ناگفتههای همتی از خرج ۲۸۰میلیارد دلار در ۱۵سال برای تثبیت نرخ ارز
تسنيم/ همتي گفت: کلاً سيستم اجراي ما اينگونه جا افتاده بود که ما براي حفظ نرخ ارز بايد به بازار ارز تزريق کنيم، بنابراين ۲۸۰ميليارد دلار ظرف ۱۵ سال گذشته بهعبارتي بهطور ميانگين سالي ۱۸ميليارد دلار به بازار ارز تزريق کردهايم تا نرخ ارز را کنترل کنيم.
عبدالناصر همتي در نشست علني امروز (سه شنبه، 13 خرداد ماه) مجلس شوراي اسلامي گفت: رابطه دخل و خرج بودجه کشور با بانک مرکزي را بايد اصلاح کنيم و در اين خصوص رييس جمهور هم به درستي چند روز پيش تاکيد کردند که بنا نداريم دست در جيب بانک مرکزي کنيم.
وي تاکيد کرد: اگر دولت به اين نتيجه برسد که دست در جيب بانک مرکزي نکند و اگر ما بتوانيم به تدريج ناترازي برخي بانک ها را اصلاح کنيم، مطمئن باشيد که ما بر نقدينگي و تورم فائق خواهيم آمد.
همتي با بيان اينکه يکي از ويژگيهاي سياستگذاري جديد پولي و بانک مرکزي نيز همين موضوع است، افزود: در طول سالهاي گذشته ما از ابزار عمليات بازار باز استفاده نمي کرديم در حالي که سه دهه است که بانک هاي مرکزي کشورهاي مختلف از هدف گذاري تورمي استفاده مي کنند.
وي ادامه داد: اين تصميمي است که دولت و بانک مرکزي گرفته است و ما اين موضوع را شروع کرده ايم و اولين مرحله آن 2، 3 روز پيش با حراج اوراق خزانه شروع شد، به نظر من در شرايطي که دولت مشکل نقدينگي دارد اين درکنار ساير منابع يکي از بهترين روشها است و البته تاکيد مي کنم که نمايندگان و دولت بايد هزينه ها را کنترل کنند.
همتي با اشاره به شرايط تورمي حاکم بر کشور گفت: نرخ تورم در50 سال گذشته به طور ميانگين 20 درصد و ميانگين رشد نقدينگي در طول 5 دهه 25 درصد ارزيابي مي شود. ميانگين رشد نقدينگي در 10سال گذشته 27 درصد بوده است که علت آن رابطه ميان دخل وخرج بودجه و سيستم بانکي و بانک مرکزي و دوم خودناترازي و عملکرد نظام بانکي است.
* تورم امسال در صورت ادامه شرايط فعلي 24 درصد خواهد بود
رئيس کل بانک مرکزي ادامه داد: بايد بتوانيم درآمدها را در مقابل هزينه ها تامين کنيم و در کنار کنترل هزينه بايد کنترل استقراض از بانک مرکزي را جدي بگيريم. ما امسال مصمم هستيم عمليات بازار باز را با جديت دنبال کنيم و براساس پيش بيني متغيرهاي تاثيرگذار و تورمي اگر شرايط همين طور باشد تورم 24 درصد خواهد بود.
همتي مطرح کرد: تورم هاي بالا انتظارات تورمي ايجاد مي کند، عدهاي از اين انتظارات سودجويي مي کنند و مي خواهند قيمت کالاهاي بادوام و دارايي ها را افزايش دهند. تورم همان 24 درصد است البته هدفگذاري کرديم که آن را کاهش دهيم و از 22 درصد هم در ميان مدت پايين تر بياوريم.
رئيس کل بانک مرکزي ضمن تاکيد بر اينکه يکي از دلايل تورم در کشور مسئله شبه پول است گفت: شبه پول 80 درصد نقدينگي ما را شامل مي شود. شبه پول درست نمي شود مگر از طريق سود بانکي و سود بانکي بالا ايجاد نمي شود مگر از ناترازي بانک ها و ناترازي بانک ها ايجاد نمي شود مگر از ضعف نظارت بانک مرکزي وتخلفات بانکها در سود سپرده ها و سرمايه گذاري ها و معوقات و و نيز بدهي دولت و تسهيلات تکليفي که به بانک ها تحميل مي شود.
رييس کل بانک مرکزي تصريح کرد: بر اين اساس و به منظور کنترل نقدينگي در طول سال گذشته و امسال يکي از مهم ترين اقدامات بانک مرکزي رسيدگي به بانک هاي ناتراز بوده است.
* روايت همتي از اصلاح مديريتي در بانکهاي مشکلساز
همتي افزود: اولا ادغام بانک هاي وابسته به نيروهاي مسلح را در مدت 2 سال گذشته با کار بسيار پيچيده شروع کرديم، 2 بانک تاکنون ادغام شده اند و بقيه آن ها نيز به تدريج ادغام مي شوند. همچنين بانک مرکزي برخي از بانک ها و موسسات ناتراز را با مجوز شوراي عالي هماهنگي اقتصادي تحت سرپرستي قرار داده و وضعيت آنها در حال کنترل است.
همتي در ادامه افزود: علاوه بر اين، مديريت بعضي از بانک هاي بزرگ که ايجاد مشکل مي کردند و نرخ سود و بهره را در بازار به هم مي زدند از سهامداران آن جدا کرديم و مديريت آنها را اصلاح کرديم تا بتوانند تراز آن بانک ها را اصلاح کنند.
همتي خاطرنشان کرد: الان نرخ سود به سمت کاهنده شدن مي رود و مطمئن باشيد از اين بابت، شبه پول در آينده کمتر رشد خواهد کرد و نقدينگي هم کمتر رشد خواهد کرد ما اين کار را ادامه مي دهيم و تراز بانک ها را به تدريج بهتر خواهيم کرد.
* اضافه برداشت بانکها نصف شده/ بدهي بانکها به بانک مرکزي به 40 درصد سال قبل کاهش يافته است
رييس شوراي پول و اعتبار افزود: يکي از دلايل رشد بازار پولي، اضافه برداشت بانک ها از سالهاي گذشته بود، در حال حاضر اضافه برداشت تقريبا نصف شده است و آن مبلغي که باقي مانده براي 2، 3 بانک ناتراز است که به هسته سخت خورده است و آن را تحت مديريت گرفته ايم.
وي اظهار کرد: بدهي بانک ها به بانک مرکزي نزديک به 40 درصد در سال گذشته کاهش پيدا کرده است، تمام هدف ما اين است که بانک ها را از فشار رشد نقدينگي خلاص کنيم و نقدينگي را در کشور کنترل کنيم.
همتي ادامه داد: در جهت حمايت از توليد و تسهيلات مولد و به عبارت ديگر هدايت تسهيلات و نقدينگي به سمت توليد، بانک مرکزي برنامه هاي خوبي را اجرا کرد و در کنار اين کنترل نظام بانکي و نظارت بر عملکرد بانک هاي عامل را هدف قرار داد و نظارت ها را تشديد کرديم.
* 280 ميليارد دلار ظرف 15 سال قبل به بازار تزريق کرديم/ برخي با تبديل سود 25 درصدي بانکها به دلار اقساط خانههايشان در کانادا را مي پرداختند
رئيس کل بانک مرکزي در ادامه به تشريح وضعيت بازار ارزي کشور و اقدامات بانک مرکزي در اين خصوص پرداخت و گفت: اکنون در حال اجراي مديريت جديد علمي در بازار ارز هستيم و اين مسائل که مطرح ميشود گله از مسئولين گذشته نيست اما کلاً سيستم اجراي ما اينگونه جا افتاده بود که ما براي حفظ نرخ ارز بايد به بازار ارز تزريق کنيم بنابراين 280 ميليارد دلار در ظرف 15 سال گذشته به عبارتي به طور ميانگين سالي 18 ميليارد دلار به بازار ارز تزريق کردهايم تا نرخ ارز را کنترل کنيم.بنابراين طبيعي است که بسياري از اين ارزها به صورت سرمايه از کشور خارج شده است. اين همه امکاناتي که در خارج از کشور خريداري شده به خاطر همين ارزها بوده است، يعني ارزهاي ارزان و رانت.
رئيس کل بانک مرکزي گفت: ما وقتي جلوي اين موضوع (تزريق ارز به بازار)، را گرفتيم خيليها گفتند ما نميتوانيم اقساطمان را در کانادا و جاهاي ديگر پرداخت کنيم چرا که با سود بالاي 25 درصدي که از بانکها مي گرفتند و تبديل آن به ارز 3000 يا 4000 توماني اقساط خانه هاي خريداري شده در خارج را مي پرداختند. يعني به خريد ملک در خارج کشور سوبسيد مي داديم. بنابراين از اواسط سال 97، در حاشيه بازار مداخله و روش را عوض کرديم.
همتي تأکيد کرد: ما سياستهاي ارزي را اصلاح کردهايم و به سمت مديريت علمي ارز و تأمين کالاهاي اساسي دارو و مواد اوليه رفتهايم سياستهاي اعتباري را در جهت تأمين توليد و مولد کردن تسهيلات بانکي اصلاح کردهايم تا به توليد مستقيم برسد و در سياستهاي نظارتي کنترل بر بانکها و کاهش ناترازي آنها را هدف قرار داديم و انشاءالله سياستهاي احتياطي را ترميم ميبخشيم و در سيستمهاي فناوري کنترلهاي بسيار جدي را بر روي تراکنشها گذاشتهايم و با پولشويي به طور جدي مبارزه ميکنيم.
وي افزود: کنترل ارز شاکله اصلي کنترل اقتصاد در کشور است و ما براي مديريت بازار ارز و اصلاح نظام پولي و بانکي اقدامات مهمي انجام داده ايم.
رييس کل بانک مرکزي تاکيد کرد: در سال 97 شرايط خيلي سختي را داشتيم اما بايد گفت سال 98 يکي از سخت ترين سال هاي بعد از دوران انقلاب اسلامي بود، تحريم هاي تحميلي در2 ساله گذشته بي سابقه و هوشمندانه بود.
وي ادامه داد: هوشمندانه از اين جهت بود که دولت آمريکا از همه ابزارهاي خود استفاده کرد تا ايران را از درآمدهاي بين المللي خود محروم کند و تمام منافذ بانکي و صادراتي ايران را مختل کند. اين اقدامات در چارچوب هدف فروپاشي اقتصادي کشور و نرسيدن به چهلمين سال انقلاب اسلامي بود.
* چرا دلار دچار نوسان شد؟
رئيس بانک مرکزي با بيان اينکه در موقعيتي قرار داريم که دست برتر درمنقطه داريم و اکنون آن ها به چيزي گرفتار هستند که مي خواستند ايران درگير آن شود، اظهار داشت: اقتصاد جدا از روند سياسي نيست در سال 97 در خوشبينانه ترين حالت نرخ هاي نجومي براي ارز وابرتورم پيش بيني مي شد که با تدبير رهبري، ايستادگي مردم و مديريت مسئولان نرخ هاي نجومي و هدف انها براي فروپاشي محقق نشد.
رئيس بانک مرکزي تاکيد کرد: به واسطه شيوع ويروس کرونا، ورود ارز به کشور در اسفندماه به دليل قطع ارتباط با همسايگان کاهش يافت و شاهد فشار بر روي بازار ارز بوديم که البته اشکالات در حال رفع است.
وي ادامه داد: با گذشت 2 ماه ونيم از سال 99 و با وجود شرايط سخت توانستيم نزديک 4 ميليارد دلار براي واردات کالاهاي اساسي، دارو و مواد اوليه کارخانجات با کمک صادرات غيرنفتي ارز فراهم کنيم.
همتي با اشاره به ميانگين نرخ ارز در بازار آزاد عنوان کرد: ميانگين نرخ ارز در بازار آزاد سال 98، 12 هزار و 900 تومان و در سال 97، 11 هزار تومان (بين 6 هزار تومان تا 19هزارتومان) بود. از اواخر سال 98 و اوايل سال 99 به دليل برخي اتفاقات خصوصا شيوع ويروس کرونا نرخ ارز افزايش يافت که به مرور تعديل خواهد شد.
وي تاکيد کرد: با وجود ادامه فشار حداکثري اقتصادي آمريکا بر ايران در سال گذشته 43 ميليارد دلار واردات داشتيم که اين به معناي شکست سياست هاي آمريکا بود.
*ذخاير ارزي بانک مرکزي خوب و کافي است اما دسترسي به آن ها را با مشکل روبرو کردند
رييس کل بانک مرکزي با بيان اينکه مردم به خصوص طبقه آسيب پذير فشار بسيار زيادي را متحمل شدند، گفت: کشورهاي مختلف از جمله کره و حتي عراق که با آن رابطه خوب و دوستانه داريم به خاطر فشار آمريکا بر بانک ها و بانک مرکزي شان اجازه نيافتند منابع ارزي ايران را در اختيار ما بگذارند.
همتي ادامه داد: ذخاير ارزي بانک مرکزي خوب و کافي است اما دسترسي به آن ها را با مشکل روبرو کردند. براي رفع اين موضوع در حال مذاکره هستيم تا منابع را در اختيار بگيريم. سال گذشته الحمدلله تامين ارز خوب بود و در سال 98 توانستيم 4.5 ميليارد دلار دارو و تجهيزات پزشکي علاوه بر توليدات داخلي وارد کشور کنيم.
رئيس کل بانک مرکزي با تاکيد بر اينکه نرخ ارز متغير کليدي اقتصاد است اظهار داشت: بايد بين سياست تجاري و سياست هاي ارزي هماهنگي باشد، تلاطم ارز بر سيستم اقتصادي کشور اثر مي گذارد.
همتي تأکيد کرد: ما سياستهاي ارزي را اصلاح کردهايم و به سمت مديريت علمي ارز و تأمين کالاهاي اساسي دارو و مواد اوليه رفتهايم و سياستهاي اعتباري را در جهت تأمين منابع براي توليد و مولد کردن تسهيلات بانکي اصلاح کردهايم تا مستقيم به توليد برسد و در سياستهاي نظارتي، کنترل بر بانکها و کاهش ناترازي آنها را هدف قرار داديم و انشاءالله سياستهاي احتياطي را ترميم مي کنيم و در سيستمهاي فناوري، کنترلهاي بسيار جدي را بر روي تراکنشها گذاشتهايم و با پولشويي به طور جدي مبارزه ميکنيم.
* درآمد نفتي سال 98 چقدر بود؟
وي با اشاره به آمارهاي رشد اقتصادي، گزارش داد: تحريم ها تاثير بسياري بر شاخص هاي رشد اقتصادي داشت به طور مثال ما در سال90، بالغ بر 107 ميليارد دلار درآمد حاصل از نفت داشتيم که درسال 98 به کمتر از 20 درصد آن رقم رسيد .
همتي افزود: واردات در سال 97 بالغ بر 78 ميليارد دلار بود که در سال گذشته 42 ميليارد دلار رسيد. در عين حال که مي دانيم تحريم تاثير بسياري بر اقتصاد دارد و مي تواند تهديد و شوک تورمي به دنبال داشته باشد ولي آن را فرصتي براي توليد ملي و عدم وابستگي به درآمدهاي نفتي مي دانيم.
رئيس بانک مرکزي با اشاره به آخرين آمار رشد اقتصادي در سال 98، گفت: پيش از وقوع کرونا در فصل سوم سال 98 شاخص رشد اقتصادي کشور با وجود تمام تحريم ها مثبت ارزيابي شد، در شاخص کشاورزي به رشد 7.2 درصد، در صنعت 7 درصد و در خدمات به 1.2 درصد دست پيدا کرديم و در واقع رشد اقتصادي با درآمد نفتي ما 1.2 درصد مثبت شد.
همتي بيان داشت: براين اساس و اهميت توليد مقام معظم رهبري سال 99 را، سال جهش توليد اعلام کردند که البته پس از دوران کرونا با احياي دوباره شرايط اين هدف در سال 99 انشاالله محقق خواهد شد.
وي تاکيد کرد: اگر روند رشد اقتصادي ادامه پيدا مي کرد و با کرونا روبه رو نمي شديم، خدمات و صنعت مختل نمي شد وضع خيلي بهتر ميشد؛ در سياستهاي پولي قطعا به سمت ثبات اقتصادي و مهار تورم حرکت خواهيم کرد.