اسکناس‌های قدیمی بازمی‌گردند

ايسنا/ در حالي که همچنان درباره مزاياي اصلاح پولي و حذف چهار صفر، بحث‌هاي بسياري ميان اقتصاددانان مطرح است، بانک مرکزي نخستين بار در مرداد سال‌جاري با رونمايي از ايران‌چک‌هاي ۵۰ هزار توماني که چهار صفر آن کمرنگ شده بود، خود را براي اجراي اصلاح پولي آماده کرد.

 روزنامه «ايران» در ادامه نوشت: اين روند طي روزهاي اخير بار ديگر با رونمايي از چهار قطعه اسکناس جديد شامل هزار توماني، دو هزار توماني، ۵ هزار توماني و ايران‌چک ۱۰۰ هزار توماني، شدت گرفت به طوري که صفرهاي اعداد انگليسي به طور کامل حذف شده‌اند.

مسئولان بانک مرکزي به اين اسکناس‌هاي جديد «اسکناس‌هاي بين نسلي» مي‌گويند، چرا که در صورت اجرايي‌شدن طرح حذف چهار صفر همچنان امکان استفاده را خواهد داشت.

---

بازار

---

رونمايي از اسکناس‌هاي ۱ تا ۵ توماني

با اسکناس‌هاي جديدي که از سوي بانک مرکزي رونمايي شده است، درواقع شکل جديد اسکناس‌هاي نسل جديد را مي‌توان مشاهده کرد. اسکناس هزارتوماني با حذف چهار صفر دراعداد انگليسي همان اسکناس يک توماني شده است و اسکناس‌هاي ۲ و ۵ هزارتوماني نيز به ترتيب ۲ و ۵ توماني شده‌اند. ايران چک ۱۰۰ هزارتوماني نيز در شمايل جديد به يک اسکناس ۱۰۰ توماني تبديل شده است.

اما در کنار حذف صفرهاي انگليسي و کمرنگ شدن صفر اعداد فارسي، نکته مهم ديگر بازگشت دوباره اسکناس‌هاي خرد به چرخه توليد است. هرچند هيچگاه به‌صورت رسمي اسکناس‌هاي خرد مانند هزارتوماني از چرخه توليد کنار نرفته بود، اما در سال‌هاي اخير توليد چنداني نيز نداشته است اما با رونمايي از اسکناس‌هاي جديد قرار است دوباره هزارتوماني و دوهزارتوماني به‌صورت گسترده چاپ و توزيع شود.

در واقع قرار بود طبق برنامه بانک مرکزي و همچنين رفرم پولي مسکوکات بتدريج جاي اسکناس‌هاي خرد را بگيرد، چرا که پس از رفرم بخصوص در واحد خرد تومان (قران) اسکناس ديگر کارآيي ندارد. اما مشکل اصلي براي ضرب و توزيع مسکوکات اين است که هم اکنون ارزش فلز مسکوکات از ارزش مبادلاتي آنها بالاتر رفته است.

به گفته عبدالناصر همتي، رئيس کل بانک مرکزي هزينه ضرب هر سکه ۵۰۰ توماني بالغ بر ۸۲۰ تومان است. اين موضوعي است که باعث شده است تا در سال‌هاي اخير ذوب مسکوکات توسط برخي از دلالان مشاهده شود تا با تبديل‌کردن مسکوکات به شمش فلز درآمد بيشتري به دست بياورند. بر همين اساس يکي از موانع اصلي جايگزيني مسکوک با اسکناس همين صرفه اقتصادي آن است. چه آنکه سرانه مسکوک در ايران به ازاي هر ايراني ۲۵ است در حالي‌که اين عدد در ساير کشورها سه رقمي گزارش شده است. اما سرانه اسکناس ۱۰۹ اعلام شده است که از ميانگين جهاني آن بالاتر است. براساس اعلام بانک مرکزي، در مجموع حدود ۸ ميليارد قطعه اسکناس درکشور در گردش است ضمن اينکه سالانه يک ميليارد قطعه اسکناس نيز به‌دليل عمرپايين امحا مي‌شود.

از سوي ديگر شيوع ويروس کرونا در يک سال اخير نيز باعث شده است تا ميزان استفاده از مسکوکات بشدت کاهش يابد و هرچند نظام پرداخت الکترونيک تا حدود زيادي جاي اسکناس را هم گرفته است، اما در ايام کرونا استفاده از اسکناس درمقابل مسکوک قابل قبول‌تر به نظر مي‌رسد. آن‌طور که همتي اشاره کرده با اجراي اين طرح سکه‌هاي يک و دو توماني ضرب مي‌شود که جاي اسکناس‌هاي هزار و دوهزار توماني فعلي را خواهد گرفت و به اين ترتيب نقش مسکوکات نيز در مبادلات خرد مردم بيشتر مي‌شود.

با وجودي که در طول دهه‌هاي اخير بارها درباره تغيير واحد پول ملي و حذف صفرها بحث شده است اما در دهه ۹۰ اجراي اين طرح به‌صورت جدي مطرح شد و در مرداد سال گذشته هيأت دولت حذف چهار صفر از پول ملي را تصويب کرد و اين لايحه به مجلس ارسال شد و نمايندگان خانه ملت نيز کليات لايحه دولت را تصويب کردند. سرانجام در اواخر فروردين‌ماه ۹۸ پس از تصويب دولت و تأييد مجلس شوراي‌ اسلامي اين طرح يک گام ديگر به مرحله اجرا نزديک شد. در ارديبهشت ماه امسال نيز ماده واحده تبديل واحد پول ملي از ريال به تومان و حذف چهار صفر تصويب و بر اساس اين ماده واحده «با حذف چهار صفر از پول ملي، ريال به تومان تغيير مي‌کند و بر اساس لايحه اصلاح ماده يک قانون پولي و بانکي کشور هر تومان معادل ۱۰‌هزار ريال و اضعاف آن قران خواهد بود و هر تومان معادل ۱۰۰ قران شود.

مقابله با اسکناس تقلبي

بهاءالدين حسيني هاشمي، کارشناس بانکي در اين‌باره گفت: يکي از دلايل چاپ و توزيع دوباره اسکناس زير ۵ هزار تومان، احتمالاً اين است که اسکناس‌هاي تقلبي در کشور از چرخه خارج شود.

وي توضيح داد: هم اکنون ۷ تا ۸ درصد از نقدينگي کشور را اسکناس و مسکوک در دست مردم تشکيل مي‌دهد و درصورتي که اسکناس تقلبي درجريان باشد آثار منفي بسياري براقتصاد ملي خواهد داشت.

به گفته وي، بانک مرکزي با چاپ اسکناس‌هاي جديد که ضريب امنيتي بالاتري نسبت به اسکناس‌هاي قديمي دارد، سعي مي‌کند تا امکان ورود اسکناس‌هاي تقلبي به بازار را بگيرد. هرچند بانک مرکزي آمار اسکناس و مسکوک در دست مردم را دارد، اما با اين کار مي‌تواند آمار خود را به روز کند.

اين کارشناس بانکي با اشاره به اينکه يکي از دلايل ديگر براي چاپ اسکناس‌هاي جديد فراهم کردن زمينه اجراي طرح حذف چهارصفر از پول ملي است، ادامه داد: روي اسکناس‌هاي جديد صفرهاي کمرنگ شده و جامعه را براي اجراي رفرم پولي آماده مي‌کند.

حسيني هاشمي همچنين گفت: البته با توجه به کاهش قدرت خريد پول ملي، اسکناس‌هاي خرد کارآيي خود را در مبادلات از دست داده است و بر همين اساس قرار بود که مسکوکات بتدريج جاي اسکناس‌هاي خرد را بگيرد، اما با توجه به اينکه ارزش فلز سکه‌ها از ارزش معاملاتي آن بالاتر رفته است، امکان ذوب و فروش شمش فلزات وجود دارد.

نکته مهمي که بانک مرکزي بايد توجه کند

کامران ندري اقتصاددان نيز اظهار کرد: در زماني که طرح حذف چهارصفر و تغيير واحد پول ملي در دولت به تصويب رسيد، هنوز اسکناس هزارتوماني کارآيي داشت، اما در مدت يکسال اخير با رشد تورم، اين اسکناس کارآيي خود را در معاملات تا حدود زيادي از دست داده است.

وي تأکيد کرد: اين نکته نشان مي‌دهد که اگر بانک مرکزي در مهار و کنترل تورم موفق نشود، واحد پول جديد و اسکناس‌هاي آن نيز بسرعت کارآيي خود را از دست خواهد داد.

به گفته وي، درواقع در فاصله اعلام برنامه حذف چهار صفر تا مرحله ابتدايي اجراي آن اسکناس هزار توماني کاربرد خود را از دست داده است و اگر تورم با رشد ادامه يابد، طرح رفرم پولي نيز به سرنوشت آن دچار مي‌شود. برهمين اساس اين موضع يک هشدار براي بانک مرکزي است تا همانگونه که بارها اعلام شده است، در رفرم پولي تمام حلقه‌هاي زنجيره مورد توجه قرار گيرد.

وي اضافه کرد: بر همين اساس اسکناس‌هاي هزارتوماني که قرار است بزودي در بازار توزيع شود، گردش زيادي نخواهد داشت، چرا که امکان خريد کالاهاي بسيار محدودي را دارد و برهمين اساس براي مواردي مانند عيدي دادن مورد استفاده قرار مي‌گيرد و گردش زيادي نخواهد داشت.

ندري همچنين گفت: هم اکنون علاوه بر هزينه بالاي چاپ اسکناس که توليد اسکناس‌هاي خرد را غيرقابل توجيه مي‌کند، ارزش ذاتي مسکوکات نيز از ارزش مبادلاتي آن بيشتر شده است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar