بی‌اعتنایی بازار ارز به وعده‌ها

اعتماد/رييس کل بانک مرکزي بامداد دوشنبه با حضور در برنامه گفت‌وگوي وي‍ژه خبري به بررسي سياست‌هاي نهاد متبوعش پرداخت. عبدالناصر همتي در حالي از تلويزيون به بازخواني و بازگويي اقدامات بانک مرکزي پرداخت که از زمان روي کار آمدنش در ساختمان ميرداماد، نشست خبري با حضور خبرنگاران برگزار نکرده است. حضور او در برنامه‌هاي تلويزيوني و دوري از محيط نقادي بيش از پيش به يک‌جانبه بودن اقدامات اين نهاد پولي مي‌انجامد. همتي در بخشي از سخنان خود به «بسته بودن دست نظام بانکي براي اعطاي تسهيلات حمايتي» به بهانه کنترل نقدينگي خبر داد که ابتداي هفته جاري از پرداخت 5 هزار ميليارد تومان اعتبار به خودروسازان براي ايجاد نقدينگي و بازپرداخت بخشي از بدهي‌هاي‌شان خبر داده بود. 

ارز مرجع با چه نرخي؟
همتي در ادامه به معضلات برداشته شدن ارز دولتي نيز اشاره کرد؛ به باور او اگر ارز دولتي برداشته شود واردات گندم، کنجاله، ذرت و ساير کالاهاي اساسي با اين نرخ انجام مي‌شود و در نتيجه قيمت کالاهايي مانند مرغ، تخم‌مرغ و... نيز متناسب با نرخ ارز افزايش پيدا مي‌کند. به نظر مي‌رسد حذف يا عدم حذف مهم‌ترين چالش سال يا سال‌هاي آتي خواهد بود و تا پايان دولت فعلي، ارز 4200 توماني براي خريد کالاهاي اساسي به واردکنندگان اختصاص يابد. هر چند به نظر مي‌رسد از ارز دولتي تنها اسمي باقي مانده، چراکه به گفته رييس کل بانک مرکزي، کالاهاي اساسي با ارز 9 تا 13 هزار تومان وارد مي‌شود. همتي البته مشخص نکرد که چرا با وجود اينکه ارز 4200 از زمان اعمال و تعيين نرخ به عنوان ارز مرجع واردات کالاهاي اساسي مطرح شده؛ حالا از قيمت‌هاي 9 تا 13 هزار توماني براي واردات اين نوع کالاها که با معيشت مردم ارتباط مستقيمي دارد صحبت مي‌شود. 

دلار زير 20 هزار تومان‌؟

---

بازار

---

 شايد مهم‌ترين قسمت صحبت‌هاي رييس کل بانک مرکزي، به پيش‌بيني نرخ ارز و احتمال کاهش آن به زير 20 هزار تومان اختصاص داشت. با وجود اينکه همتي حتي دستيابي به قيمت‌هاي کمتر از 20 هزار تومان را دست‌يافتني مي‌داند، اما بازار ارز که چند ساعت پس از صحبت‌هاي همتي شروع به کار کرد، بدون واکنش قوي و کاهش قيمتي محسوس نسبت به روز يکشنبه به کار خود پايان داد. نرخ ارز روز يکشنبه 23 هزار و 921 تومان بود که روز دوشنبه به 23 هزار و 865 تومان رسيد. بنابراين به نظر مي‌رسد بازار ارز بدون توجه به «وعده‌ها» راه خود را مي‌رود و تا زمان شکل‌گيري «گشايش‌هاي واقعي»  انتظار براي کاهش قيمت‌ها چندان منطقي نيست. 

