سایر نهادهاست.

در پل‌دختر برخی شهروندان تاکید دارند که شهرداری بارها وعده داده ولی گام عملی بزرگ برداشته نشده است و یا شاید طرحی جامع تعریف نشده باشد. در حالی که معضل ریشه‌دار است و باید با برنامه‌ای دقیق شامل جمع‌آوری، واکسینه‌سازی، عقیم‌سازی و فرهنگ‌سازی همراه باشد، نه با اقداماتی مقطعی یا صبوری شهری.

وعده شهردار برای جمع‌آوری

حسن مهدوی شهردار پلدختر دراین‌رابطه، اظهار داشت: چند دستگاه دراین‌رابطه باید پای‌کار بیایند، زنده‌گیری این سگ‌ها کار سختی است و نیازمند تجهیزات و اسلحه خاص است.

وی عنوان کرد: بعضی از شهرها ورود پیدا کرده‌اند، دراین‌رابطه هم فقط به سگ‌ها واکسن تزریق کرده‌اند و عقیم می‌کنند و بعد دوباره رهاسازی می‌شوند.

شهردار پلدختر، ادامه داد: چند فراخوان داده‌ایم، یکی دو نفر اعلام آمادگی کرده‌اند که در صورت پرداخت هزینه‌ها، آنها اقدام به جمع‌آوری و انتقال سگ‌ها به مراکز نگهداری کنند.

مهدوی، گفت: جمع‌آوری سگ‌های ولگرد یکی از مطالبات مهم مردم است، این موضوع را به‌طورجدی پیگیری خواهیم کرد.

راهکارها؛ از واکسینه‌سازی تا فرهنگ‌سازی

برای رفع این معضل چند گام کلیدی پیشنهاد می‌شود.

جمع‌آوری و ساماندهی سگ‌های بلاصاحب یکی از پیشنهادان فعالان در این زمینه است. ایجاد مراکز نگهداری مجهز، برنامه‌ریزی جهت انتقال سالم سگ‌ها، واکسینه‌سازی آن‌ها و تلاش برای کاهش جمعیت آن‌ها با روش‌های ایمن و انسانی باید در دستور کار شهرداری باشد.

ایجاد طرح واکسینه‌سازی و عقیم‌سازی از دیگر اقدامات است که طبق تجارب دیگر شهرها، این دو اقدام اثرگذار هستند و می‌تواند آمار حیوان‌گزیدگی را کاهش دهد.

از سوی دیگر لازم است مقررات روشن با مسئولیت‌های مشخص بین نهادها تعریف شود و بودجه کافی در اختیار قرار گیرد.

همچنین در بعد فرهنگ‌سازی عمومی نیز باید ضمن اطلاع‌رسانی به شهروندان، مدارس، والدین پیرامون خطر سگ‌های ولگرد، رعایت نکردن غذا دادن به سگ‌های بلاصاحب هشدار داده شده و رویکرد مشارکتی میان مردم و نهادها ایجاد شود.

بنابراین گزارش، مسئولان شهری، محیط‌زیست و سایر نهادهای ذی‌ربط، بیش از هر زمان دیگری باید پاسخگو باشند، نه با حرف بلکه با اقدام. اگر امروز برای این معضل چاره اساسی اندیشیده نشود، فردا شاید هزینه انسانی و اجتماعی بسیار سنگین‌تری انتظار شهر و مردم آن را بکشد.

شهروندانی که در هر کوچه و خیابان پل‌دختر با ترس از مواجهه با سگ‌های ولگرد صبح خود را آغاز می‌کنند، انتظار دارند که «چه کسی پاسخگوست؟» دیگر تنها یک پرسش نباشد، بلکه صدای پاسخ و اقدام مسئولان نیز شنیده شود.