پارک‌های علم و فناوری زنجان گرفتار چرخه معیوب تامین اعتبار و زمین

ایرنا/ زنجان - ایرنا - زنجان ۱۵ سال پیش جزو استان‌های اول کشور در ایجاد پارک علم و فناوری بود اما هم اکنون در بسیاری شاخص‌های مربوط به این پارک‌ها از جمله زمین اختصاصی و بودجه تخصیصی در ردیف آخر قرار دارد و به چرخه معیوب تخصیص نیافتن بودجه کافی به دلیل کم بودن تعداد شرکت‌های مستقر در داخل پارک‌ها و نداشتن زمین برای توسعه شرکت‌ها گرفتار شده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، پارک‌های علم و فناوری که فعالیت خود را با هدف حمایت از شرکتهای کوچک و متوسط فناور، دانش محور و ثروت آفرین در ایران از دهه ۷۰ آغاز کردند،‌ هم اکنون به بیش از ۴۰ پارک رسیده و با ایجاد تنوع در اقدامات خود بر مبنای دانش بنیان ها به بستری مناسب برای رشد اقتصادی تبدیل شده اند تا توسعه ای پایدار و همه جانبه را برای کشور رقم بزنند.

---

بازار

---

با رشد فناوری،‌ ایجاد این پارک‌ها نیز با مدیریت جریان دانش و فناوری بین مراکز پژوهشی، دانشگاه‌ها و شرکتهای بخش خصوصی شتاب گرفته و رشد و توسعه شرکتهای نوآور و فناور در سطح کشور ملموس و محسوس شده است.

در همان سالهای ابتدایی ایجاد این پارکها در سطح کشور، زنجان جزو سه استان اول بود که پارک علم و فناوری در آن راه اندازی شد اما با گذشت بیش از ۱۵ سال، هنوز عقب ماندگی هایی در تامین زیرساخت ها دارد، به طوریکه در حال حاضر جزو استان های آخر به خصوص به لحاظ بودجه و ساماندهی این شرکتها محسوب می‌شود.

خبرنگار ایرنا برای اطلاع هرچه بیشتر از وضعیت پارک‌های علم و فناوری استان و مراکز رشد با احسان خواصی، رییس پارک علم و فناوری استان زنجان گفت و گو کرده است.

ایرنا: مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری استان چه زمانی راه اندازی شد و هم اکنون در چه وضعیتی قرار دارند؟

اولین پارک علم و فناوری در استان زنجان، پارک دانشگاهی و مربوط به دانشگاه تحصیلات تکمیلی در علوم پایه بود و بعد از آن سال ۹۶ مجوز پارک استان صادر شد.

مجوزهای مراکز رشد نیز ابتدا در دهه ۸۰ در سطح کشور صادر و در دانشگاه زنجان هم اوایل دهه ۹۰ دریافت شد.

با وجود اینکه پارک استان جزو اولین ها در کشور بود اما هم اکنون به لحاظ رتبه بندی در مواردی در رتبه های آخر و یکی مانده به آخر است.

به لحاظ تخصیص بودجه برای پارک استان در رتبه یکی مانده به آخر هستیم که دلیل آن و مهمترین معضل در پارک و حوزه علم و فناوری استان بحث زیرساختهاست به طوریکه پارک علم و فناوری زنجان از بدو تاسیس بدون فضای اختصاصی و همواره در مکان استیجاری بوده است و هم اکنون نیز همین شرایط را دارد.

سال ۱۴۰۱ یک زمین نیم هکتاری به پارک استان هِبه شده است، پارک علم و فناوری استان زنجان از بدو تاسیس فاقد زمین اختصاصی بوده و از ۱۵ سال قبل تاکنون محل استقرار آن استیجاری است. سال ۹۵ هیات امنای دانشگاه زنجان مصوبه ای در این خصوص داشت که نشان می دهد مسوولان وقت دانشگاه زنجان با دید خوبی که به حوزه علم و فناوری داشتند اختصاص زمین ۳۰ هکتاری برای این پارک را مصوب کردند که در شرف تاسیس بود اما بنا به دلایل مختلف این امر تاکنون محقق نشده است و از سال گذشته به شدت پیگیر این زمین هستیم.

سال قبل هم زمینی به وسعت ۱۶ هکتار در ورودی شهر زنجان مصوب شد که آن هم یک سری مسایلی دارد. محیط زیست هنوز برای آن زمین مجوز نداده است و تاکید دارد اگر غیر از فاضلاب انسانی فاضلابی در آن محل باشد مجوز صادر نخواهد شد.

ایرنا: در حال حاضر چند پارک علم و فناوری و مرکز رشد در استان فعال است و این مجموعه ها چه خروجی‌هایی دارند؟

هم اکنون این استان سه پارک علم و فناری دارد که تعدد این پارکها شاید اتفاق خیلی خوبی نیست چراکه اکثر استانها یک پارک علم و فناوری دارند اما در زنجان در گذشته سه پارک راه اندازی شده است که اولین آن پارک دانشگاه علوم پایه بود پس از آن پارک استان تاسیس شد و بعدها پارک سلامت زیرمجموعه وزارت بهداشت در دانشگاه علوم پزشکی زنجان تاسیس شد.

به هر حال باید باید به دید فرصت به این پارک ها نگاه کنیم. همچنین مراکز رشد جهاد دانشگاهی، دانشگاه آزاد، دانشگاه زنجان و مرکز رشد دانشگاه ملی مهارت را داریم که همه این مجموعه ها قبلا مجوزهایی را گرفته و یک سری زیرساختها را آماده کرده اند که این زیرساختها خیلی با هم منسجم کار نکرده اند، از این جهت فرصت خوبی است که این مجموعه ها دارای فضا و امکانات کارگاهی هستند که می توانیم از این زیرساختها به طور مشترک استفاده کنیم.

کار خوبی که در پارک علم و فناوری استان از اول سال انجام شد جمع کردن این مجموعه ها دور هم بود که با جهاد دانشگاهی و کارخانه نوآوری آماج که مربوط به بخش خصوصی است،‌ مرکز رشد مشترک ایجاد کردیم.

در تلاش هستیم دانشگاه زنجان را مرکز رشد مشترک کنیم و دانشگاه علوم پزشکی و پارک سلامت هم به دنبال مرکز رشد مشترک هستند و مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی نیز مرکز رشدی داشتند که قرار است به صورت مشترک از آنها استفاده شود. سازمان فنی و حرفه ای هم اخیرا برای استفاده مشترک درخواست داده است.

ایرنا: استفاده مشترک از مراکز رشد و فناوری چه مزیت هایی دارد؟‌

مزیت مشترک بودن این است که می توانیم استانداردهای یکسانی داشته باشیم، همفکری کنیم و هر مجموعه ای که با ما مرکز رشد مشترک دارد می توانیم کمیته های مشترک بین پارک و آن مجموعه داشته باشیم و البته تک تک آنها در هر حوزه ای که تخصص دارند،‌ نقش آفرینی می کنند.

کار قابل توجه دیگری که امسال در این پارک انجام شد این بود که با مشاوران، همکاران و شرکت ها چرایی وجود پارک علم و فناروی را باز تعریف و مرور کردیم. در روند این کار چیزی را ابداع نکردیم بلکه پارک علم و فناوری تعریف یک خطی دارد که می توان بر روی آن بحث کرد و در اساسنامه هم آمده که «افزایش ثروت از طریق فناوری و نوآوری» تعریف آن است.

ثروت، فناوری و نوآوری سه کلید واژه اساسی است که در پارک باید نهادینه شود و برنامه های پارک هم بر این اساس باشد. کسب و تولید درآمد از طریق فناوری و نوآوری کار راحتی نیست.

در همه دنیا درصد شکست کسب و کارهایی که از طریق فناوری و نوآوری می خواهند موفق شوند، بسیار بالاست، پارکها با حمایت، مشاوره و شبکه سازی، کمک های آموزشی و توانمندسازی این احتمال و درصد شکست ها را کاهش می دهند.

ما در پارک علم و فناوری استان این قدم ها را برداشته ایم تا اینکه بدانیم چگونه می توانیم به آنها کمک کنیم و به این نکته رسیدیم که باید اول بفهمیم شرکت های ما در چه وضعیتی قرار دارند، سطح فناوری شرکتهای ما چه میزان است و ثروت آفرینی آنها در جامعه چقدر است.

جنس نیاز هریک از شرکتهای واقع در پارکهای علم و فناوری متفاوت است که در ارزیابی و عارضه یابی احصا و رفع می شود.بر این اساس فرایند ارزیابی شرکتها را تدوین کردیم، از افراد مختلف و از پارکهای دیگر الگو و مشورت گرفتیم و برای هر کسب و کار در پارک از چهار نفر ارزیاب بهره مند شدیم.

بحث ثروت، فناوری و نوآوری دو کلیدواژه بود که در ارزیابی های ثروت باید سنجیده می شد که دو ارزیاب که عموما از اساتید دانشگاهها بودند این امر را برعهده گرفتند و دو ارزیاب نیز دانش و فناوری شرکتها را ارزیابی می کرد.

۱۵۰ شرکت در این فرایند شرکت کردند و ۲۰ مورد از شرکت ها از ۶۸ نمره ارزیابی، بالای ۵۰ نمره را کسب کردند که بسیار خوب و مطلوب است.

در مجموع وضعیت شرکت های استان را ارزیابی و عارضه یابی کردیم تا بفهمیم به چه حمایت هایی نیاز دارند، همه این شرکتها نیازهای یکسان از جمله تسهیلات، آموزش یا زیرساخت فیزیکی نیاز ندارند و جنس خواسته های هر کدام با هم متفاوت است.

باید بتوانیم تشخیص دهیم و کمک کنیم تا نیازهای آنها رفع شود. گاه شرکت ها در مدیریت کردن خودشان مشکل دارند و باید ما به آنها کمک کنیم چون به قدری در ساخت محصول و دانش فنی غرق هستند که در این قسمت خیلی ورود نکرده اند که پارک باید به آنها آموزش دهد و خیلی از شرکت ها در بحث اخذ مجوزها مشکل دارند که باید به آنها کمک کرد.

ایرنا:‌ تسهیلات به شرکت های فناور بر چه اساسی اعطا می شود؟‌

در اعطای تسهیلات و فضا به شرکتها باید بدانیم کدام شرکت به چه میزان فضا نیاز دارد.باید توجه داشت که منابع دولتی و منابع پارکهای علم و فناوری محدود است از این رو باید هدفمند و هوشمند هزینه کرد.

اعطای تسهیلات به شرکت ها باید بر اساس همین ارزیابی ها و نیازهایی که دارند باشد. شرکتی که در ارزیابی ها بالاست و هم دانش فنی و هم مدل کسب و کار استانداری دارد برای رونق کسب و کار خود به گردش مالی نیاز دارد و باید به آن کمک شود.

بسته های حمایتی با تغییراتی نسبت به گذشته اعطا می شود برای شرکت های پسا رشد، بالغ و دارای درآمد، تسهیلات ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومانی چهار درصد و تسهیلاتی از جنس سرمایه در گردش ۸۰۰ میلیون تومانی پیش بینی شده است که به حدود ۲۰ شرکت از ۱۵۰ شرکت بر اساس امتیازات ارزیابی و درخواست شرکت ها اعطا می شود.

برای شرکت های در مرحله رشد نیز دو بسته در نظر گرفته شده است که به سه شرکت تعلق می گیرد که ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومانی است و یه بسته دیگر هم طبق روال گذشت بین ۷۵ تا ۱۲۵ میلیون تومان با کارمزد چهار درصدی است.

سعی کرده ایم تعداد تسهیلات ۵۰ یا ۱۰۰ میلیون تومانی را کم کرده و رقم بالاتر را به شرکتهای دارای ثروت و دانش فنی پرداخت کنیم. شرکت در مرحله رشد شاید در ثروت آفرینی ضعیف باشد ولی اگر چشم انداز خوبی داشته باشد واجد شرایط دریافت این تسهیلات است.

به طور معمول شرکتهایی که در دو دوره ارزیابی متوالی امتیازات لازم را نیاورند قرارداد آنها با پارک لغو می شود اما شرکتهایی داشتیم که در سه دوره اصلا ارزیابی نشده اند ولی در حوزه فناوری همیشه جا برای رشد وجود دارد.

ایرنا: مراکز رشد استان که پایه ایجاد پارکهای علم و فناوری هستند از چه زمانی تاسیس شده اند؟

مرکز رشد دانشگاه زنجان سال ۸۲ تشکیل شده است، ماموریت این مراکز به طور کلی در راستای هم قرار دارد اما مرکز رشد دانشگاهی با مرکز رشدی که ذیل پارک تعریف می شود اندکی متفاوت است.

هدف مرکز رشد دانشگاهی بیشتر ترویج است و باید اساتید و دانشجویان را برای آشنایی با حوزه کسب و کار آشنا کند اما هدف مرکز رشد پارک این است که کسب و کارها رشد کنند و به درآمد برسند.

اگر کسب و کارها در دانشگاهها موفق نشوند پدیده خیلی بدی نیست چون بیشتر هدف این است که دانشجویان در ایام تحصیل و دانشگاه با ادبیات حوزه کسب و کار بیشتر آشنا شوند.

در حال حاضر نیز چند شرکت موفق دانشگاهی به پارک آمده اند و درآمدهای خوبی دارند.

ایرنا: تاسیس پارک های علم و فناوری چه الزاماتی دارد؟

قرارگیری پارک ها در کنار دانشگاهها اتفاق خوبی است که هم در ایران و هم در کشورهای دیگر به رشد دانشگاه و پارکهای علم و فناوری منجر می شود.

برای ایجاد پارکها نباید به دنبال پردیس رفت چراکه وزارت علوم به صراحت اعلام کرده است که مجوز پردیس در داخل دانشگاه داده نمی شود درحالیکه قبلا مجوز داده می شد اما در حال حاضر در شعاع ۵۰ کیلومتری پارکها مجوز پردیس داده نمی شود و بر این اساس به دانشگاه زنجان نیز مجوز پردیس داده نخواهد شد.

قرارگیری پارکها در داخل دانشگاه اتفاق مبارکی است که موفقترین نمونه آن در ایران شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان است. در سالهای گذشته دانشگاه صنعتی اصفهان زمین بسیار بزرگی برای پارکهای علمی و فناوری تخصیص داده است.

اینکه پارک استانی داخل دانشگاه باشد امکانپذیر است و رییس فعلی دانشگاه زنجان نیز به واسطه آشنایی کامل با حوزه علم و فناوری در این حوزه فعال است و از سویی شرط سازمان برنامه و بودجه برای تخصیص اعتبار به پارک علم و فناوری استان این است که زمین آن در داخل دانشگاه زنجان باشد.

ایرنا: چه تسهیلاتی به مراکز رشد و شرکتهای مستقر در پارکها اعطا می شود؟

به لحاظ قانونی ۳۳ درصد بودجه ای که در کل ایران به پارکها تخصیص می یابد باید از محل تسهیلات کم بهره به شرکت ها هزینه شود و ما موظف هستیم این هزینه را انجام دهیم.

امسال اگر تخصیص اعتبار کامل شود حدود هشت میلیارد تومان باید به این شرکت ها تسهیلات بدهیم که هنوز به طور کامل تخصیص نیافته است و خود پارک مستقلا آن تسهیلات را اعطا می کند و ربطی به بانکهای استان ندارد.

یک صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی هم داریم که آن هم می تواند تسهیلات بیشتر از پارک به شرکتها اعطا کند ولی نرخ بهره هم ممکن است بالا باشد.

تفاوت پارک علم و فناوری با شهرک صنعتی در مشاوره و آموزش شرکتهایی است که می خواهند وارد حوزه فناوری شوند چراکه این حوزه پیچیده است و نیاز به دانش فنی دارد و باید افراد خبره وارد آن شوند.

پارک علم و فناوری نهادی است که به دست افراد متخصص اداره می شود و در این حوزه هم برنامه هایی در نظر گرفته شده است.

ایرنا: هم اکنون دغدغه و مشکل اصلی پارک علم و فناوری استان زنجان چیست؟

مشکل اساسی حال حاضر پارکهای علم و فناوری استان، پراکندگی ساختمان های استیجاری آنهاست. طی روزهای اخیر ساختمانی اجاره کرده ایم که آنها را در یک محل تجمیع کنیم تا کل شرکتهایی که در استان و شهر پراکنده هستند در یک جا جمع شوند و با دانشگاه زنجان نیز در حال تعامل هستیم و استاندار و معاون اقتصادی استاندار زنجان در این خصوص کمک می کنند تا دغدغه دانشگاه زنجان رفع شود و زمین مستقل به آن اختصاص یابد.

نبود زمین و زیرساخت مناسب برای توسعه شرکتها در داخل پارکهای علم و فناوری استان مشکلی است که باید رفع شود چرا که تخصیص بودجه به آنها بر اساس تعداد شرکت های مستقر در داخل پارکها است از طرفی نبود زیرساخت و زمین مورد نیاز، مانع توسعه و گسترش شرکتها در داخل پارکهای علم و فناوری استان می شود.

این معضل باید با کمک مسوولان استانی و دستگاه های ذیربط حل شود تا شاهد چشم انداز روشنی برای رشد و توسعه پایدار استان و تحقق شعار جهش تولید بر اساس دانش بنیانها باشیم.