تعديل نرخ‌ها در گرو آزادسازي منابع
همتي معتقد است دلار زير 20 هزار تومان شدني است، چرا‌که بازار ارز در نرخ‌هاي فعلي به تعادل رسيده و مي‌تواند آنچه در هفته‌هاي پيش ديده شده مجددا در هفته‌هاي آتي ديده شود. رييس کل بانک مرکزي در توضيح اين گزاره افزود: «جو رواني حاکم در بازار سرمايه و ارز باعث تغييرات در اين بازارها مي‌شود. انتظارات حتما تعديل خواهد شد.» بخش ديگري از سخنان همتي به پاسخ اين سوال گذشت که آيا دلار به زير 20 هزار تومان مي‌رسد و ممکن است چنين رقمي در بازار ارز ثبت شود؟ او گفت: «بله ممکن است و بنده معتقدم امکان تعديل نرخ ارز وجود دارد.» همتي در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به اين موضوع که فضاي بازار سرمايه و ارز متاثر از فعل و انفعالات سياسي است، افزود: «اگر به منابع دسترسي پيدا کنيم قدرت بازارسازي بانک مرکزي افزايش خواهد يافت. من معتقد به سرکوب نرخ ارز نيستم، اما معناي اين عدم تعديل نرخ نيست.» رييس کل بانک مرکزي شرط کاهش نرخ ارز در بازار آزاد را آزادسازي منابع بلوکه‌شده ارزي در ساير کشورها مي‌داند. براساس گزارش‌هاي رسمي اموال بلوکه‌شده ايران در ساير کشورها 40 ميليارد دلار است. هر چند برخي منابع غير‌رسمي آن را تا 100 ميليارد دلار نيز تخمين زده‌اند. 

نگران  نقدينگي  هستيم
همتي در بخش ديگري از سخنان خود با تاکيد بر اين موضوع که دخالت بانک مرکزي در بازار بايد هدفمند باشد، ادامه داد: «سال آينده با تعديل نرخ ارز و بهبود شرايط سياسي به تورم هدف نزديک خواهيم شد. البته توجه کنيد که نمي‌توان به متغيرهاي کلان اقتصادي به صورت منفرد نگاه کرد.» کاهش شتاب تورم در دو ماهه اخير و نرخ رشد نقدينگي نيز از ديگر موضوعاتي بود که همتي به آن اشاره کرد. رييس کل بانک مرکزي معتقد است: «اقتصاد به‌ شدت به نرخ ارز حساس است و فقط نبايد صادرکننده را ديد، واردکننده و مردم عادي را هم بايد در نظر داشت؛ نرخ ارز در قدرت خريد مردم اثر مي‌گذارد. در‌خصوص نرخ رشد نقدينگي نيز. بايد اين موضوع را خاطرنشان کنم که بانک مرکزي همواره نگران رشد نقدينگي است و تمام تلاش من در اين مدت اين بود که رشد نقدينگي منطقي باشد.» او در بخش ديگري از سخنان خود به نرخ تورم هدف‌گذاري شده و مبناي برآورد آن نيز اشاره کرد و گفت: «پيش‌بيني تورم هدف، ۲۲درصد براساس پيش‌فرض‌هايي همانند ارز نيمايي ۱۷ هزار تومان بود، اما نوسانات ارزي مانع شد. در واقع تورمي که در حال حاضر شکل گرفته ناشي از شوک ارز و انتظارات است.»

قيمت‌گذاري به نرخ ارز وابسته است
نوسان قيمت کالاها با نرخ ارز، همواره يکي از مواردي است که مردم از آن گلايه‌مند هستند. همتي معتقد است، قيمت‌گذاري توليدات و کالاهاي با دوام به نرخ ارز حساس است. او در بخش ديگري از سخنان خود بر اين موضوع تاکيد داشت که شرايط قبلي را گذرانده‌ايم و ديگر تکرار نخواهد شد.» او شائبه افزايش نرخ ارز به دليل تامين کسري بودجه دولت را قويا رد کرد و گفت: «تمام تلاش ما در بانک مرکزي تعديل نرخ است.» بخش ديگري از سخنان بانک مرکزي به تامين ارز براي کالاهاي اساسي اختصاص داشت که گفت: «طي سال گذشته ۱۵ ميليارد دلار براي کالاهاي اساسي تامين کرديم که هفت ميليارد دلار از آن از ذخاير بانک مرکزي بوده است. امسال نيز ۹ ميليارد دلار ارز ۴۲۰۰ توماني براي تامين کالاهاي اساسي اختصاص داده شده است. بانک مرکزي با وجود تمام فشارها و مشکلات ارزي، کالاي اساسي و دارو را تامين کرد. خوشبختانه وضعيت صادرات نفت در حال حاضر خيلي بهتر از قبل شده است و صادرات فرآورده‌ها نيز خيلي شرايط خوبي دارد.

