۴ کاروانسرای آذربایجان ‌شرقی نامزد ثبت جهانی شدند

ايرنا

بروزرسانی 1399/11/04 - 13:42

۴ کاروانسرای آذربایجان ‌شرقی نامزد ثبت جهانی شدند

ايرنا/ معاون ميراث فرهنگي مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان‌شرقي اعلام کرد: تعداد چهار کاروانسراي اين استان در فهرست نهايي وزارتخانه براي نامزدي ثبت جهاني در سال جاري ميلادي قرار گرفتند.

عليرضا قوچي معاون ميراث فرهنگي مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان‌شرقي افزود: کاروانسراهاي يام در شهرستان مرند، گويجه بل در اهر، خواجه نصير در جلفا و جمال آباد در ميانه نامزدهاي نهايي کاروانسراهاي آذربايجان شرقي براي ارسال مدارک جهت ثبت جهاني هستند که اقدامات و طرح هاي آنها از مدت ها قبل توسط کارشناسان و باستان شناسان ميراث فرهنگي استان و کشور تهيه و تدوين شده است.
وي اظهار داشت: براي ثبت جهاني کاروانسراهاي ايران طي سال جاري ميلادي، ۶۰ کاروانسرا از جمهوري اسلامي در نظر گرفته شده که با توجه به موقعيت جغرافيايي آذربايجان و تفاوت کاروانسراهاي اين خطه با ساير مناطق کشور به خصوص مناطق مرکزي و کويري، نامزدي چهار اثر از آذربايجان شرقي مطلوب و حائز اهميت به شمار مي رود.
قوچي ادامه داد: پيشتر تنها تعداد ۲ کاروانسرا شامل يام و گويجه بل از آذربايجان شرقي نامزد ثبت جهاني بودند که با رايزني و مذاکرات مختلف با وزارت ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري موفق به کسب موافقت براي گنجاندن ۲ کاروانسراي خواجه نصير جلفا و جمال آباد ميانه شديم.
وي موقعيت و شرايط خاص کاروانسراهاي آذربايجان شرقي را متقاوت از ساير نقاط کشور دانست و يادآور شد: نوع معماري و محل قرار گرفتن کاروانسرهاي اين استان، آنها را به مکاني براي جان پناه کاروان ها در اعصار گذشته تبديل کرده است.
قوچي در معرفي کاروانسراي يام در نزديکي شهر مرند، گفت: اين مکان که طي سال هاي اخير توسط ميراث فرهنگي آذربايجان شرقي به طور کامل بازسازي و مرمت شده است، هم اکنون به عنوان هتل - کاروانسرا فعاليت مي کند که داراي ۲۱ واحد اقامتي است که اتاق ها، حياط کاروانسرا را احاطه کرده اند.
به گفته وي قدمت کاروانسراي يام به بيش از ۵۰۰ سال پيش باز مي گردد و مربوط به دوره ايلخانيان است.
قوچي اظهار داشت: اين کاروانسرا از لحاظ موقعيت مکاني در فاصله ۴۵ کيلومتري غرب شهر تبريز و ۱۲ کيلومتري شهر مرند واقع شده است که با شماره ۳۰۳۳۶ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
وي با بيان اينکه محوطه قانوني کاروانسراي يام بيش از هشت هزار مترمربع عرصه را شامل بوده که پس از آماده سازي زمين اصلي از سال ۱۳۷۸ شروع به بازسازي شده است، محوطه چهار ديواري اعياني کاروانسرا را ۲ هزار و ۴۰۰ متر مربع اعلام کرد که بيشتر قسمت ها در ۲ طبقه و چهار برج مدور به صورت يک مربع کامل ساخته شده است.
قوچي گفت: کاروانسراي يام در محل کاروانسراي قديمي و درست در کنار جاده ابريشم و با همان نقشه ساخته شده است.
وي درباره کاروانسراي عظيم شاه عباسي گويجه بل شهرستان اهر نيز، گفت: اين اثر يکي از بناهاي تاريخي اصلي و ثبت شده شهرستان اهر است و با توجه به شواهد و قرائن متعلق به دوره صفويه مي باشد که از آن به عنوان کاروانسراي کوهستاني استفاده شده است.
قوچي موقعيت کاروانسراي کوهستاني گويجه بل را در فاصله ۹۵ کيلومتري تبريز و در جاده تبريز - هريس اعلام و اضافه کرد: اين اثر تاريخي داراي پلان مستطيل شکل بوده که گوشه هاي بنا با برجک هايي تقويت شده است و ۱۰ سالن بزرگ دارد که طراحي آن براي مناطق کوهستاني و سردسير و زمستان هاي سخت و پربرف بوده است.
وي نوع معماري اين اثر زيبا را بومي آذربايجاني خواند و ادامه داد: اين بنا از نوع کاروانسراهاي کوهستاني، بدون حياط مرکزي است که هشتي ورودي از طرف غرب به داخل سالن با ۵ گنبد عرقچين باز مي شود و ديوارها در داخل و خارج با سنگ مالون بنا شده و سقف ها آجري است.
قوچي اظهار داشت: اين اثر تاريخي و زيبا در ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شماره ۲۹۲۰ به عنوان يکي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
وي با اشاره به سومين کارونسراهاي آذربايجان شرقي براي نامزد ثبت جهاني، گفت: کاروانسراي خواجه نظر جلفا در زمان شاه عباس صفوي در فاصله ۵ کيلومتري شهر جلفا و کنار رودخانه ارس و پل ضياء الملک در جلفا ساخته شده و در ۱۷ اسفند سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۷۴۴ به ثبت ملي رسيده است.
قوچي با بيان اينکه اين کاروانسرا داراي حياط مرکزي و ۳ ايوان در سه طرف حياط مي‌باشد، ادامه داد: بنا در سه ضلع حياط چرخيده و مصالح آن سنگ‌تراش و آجر مي‌باشد که داراي پوشش هاي گنبدي شکل با طاق جناقي است که پلان مستطيل شکل دارد و از داخل راهروهايي جهت دسترسي به اتاق‌ها وجود دارد.
به گفته وي طول بناي کاروانسراي خواجه نصير جلفادو برابر عرض آن است.
قوچي درباره کاروانسراي جمال آباد ميانه نيز گفت: اين اثر تاريخي در نزديکي روستاي جمال‌آباد واقع در ۳۵ کيلومتري شهر ميانه قرار دارد که تاريخ ساخت آن به سال ۱۰۶۵ هجري قمري باز مي‌گردد که به دوران ايلخاني مربوط مي شود.
وي با بيان اينکه بناي اصلي اين کاروانسرا تخريب شده بود، اظهار داشت: اين اثر بعدها توسط شاه عباس دوم در دوره صفوي مورد مرمت قرار گرفت و در ۷ مهر ماه سال ۱۳۸۱ با شماره‌ ۶۱۵۲ به ‌عنوان يکي از آثار ملي ايران به ثبت رسيد.
قوچي اضافه کرد: کاروانسراي جمال آباد به ‌صورت حياط مرکزي است و چهار ايوان در اطراف آن قرار گرفته ‌اند که سردر بنا به ‌صورت دو طبقه است و چهار برج مدور در چهار ضلع آن واقع شده‌اند.