عقبنشینی همزمان بازار طلا، دلار و بورس
دنياي اقتصاد/روند افزايشي شاخصها در بازارهاي دارايي پس از گذشت چند هفته متوقف شد. تغيير روند بازارها در معاملات سکه و دلار کاملا مشهود بوده است. اسکناس آمريکايي در ۲ روز ابتداي هفته دو کانال افت قيمتي را ثبت کرد و سکه بيش از يک ميليون تومان کاهش يافت. بهنظر ميرسد با نزديک شدن به انتخابات آمريکا، معاملهگران ارز و سکه براي نگهداري داراييشان مردد شدهاند. رفتارهاي معاملهگران در بورس کالا هم خبر از احتمال ادامه افت سکه و دلار ميدهد. ابزارهاي مالي بورس کالا مخصوصا صندوقهاي سرمايهگذاري طلا به وضوح کاهش نرخ و ايجاد حباب منفي در بازار ارز و سکه را نشان ميدهند که به معني عقبگرد محسوس خريداران است. بازار سهام هم که در نيمه اول سال ۹۹ بهعنوان سيگنال انتظارات تورمي مطرح شده بود، در ۲ روز کاري اول هفته، روند کاهشي را پشتسر گذاشته است و روز دوشنبه، شاخص کل بورس تهران به زير مرز ۵/ ۱ ميليون واحد سقوط کرد؛ مجموع اتفاقات در بازارهاي سهام، بورس کالا، ارز و سکه نشان از تغيير جهت انتظارات دارد.
شاخص سهام براي سومين بار به زير مرز 5/ 1 ميليون واحد سقوط کرد
عقبگرد بورس به کف 4 ماهه
دنياياقتصاد: پيشنگري بورس موضوعي است که علاوه بر مزيت، معايبي هم براي معاملهگران بازار سهام ايجاد کرده است. از انتخابات آمريکا گرفته تا زمزمههايي که درخصوص افزايش احتمالي نرخ بهره به گوش ميرسد همگي در کنار سياستهاي بعضا نادرست قانونگذار موجب کاهش روز بهروز شاخصهاي کل سهام در کشور شدهاند. ديروز شاخص بورس تهران با کاهش حدود52هزار واحدي (معادل 4/ 3 درصد) همراه شد که اين مهم سومين عقبنشيني بورس به کمتر از مرز 5/ 1 ميليون واحد را سبب شد.
بررسيهاي «دنياياقتصاد» نشان ميدهد کف جديد شاخص کل که در رقم يک ميليون و 462 هزار واحدي قرار گرفته است، در واقع کمترين سطح از 4 تيرماه به مدت 79 روز کاري تاکنون بوده است. در معاملات روزگذشته بورس تهران 20 نماد به ارزش 190 ميليارد تومان در صف خريد و 274 نماد به ارزش 6731 ميليارد تومان در صف فروش قرار گرفتند. در فرابورس نيز 11 نماد به ارزش 194 ميليارد تومان در صف خريد و 109 نماد به ارزش 1226 ميليارد تومان در صف فروش حضور داشتند. به اعتقاد کارشناسان بازار سرمايه در کوتاهمدت با ارائه گزارشهاي 6 ماهه و برآورده شدن انتظارات در خيلي از سهمها بخشي از افت بازار جبران خواهد شد، اما سياستهاي داخلي از جمله تصميمات بانک مرکزي در تعيين نرخ سود سپرده بانکي نيز ميتواند در جهتگيري نقدينگي تاثير بسزايي داشته باشد.
در دومين روز کاري هفته جاري ارزش معاملات خرد بورس و فرابورس به ترتيب به رقم 2563 و 1082ميليارد تومان رسيد. بررسي آماري جريان معاملات از کاهش تحرکات حقيقيهاي بازار سهام حکايت دارد بهطوري که ديروز 895 ميليارد تومان تغيير مالکيت سهامداران حقيقي به حقوقي رقم خورد. در اين ميان خالص تغيير مالکيت در فرابورس نيز به ميزان 193 ميليارد تومان از سوي حقيقيها به حقوقيهاي بازار دست به دست شد. «دنياياقتصاد» در گفتوگو با کارشناسان بازار سرمايه به چرايي ريزشهاي شارپي و راهکارهاي برونرفت از اين شرايط ميپردازد که آن را در ادامه ميخوانيد.
بورس بر ميگردد
ايمان مقدسيان، کارشناس بازار سرمايه: در بازههاي زماني که بازار سهام در روند صعودي قرار داشت، برخي از فعالان افزايش قيمت پيدرپي سهام را با واقيعتها سازگار نميدانستند. با اين حال روند افزايش شاخصهاي سهامي تداوم پيدا کرد تا جايي که با تغيير شرايط بازار با کاهش قيمتي سنگيني مواجه شد. با فرض ريزش 20 تا 25 درصدي نرخ نيما در آينده خيلي از سهمها اکنون ازP/ E 6 و 7 مرتبه (گروههاي فلزات و پتروشيمي) برخوردارند.
در صورتي که نگراني پيرامون انتخابات آمريکا وجود داشته باشد که با پيروزي بايدن نرخ دلار در روندي کاهشي قرار گيرد، بايد تاکيد کرد که اين موضوع به اندازه کافي در بازار سهام پيشخور شده است. در اين ميان هر چند خبري از منابع معتبر و رسمي درخصوص افزايش نرخ بهره به گوش نميرسد، اما اين اتفاق در صورت تحقق ميتواند بازار سرمايه را تحتتاثير قرار دهد.
نرخ بهره بالا همانطور که در گذشته تجربه شد باعث افزايش هزينه پول ميشود، از طرفي هزينه تمام شده پول براي افرادي که قصد دريافت وام بانکي دارند نيز با افزايش چشمگيري همراه خواهد شد. با اين حال تکرار اتفاقاتي که از سال 1392 تا 1396 در پي افزايش نرخ بهره افتاد ميتواند مشکلات بيشتري را در بازار مالي کشور ايجاد کند. چرا که نرخ بهره بالا علاوه بر ايجاد رکود، مشکلاتي هم سر راه بانکها قرار ميدهد. فارغ از موارد مذکور بازار سهام در ماههاي گذشته اصلاح جدي قيمتي را تجربه کرد در حالي که بازارهاي موازي اعم از (دلار، طلا، مسکن و خودرو) طي دو ماه گذشته با افزايش قيمت همراه بودند. در صورتي که نرخ دلار براي آينده اصلاحاتي را پيشرو داشته باشد يا نرخ بهره با افزايش مواجه شود بازار سهام بهعنوان بازاري که اصلاح قيمتي خود را انجام داده است، نگراني در اين خصوص نخواهد داشت.
شاخص بورس با دلار 21 هزار توماني در سقف 2 ميليون و 100 هزار واحدي قرار داشت اکنون با سقف يک ميليون و 400 هزار واحدي مشاهده ميشود که يک سوم مسير صعودي خود را به عقب بازگشته است. نرخ دلار نيز در اين مدت 50 درصد با افزايش همراه شد که اصلاح بورس به وضوح خود را در چنين شرايطي نمايان ميکند. اکنون قيمت سهام شرکتها در ارقام پايين و P/ E شرکتها به شدت اصلاح شدهاند. در صورت افت بيشتر نماگرهاي بورسي ميتوان به بيشواکنشي بورس اذعان کرد. با انتخاب هر کدام از کانديداهاي رياست جمهوري آمريکا بورس به روند صعودي بازميگردد، چرا که پيش از انتخابات فرآيند اصلاح در جريان معاملاتي بازار سرمايه صورت گرفته است. دربازه زماني بلندمدت (آذر و دي) بودجه سال 1400 ارائه خواهد شد، اينکه براي دلار چه نرخي در نظر گرفته ميشود نيز از نکات مهم براي بازار سهام خواهد بود. از طرفي چگونگي جبران کسري بودجه تا پايان سال نيز ديگر موضوع قابل اهميت در فضاي اقتصادي کشور است. موضوع سهام عدالت که احتمالا 30 درصد ديگر آن در بهمن ماه آزادسازي ميشود نيز ديگر موضوع اثرگذار در جريان معاملاتي بازار سهام است.
بورس و اقتصاد ملي
عليرضا تاجبر، تحليلگر بازارسرمايه: مشکل اصلي بازار سرمايه بازگشت اعتماد سرمايهگذاران است. طي يک ماه گذشته در مقاطعي شاهد بازگشت اعتماد در حد جزئي بوديم اما اقداماتي سهوي يا عمدي در حال انجام است که به اعتماد سهامداران خدشه وارد ميکند. به اعتقاد بنده تا زماني که اعتماد بازنگردد، هيچگونه حمايت مالي و زباني جواب نخواهد داد حتي اگر عاليترين مقامات دولتي هم با چند صد ميليارد تومان نقدينگي از بازار حمايت کنند. بازيگران بازار سهام کشور طي 6 ماه اخير از سهامدار حقوقي به حقيقي تغيير پيدا کرد و در واقع اعتماد حقيقيهايي که از بازار سلب شد تا زماني که بازنگردد، شاخصهاي سهامي به روند صعودي معقول و متداومي بر نميگردند.
اخبارهاي ضد و نقيضي که به گوش ميرسد، تصميمات شبانه درخصوص سازوکار بازار و محدود کردن معاملهگران در معاملات روزانه، رفتار دولتي وزارت صمت براي شرکتهايي که خصوصي شدهاند به گونهاي که در نرخ فرآوردههاي آنها قيمتگذاري دستوري صورت ميگيرد. در برخي از صنايع افزايش نرخ به راحتي و در صنايع ديگري که بورسي شده و بهطور خصوصي مورد محاسبه قرار ميگيرند با صورتجلسهاي پنج نفره روي نرخها دخالت مستقيم ميکنند. اين رفتار با ذات بورس مغايرت شديدي دارد.
افزايش نرخ بهره ديگر موضوعي است که تاثير ملموسي در بازار سهام خواهد داشت. با افزايش نرخ سود سپرده بانکي يقينا بازار سهام جذابيت گذشته را براي قشر سرمايهگذار ندارد. در اين شرايط افراد با در نظر گرفتن ريسک، غالبا ترجيح ميدهند وارد جريان معاملاتي سهام نشوند. بنابراين در چنين شرايطي سرمايهگذاران حتي با وجود اينکه تورم بالاتر از نرخ بهره قرار دارد بدون ريسک، نقدينگي خود را بهصورت سپرده در بانکها نگهداري خواهند کرد. سهام عدالت هم در جاي خود ميتوانست يکي از بهترين فرصتها براي بازار سرمايه کشور در نظر گرفته شود، منتها اين فرصت به تهديدي براي بازار سرمايه تبديل شد.
بلوکهاي مديريتي بسيار جذابي در سهام عدالت وجود دارد. در صورتي که با تدبير، سهام عدالت در بازار سهام مورد عرضه قرار ميگرفت سهمهاي خرد سرمايهگذاران تجميع و در قالب يک بلوک مديريتي با قيمتي بيش از قيمت تابلو بهعنوان کرسي مديريتي آگهي ميشد، با اين اتفاق افرادي که سهامدار سهام عدالت بودند حاصل سالها سهامداري خود را دريافت ميکردند و در نقطه مقابل سهام را شخصي خريداري ميکرد که مديريت شرکت را به نحو شايستهتري انجام دهد.
متاسفانه با خرد کردن اين سهمها در بازار با استراتژي خريد در بازار دوم و فروش طي روزهاي بعد در بازار اول، سهام عدالت به يک تهديد مبدل شد. اين در حالي است که با کمي تدبير سهام عدالت ميتوانست به يک فرصت در جريان معاملاتي بورس تبديل شود. اکنون در شرايط حساسي قرار داريم. از يک سو انتخابات آمريکا را پيش رو خواهيم داشت و از سويي ديگر امکان تورم انفجاري نيز وجود دارد، به هر حال پول خارج شده از بازار سهام به سمت هر بازاري تغيير مسير دهد يقينا تورم جدي ايجاد خواهد کرد. در حال حاضر بايد با تدبير بيشتري به بازار سرمايه نگاه کرد اما متاسفانه نه تنها تدبير و همبستگي مشاهده نميشود بلکه فقط حرفهاي ضد و نقيض به گوش ميرسد. در اين بين رفتار و گفتار متوليان بازار با يکديگر همخواني ندارند و تصميمات بدي براي بازار سرمايه گرفته ميشود.
به هر حال مهمتر از ميزان افت، حجم معاملات در بازار سهام است. ديروز حجم معاملات کمتر از 4هزار ميليارد تومان بود که اين رقم در جاي خود سيگنال بسيار بدي را به معاملهگران ارسال کرد زماني که حجم معاملات با کاهش همراه ميشود به اين معني است که نقدشوندگي بازار تحتتاثير قرار دارد و در اين شرايط احتمال ريزش بيشتر نيز وجود خواهد داشت. از طرفي شيطنتهايي هم در پيشگشايش بازار مشاهده ميشود بهطوري که در ابتداي شروع معاملات صفهايي در سمت عرضه با حجمهايي سنگين ايجاد ميشود که مدتي بعد سريعا اين سفارشات حذف ميشوند. اين رفتار مشخصا تعمدي است. ناظر بازار بهتر و دقيقتر از هر شخصي چنين شرايطي را مشاهده ميکند. به اعتقاد بنده ناظر بايد بدون تعارف با اين گونه بازارسازيها برخورد جدي داشته باشد. تا زماني که ارزش روزانه معاملات بازار به رقمي بيش از 20 هزار ميليارد تومان بازنگردد و به نوعي در اين حجم از معاملات تثبيت نشود، شاخصهاي سهامي روندي معقول به خود نخواهند گرفت و فقط در همين روند فرسايشي تداوم پيدا ميکنند. در اين بين سهامدار عمدهاي که قصد حمايت دارد فقط به ميزان حجم مبنا اقدام به فعاليت ميکند و مردم نيز شاهد آب شدن سرمايه خود خواهند بود. فارغ از موارد مذکور اگر به (اقتصاد ملي) فکر ميکنيم، تنها راهحل آن ورود نقدينگي به بازار سهام است. نقطه عطفي در اواسط آبان ماه پيشروي بازار سهام تحت عنوان انتخابات آمريکا وجود دارد که تاثير عملي و پررنگ اقتصادي در بازار نخواهد داشت اما تاثير رواني دارد.
در صورتي که عزمي براي برونرفت از معضلي که گريبانگير اقتصادي ملي است وجود دارد بايد از اکنون تدابير ويژهاي براي بعد از انتخابات آمريکا انديشيده شود. سرمايهگذاري در بورس تنها گزينهاي است که منفعت مردم و اقتصاد ملي را در پي خواهد داشت.