ارز بايد تک‌نرخي  باشد

بسياري از کارشناسان معتقدند افزايش نرخ ارز ترجيحي در بودجه 1400 به 17 هزار و 500 تومان توسط مجلس، در راستاي تک نرخي شدن ارز است. گفته‌هاي همتي نيز گوياي موافقت او با تک‌نرخي شدن ارز است، او در اين خصوص گفت: «ارز نبايد رانتي باشد. تک‌نرخي شدن را نيز بايد با تدبير انجام داد تا شوک قيمتي به جامعه وارد نشود. من مخالف حذف ارز ۴۲۰۰ توماني نيستم اما بايد ابعاد مختلف آن ديده شود و آسيبي به زندگي روزمره مردم وارد نشود. مرغي که الان 20 هزار تومان است با دلار 23 هزار توماني ديگر 20 هزار تومان نمي‌ماند. اگر 40 هزار تومان مي‌خواهيم به مردم بدهيم 80 هزار تومان به هزينه‌هاي‌شان اضافه نکنيم.»

واردکنندگان در نيما ارز نمي‌خرند
بخش ديگري از سخنان همتي به عملکرد صادرکنندگان اختصاص داشت. در نيمه نخست سال جاري انتقادات فراواني به عملکرد صادرکنندگان براي عدم بازگشت ارزهاي حاصل از صادرات به سامانه نيما در محافل مختلف مطرح شد که به دليل احتمال افزايش بيشتر نرخ ارز، ميزان ارزهاي بازگشته نشده بيشتر مي‌شد. هر چند بانک مرکزي اقداماتي نظير تعليق کارت بازرگاني صادرکنندگان بدعهد را در دستور کار خود قرار داد که به نظر مي‌رسد با انجام اقدامات تنبيهي اين دسته از بازرگانان نيز به تعهدات ارزي خود عمل کرده باشند. همتي بامداد دوشنبه در اين خصوص گفت: «عملکرد صادرکنندگان در بازگشت ارز حاصل از صادرات در سامانه نيما، خوب ارزيابي مي‌شود. در حال حاضر وارد‌کنندگان در نيما خريد ارز نمي‌کنند و عرضه از تقاضا بيشتر شده است. واردکنندگان پيش‌بيني کاهش نرخ ارز را دارند براي همين عرضه بيش از تقاضاست.»

پرداخت 118 هزار ميليارد تومان وام
براساس آخرين آمار بانک مرکزي از تسهيلات پرداختي نظام بانکي تا پايان آذر، 1219 هزار ميليارد تومان وام به بخش‌هاي مختلف اقتصادي پرداخت شد که سهم بخش‌هاي خدمات و صنعت بيش از 84درصد کل تسهيلات پرداختي بود. همتي درخصوص وام‌هايي که نظام بانکي براي بخش‌هايي مانند اشتغال و مسکن روستايي و بنگاه‌هاي کوچک پرداخت شد، گفت: «طي سال جاري ۱۲ هزار ميليارد تومان براي قانون اشتغال روستايي، ۲۱ هزار ميليارد تومان بابت مسکن روستايي، ۸۵ هزار ميليارد تومان براي بنگاه‌هاي کوچک همچنين ۷۷۰ هزار وام ازدواج توسط شبکه بانکي پرداخت شده است.» يکي از نکاتي که رييس کل بانک مرکزي به آن اشاره کرد، کاهش قدت وام‌دهي بانک‌ها به دليل افزايش وام ازدواج بود. همتي بر اين باور است که با افزايش وام ازدواج، بانک‌ها بايد از منابع قرض‌الحسنه پرداخت کنند که به سود نظام بانکي نيست. از سوي ديگر اگر مبلغ اقساط زياد ‌شود، تضامين درخواستي بانک‌ها نيز تغيير مي‌کنند که ممکن است منجر به سخت‌گيري شود. بنابراين منابع و مصارف تسهيلات پرداختي بايد متوازن باشد.»

آب پاکي روي دست نرخ سود

رييس کل بانک مرکزي در بخش ديگري از سخنان خود به دلايل عدم افزايش نرخ سود بانکي اشاره کرد و در واقع آب پاکي را روي دست آن دسته از کارشناساني ريخت که نرخ‌هاي فعلي سود را با جذابيت کم مي‌دانند. محاسبات نشان مي‌دهد نرخ سود حقيقي در دي ماه سال جاري منفي 14.5درصد است و افراد رغبت کمي براي نگه داشتن دارايي‌هاي خود در بانک دارند. دلايل رييس کل بانک مرکزي براي عدم تغيير نرخ سود عبارت از ناترازي بيشتر بانک‌ها و افزايش تورم انتظاري است. به باور او ابتدا بايد انتظارات کنترل شود و بعدا درباره نرخ سود بانکي تصميم گرفت هر چند قرار است نرخ سود بين‌بانکي به 18.5درصد کاهش يابد. 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar