توسعه روابط تجاری ایران با افغانستان و پاکستان
فارس/ جمعي از اساتيد و صاحبنظران جايگاه افغانستان و پاکستان در تجارت منطقه اي و مسير پيش روي تجارت با ايران را تبيين کردند.
به نقل از همايش سالانه اقتصاد مقاومتي نشست «جايگاه افغانستان و پاکستان در نقشه تجارت منطقهاي کشور» با حضور جمعي از اساتيد و صاحبنظران و فعالان اين حوزه در سازمان توسعه تجارت برگزار شد.
اين نشست، پنجمين پيش نشست تخصصي از هفتمين همايش سالانه اقتصاد مقاومتي بود که در تاريخ ۲۹ بهمن سال جاري با موضوع «تجارت منطقهاي؛ اولويت راهبردي» برگزار خواهد شد. در اين نشست ضمن تبيين جايگاه افغانستان و پاکستان در تجارت منطقهاي کشور، اقدامات انجام شده و مسير پيش روي تجارت ايران با اين دو کشور بررسي شد.
اشتراکات فرهنگي در ديپلماسي اقتصادي فراموش شده است
در اين نشست آقازاده رودسري رئيس کميسيون اقتصادي اتاق بازرگاني ايران و پاکستان با اشاره به اشتراکات فرهنگي ايران با افغانستان و پاکستان گفت: ما اشتراکات فرهنگي را متاسفانه در ديپلماسي اقتصادي مان فراموش کردهايم. ديپلماسي اقتصادي زيرساخت است زماني که ديپلماسي فرهنگي داشته باشيم. اشتراکات فرهنگي باعث ميشود که ورود ما به بازار پاکستان به مراتب راحتتر از ديگر کشورها باشد؛ ولي از اين ظرفيت غافل شده ايم.
واردات برنج و پنبه و صادرات دانش فني؛ تجارت سودآور ايران با پاکستان
وي صادرات دانش فني را يکي از مهمترين زمينههاي همکاري ايران با پاکستان عنوان کرد و افزود: ايران بايد در ازاي صادرات دانش فني به پاکستان از اين کشور برج و پنبه و ديگر محصولات مورد نياز خود را وارد کند و به اين ترتيب يک تجارت سودآور متقابل با اين کشور همسايه شکل دهد.
آقازاده رودسري ادامه داد: تا زماني که زيرساخت تجارت در پاکستان ايجاد نشود، ما امکان حضور در آن جا نداريم. اگرچه اقداماتي دارد انجام ميشود و چندين مرکز تجاري در پاکستان در حال راه اندازي است.
بدون راهبرد تجاري حضور ايران در بازار افغانستان پايدار نخواهد بود
در اين نشست محمدمهدي جوانمرد قصاب رايزن بازرگاني جمهوري اسلامي ايران در افغانستان گفت: ما از سال ۹۵ توانستهايم اولين کشور صادرکننده به افغانستان باشيم. اما اين قوي بودن براي هميشه نيست اگر استراتژي و راهبرد تجاري نداشته و قواعد بازي در يک کشور ديگر را ندانيم. به هر حال يک بازار رقابتي است و قرار نيست هميشه شرايط به نفع ما باشد.
وي ادامه داد: پاکستان دارد راه آهن خود را توسعه مي دهد و به بنادر توسعه مييابد، در افغانستان همين طور، همسايگان ما در وضع فعلي نخواهند ماند. لذا بايد قواعد اين بازي را ياد بگيريم.
لزوم قاعده گذاري صحيح براي رونق تجارت ايران با افغانستان
جوانمرد قصاب در پايان افزود: اين که تجارت را به سمت سياسي و دولتي سوق دهيم، نشدني است. دولت بايد تجارت را به سمتي سوق دهد و ريلگذاريهاي لازم را انجام دهد و بخش خصوصي به امر تجارت مبادرت کند. خيلي مواقع کساني که سياستگذاري ميکنند يا با تجارت ناآشنا هستند يا تجارت يا اصلا منطقه را نميشناسند. مثلا ميگويند با افغانستان بازارچه تشکيل دهيم در حالي که افغانستان اصلا معتقد به بازارچه نيست.
انسجام عمل و زيرساخت مناسب لازمه توسعه تجارت با همسايگان
در اين نشست سيد ابراهيم حسيني مشاور امور بازارچههاي مرزي رياست کل سازمان توسعه تجارت گفت: بحث برون مرزي سر جاي خودش. ما درون مرزهاي خودمان مشکلات پيش پا افتادهاي داريم که بسياري از مشکلات ما در بيرون از مرزها ناشي از اين مشکلات است. ما اين همه مرز و ورودي و خروجي داريم اما انسجامي را در يکپارچه سازي آنها نداريم و دستگاههاي مختلف در امر تجارت با يکديگر هماهنگ عمل نمي کنند.
وي ادامه داد: علاوه بر اين ما در افغانستان و پاکستان با فقدان زيرساختها مواجهيم. ما بازارچه مشترک مرزي داريم اما تنها کاري که در آن انجام نميگيرد کاري است که واقعا بايد انجام شود. ما حداقل بايد مديريت واحدي بين دستگاههاي خودمان داشته باشيم که حرف يک نفر را گوش کنند.
تسهيل صادرات نيازمند بهبود زيرساختهاي تجاري است
حسيني افزود: تسهيل صادرات نيازمند بهبود زيرساختهاي تجاري با مديريت واحد است. ما در حال حاضر براي رسيدن به اهداف خود بايد تشريفات امور گمرکي را کاهش دهيم. مثلا حداقل براي برخي کالاهايي که ضرورت دارد بايد بتوانيم حمل يکسره انجام دهيم. در پايانههاي مرزي بايد قوانين و مقررات اصلاح شود چون برخي مسائل تنها به ديپلماسيهاي خرد بين دو کشور ارتباط دارد و بايد فکري براي آن کرد.
وي در پايان گفت: در مجموع دو مساله اصلي عدم کيفيت زيرساختها و عدم تسهيل مسائل لجستيکي مانع استفاده ما از ظرفيت منطقه ميشود که بايد براي آنها چارهاي انديشيد.
ظرفيت ۱۶ ميليارد دلاري صادرات ايران به پاکستان
سيدرضا سيدآقازاده مديرکل دفتر آسيا و اقيانوسيه سازمان توسعه تجارت با بيان اين که ظرفيت اقتصادي پاکستان خيلي بيشتر است، گفت: بر اساس مطالعاتي که از سوي سازمان توسعه تجارت صورت گرفته، ظرفيت تبادلات تجاري با پاکستان خيلي بيشتر از ميزان فعلي است. پاکستان واردات ۶۰ ميليارد دلاري دارد و ايران ظرفيت صادرات ۱۶ ميليارد دلاري به اين کشور دارد.
مذاکره با افغانستان و پاکستان براي انعقاد توافق تجاري
وي ادامه داد: ما براي تجارت متقابل ۵ قلم را در چند سال پيش به افغانستان امتياز يک طرفه داديم و الآن هم مجوز موافقت نامه تجارت ترجيحي را در مهرماه از دولت اخذ کرديم. يک دور مذاکره مقدماتي را هم در دي ماه انجام داديم با هيئت افغاني و الآن منتظر اين هستيم که متن پيشنهادي که ما داديم آن ها نظرشان را بگويند تا بتوانيم وارد مذاکره شويم.
سيد آقازاده افزود: مابا پاکستان هم از سال ۸۵ موافقت نامه بازرگاني داريم، تجارت ترجيحي داريم. از سال ۹۶ موافقت نامه تجارت آزاد را هم شروع کرديم حتي متون و الحاقاتش هم نهايي شدهاست. يعني دو طرف توافق کرده اند و فقط بحث تبادل کالايي است که آن را هم ما پيش قدم شديم و فهرست کالايي مان را اعلام کردهايم و منتظريم که طرف پاکستاني هم فهرست را بفرستند تا مذاکرات را شروع کنيم. اگر اين اتفاق بيفتد حدود ۸۰ درصد کالاهايي که در کتاب تعرفه وجود دارد شامل خواهد شد و دو طرف مي توانند از تسهيلات يکديگر استفاده کنند.
عقب ماندگي بخش تجارت و اقتصاد ايران در ورود به افغانستان و پاکستان
در اين نشست ابوالفضل ظهره وند سفير اسبق جمهوري اسلامي ايران در افغانستان گفت: منطقه، فرصت تمدني ماست. بايد از اين فرصت استفاده کنيم. هزينه فرصت حضور ما در جاي جاي منطقه خيلي بيشتر از آمريکا است. ما مساله امنيت ملي را دنبال کردهايم اما پيوست تجاري آن را نداشتهايم بنابراين زحمات شهداي مدافع حرم نيز ميتوانست نتيجهاي به صورت GDP داشته باشد که متاسفانه نداشتهاست.
وي افزود: وقتي شهيد سليماني رفته و راه را باز کرده است، بايد تاجر ما کالاهاي ما را ببرد آن جا. او وظيفه خود را انجام دادهاست اما ما در حوزه تجارت کاري نکردهايم.
وابستگي متقابل تجاري ايران فقط با کشورهاي همسايه سودآور است
وي ادامه داد: ما بايد به جاي وابستگي يک طرفه و ارباب و نوکري با آمريکا وابستگي متقابل تجاري به همسايگان پيرامون خود داشتهباشيم. وابستگي ما با کشورهاي منطقه بايد دوطرفه باشد. غير از اين معنا ندارد. هرچقدر سفره ما بزرگ شود سفره آنها هم بزرگ ميشود و برعکس.
ظهره وند تصريح کرد: ما با کشورهاي همسايه هويت مشترک داريم. حوزه تمدني ماست. براي همين است که آمريکا اينقدر دست و پا مي زند. اما ما از اين فرصتها استفاده نميکنيم.
لزوم تعيين اولويتها و توجه به پيوست فرهنگي در تجارت خارجي
سفير اسبق جمهوري اسلامي ايران در افغانستان ادامه داد: ما بايد اولويتهايمان را تعيين کنيم. ميگوييم تجارت منطقهاي با همسايگان اما سر از اروپا در ميآوريم.
وي با اشاره به لزوم توجه به فرهنگ و پيوست فرهنگي در تعيين استراتژي اقتصادي و تجاري گفت: منشور ديپلماسي ايران و منشور فرهنگي ايران بايد در کنار هم قرار گيرد تا بتوان اراده استراتژيک ايران در نحوه بودن در منطقه و نحوه بازي در فضاي منطقه و روابط متقابل ايران با همسايگان را تعيين نمود.
افغانستان، حلقه اتصال ايران به آسياي ميانه
وي با انتقاد از کساني که معتقدند سطح روابط تجاري ايران با افغانستان ايده آل است، ادامه داد: ۳ يا ۴ ميليارد دلار، براي تجارت ايران با افغانستان پول خرد است. افغانستان ظرفيت کار براي آسياي ميانه است. از طريق افغانستان ميتوان به جاهاي مختلف وصل شد.
وي در پايان گفت: کار، جهاني است. ما بايد استانداردهاي خود را تعريف و ارائه کنيم و طرف مقابل طبق استانداردهاي ما عمل کند. با اين به هم ريختگي که ما داريم نميتوان تجارت کرد. حتي در بسياري از موارد مرز در طرف مقابل بسيار وضعيت بهتري دارد.