علت انحراف ساختمان‌های کرهرود اراک چه بود؟

مدیریت بحران استان مرکزی به همراه تعدادی از مسئولین استان و مأمورین آتش‌نشانی و امداد و نجات در اولین ساعات انتشار خبر در محل حاضر و موضوع را مورد بررسی قرار دادند.

به دنبال وقوع حادثه مذکور، از طرف مسئولین امر برای ساکنین هر دو ساختمان اخطار تخلیه صادر و به ساختمان‌های مجاور نیز اعلام شد از تردد در محدوده این ساختمان‌ها اجتناب کنند تا موضوع توسط مسئولین ذیربط بررسی و علل بروز این حادثه مشخص شود.

سوال مهمی که منتظر دریافت پاسخ آن بودیم علت انحراف این ساختمان‌ها بود که علیرضا حبیبی، رئیس نظام مهندسی ساختمان استان مرکزی از مشخص شدن علت در نتیجه بررسی های این سازمان خبر داد.

وی در این خصوص اظهار کرد: سازمان نظام مهندسی ساختمان پس از اطلاع از وضعیت دو ساختمان در منطقه کرهرود، کارشناسان خبره کارگروه کنترل مضاعف خود را به محل اعزام کرد تا نسبت به بررسی های کارشناسی اولیه اقدام کنند.

حبیبی با بیان اینکه هر دو ساختمان دارای اسکلت فلزی با سقف تیرچه بلوک هستند، افزود: طی بررسی به عمل آمده، مشخص شد که هر دو ساختمان در زمان اجرای عملیات، فاقد مهندس مجری ذیصلاح بوده اند و از آنجا که در زمان درخواست احداث (در سال‌های ۸۶-۸۷) در هنگام طراحی بر اساس ضوابط ویرایش اول مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان، انجام مطالعات ژئوتکنیک برای چنین ساختمان‌هایی الزامی نبوده، لذا هر دو ساختمان فاقد انجام آزمایش های مکانیک خاک و به تبع آن دفترچه مطالعات ژئوتکنیک هستند.

وی در ادامه بیان کرد: سازمان نظام مهندسی ساختمان، پیشنهاد حفر 6 حلقه گمانه در قسمت های مختلف پلاک های مورد اشاره و اطراف آن را داشت که طی هماهنگی های لازم با سایر دستگاه های ذیربط، این اقدام انجام شد.

وی اظهار کرد: بررسی های مطالعاتی و علمی نشان می دهد که خاک در لایه‌های زیرین از مقاومت مطلوبی برخوردار نبوده و علت نشست به وجود آمده تغییر پارامترهای مکانیک خاک به دلیل ترکیدگی لوله، نشت آب، شسته شدن خاک زیر فونداسیون ها و به تبع آن، کاهش شدید مقاومت خاک بوده است که پس از رفع منشأ نشت آب و به استناد پایش‌های انجام شده توسط کارشناسان نقشه‌بردار نظام مهندسی در چندین مرحله در بازه‌های ۱۵ روزه و عدم تغییر میزان جابه‌جایی، مشخص شد که نشست هر دو ساختمان متوقف شده است.

حبیبی افزود: بر خلاف نظر شهرداری منطقه مربوطه که تخریب ساختمان‌ها بود، سازمان نظام مهندسی ساختمان اعتقادی به تخریب نداشته است، زیرا در صورت انجام تخریب، بررسی دقیق علل انحراف ساختمان‌ها قابل رصد و شناسایی نیست، لذا به جهت رعایت ایمنی و بررسی دقیق موضوع، نظر سازمان نظام مهندسی، صرفا بر تخلیه ساختمان‌ها بوده است.

وی با بیان اینکه دو فرضیه در خصوص علل ایجاد حادثه وجود دارد، لیکن تشخیص دقیق آن ممکن نیست، گفت: فرضیه اول این است که ابتدا لوله آب که از داخل پلاک ساختمان عقبی عبور کرده دچار ترکیدگی شده و خاک زیر پی‌ها چسبندگی و مقاومت لازم خود را از دست داده و به تبع آن ساختمان‌ها دچار نشست شده است، فرضیه دوم نیز به این صورت است که خاک زیر پی در لایه های زیرین، نشست کمی داشته که منجر به ترکیدگی لوله آب و کاهش بیشتر مقاومت و چسبندگی خاک شده و سپس نشست ساختمان‌ها افزایش یافته است.

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان مرکزی خاطرنشان کرد: پیشنهاد می شود به منظور بررسی امکان مقاوم‌سازی سازه و بهسازی و تثبیت وضعیت موجود خاک زیر ساختمان‌ها، به شرکت های مشاور دارای صلاحیت در این زمینه مراجعه شود.

وی با اشاره به اینکه سال‌هاست تدوین و ابلاغ مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان انجام شده، گفت: بر این اساس تعمیر و نگهداری ساختمان‌ها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

حبیبی ادامه داد: علیرغم اهمیت ویژه اجرای مبحث ۲۲ ، متاسفانه هنوز در کل کشور به دلایل متعدد حقوقی، از جمله ورود مهندسین به منازل و ساختمان‌های در دست بهره برداران و ... این مبحث اجرایی نشده است.

حبیبی با بیان اینکه هر دوی این ساختمان‌ها دارای تخلف زیربنایی بوده اند، گفت: در یکی از ساختمان‌ها اتمام بنا صادر نشده و ساختمان دیگر نیز دارای تایید استحکام بنا از شهرداری مربوطه است.

ابوالفضل زارعی، مسئول کنترل مضاعف سازمان نظام مهندسی ساختمان استان مرکزی نیز با اشاره به اینکه ۱۳ سانتی‌متر ناشاقولی ستون، برای ساختمان، خطر ریزش به همراه ندارد، اظهار کرد: در اکثر ساختمان‌ها، ستون‌ها دارای ناشاقولی یا خروج از محوریت هستند که در محدوده مجاز آیین نامه بوده و با چشم غیر مسلح، قابل تشخیص نیست.

وی بیان کرد: یکی از این ساختمان‌ها حدود ۱۳ الی ۱۴ سانتیمتر و ساختمان دیگر پنج سانتیمتر ناشاقولی دارند که مشخص نیست چه مقدار از این ناشاقولی در زمان ساخت وجود داشته است.

وی همچنین افزود: نشت آب در داخل حیاط ساختمان عقبی رخ داده بوده و سپس به زیر خاک فونداسیون ساختمان دیگر انتقال یافته که سبب نشست و انحراف آن شده است.