دومینوی بیتدبیری چگونه صنعت طیور را زمینگیر کرد؟
مهر/کاهش شديد جوجهريزي در واحدهاي مرغ مادر در سال۹۹که به دنبال سوءمديريت گسترده رخ داد، موجب شده کشور امسال با کمبود ۲۰۰ ميليون قطعه جوجه يکروزه گوشتي و ۳۰۰ هزارتن مرغ مواجه باشد.
اواخر سال گذشته بازار مرغ دچار نوسانات شديد شد و دولت براي کنترل بازار اين کالا، قرارگاه ساماندهي مرغ را تشکيل داد، با اين حال از فروردين ماه ۱۴۰۰ مجدداً هشدارها درباره وضعيت توليد مرغ در کشور آغاز شد و در حال حاضر نيز شاهد دو نرخي شدن اين کالا و افزايش قيمت آن به به ۳۶ هزار و ۵۰۰ تومان و حتي بيشتر از اين نرخ هستيم.
در حالي که نرخ مصوب اين کالا ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان است همچنين به گفته مصرف کنندگان عرضه مرغ نيز نسبت به هفتههاي قبل محدودتر شده و مردم ناچارند براي خريد اين کالا به چندين مرکز خريد مراجعه کنند.
در ميادين ميوه و تره بار هم که عرضه مرغ به قيمت مصوب به صورت روزانه در حال انجام است، از يک سو ميزان عرضه کاهش يافته و از سوي ديگر افزايش رجوع مردم به ميادين براي خريد به نرخ مصوب، موجب شکلگيري صفهاي طولاني در ميادين شده و اين نگراني وجود دارد که اتفاقات سال گذشته و تشکيل صفهاي طولاني براي خريد مرغ مجدداً تکرار شود.
کاهش شديد جوجهريزي در واحدهاي مرغ مادر طي سال ۱۳۹۹
به نظر ميرسد بررسي و ارزيابي دقيق وضعيت صنعت مرغداري و توليد جوجه يکروزه و گوشت مرغ و علل شکلگيري شرايط فعلي، ميتواند منجر به ريشهيابي آسيب و کمک براي رفع آن شود، آن طور که فعالان صنعت و کارشناسان حوزه طيور ميگويند در حال حاضر شرايط توليد مطلوب نيست و عواقب سو مديريت در ماههاي گذشته، قرار نيست به اين زودي رفع شود، در همين زمينه حسن مهرباني يگانه، استاد ژنتيک و اصلاح نژاد گروه دامپروري دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اينکه جوجهريزي در واحدهاي مرغ مادر طي سال ۹۹ کاهش بسيار زيادي داشته است، گفت: بويژه در ماههاي مهر و آبان ۱۳۹۹ ميزان جوجهريزي در واحدهاي مرغ مادر کاهش چشمگيري داشته است.
وي مجموع جوجهريزي واحدهاي مرغ مادر را در سال گذشته ۹ ميليون و ۶۱۸ هزار قطعه عنوان کرد و افزود: از سال ۱۳۹۰، اين کمترين ميزان جوجهريزي ساليانه بوده که در واحدهاي مرغ مادر اتفاق افتاده است.
مهرباني يگانه با بيان اينکه جوجههاي مادر واحدهاي توليدي وقتي به سن شش ماهگي ميرسند، ميتوانند تخم مرغ نطفه دار و سپس جوجه يکروزه توليد کنند و جوجه يکروزه نيز در سن حدود دو ماهگي، به مرغ تبديل ميشود، گفت: با توجه به کاهش جوجهريزي در واحدهاي مرغ مادر در سال ۱۳۹۹، انتظار ما اين بود که ۷ ماه از سال ۱۴۰۰ با کمبود جوجه يکروزه گوشتي مواجه باشيم.
وي اضافه کرد: با توجه به اينکه دو ماه طول ميکشد تا جوجه يکروزه تبديل به مرغ شود بنابراين ما ۹ ماه با کمبود مرغ مواجه هستيم.
مهرباني يگانه با اشاره به اينکه قبلاً پيش بيني شده بود که تا شهريور ماه با کمبود توليد مواجه باشيم، گفت: بر اساس روند موجود، در حال حاضر پيش بيني ميکنيم که تا دي ماه روند کاهشي ادامه داشته باشد.
با توجه به اينکه دو ماه طول ميکشد تا جوجه يکروزه تبديل به مرغ شود بنابراين ما ۹ ماه با کمبود مرغ مواجه هستيم
وي در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به اينکه دولت تلاش ميکند با واردات مرغ و تخم مرغ نطفه دار اين کمبود را جبران کند، افزود: واردات مرغ و تخم مرغ نطفه دار حتي اگر ما ارز لازم براي اين کار را داشته باشيم هم راحت نيست چرا که دنيا براي نياز ما مرغ و تخم مرغ توليد نميکند، توليد در کشورها برنامهريزي شده است.
مهرباني يگانه افزود: در دنيا سالانه حدود ۱۵ ميليون تن مرغ صادر ميشود که عمده آن نيز به کشورهاي عربي است که اين صنعت را ندارند، بنابراين کشورهاي ديگر مرغ و تخم مرغ چنداني ندارند که بخواهند به ما بدهند و شرايط کرونا نيز اين مساله را تشديد کرده است.
وي اضافه کرد: علاوه بر کمبود توليد، ما شاهد نوسانات شديد در اين حوزه هستيم به اين معني که در برخي ماهها ميزان جوجهريزي بسيار کم و در برخي ماهها بيشتراست، به عنوان مثال در خردادماه ۱۳۹۹ ميزان جوجهريزي زياد و در مهرماه ۱۳۹۹ ميزان آن بسيار کم بوده است، بنابراين در اين حوزه نيز با نوسان و تلاطم زياد حرکت ميکنيم.
مسئولان سو مديريت و قصور خود را گردن تحريم مياندازند
مهرباني يگانه مقصر اصلي اين اتفاقات را وزارت جهاد کشاورزي و انجمن جوجه يکروزه اعلام کرد که برنامهريزي توليد در حيطه اختيارات آنها بوده اما به وظايف خود در اين زمينه درست عمل نکردهاند.
وي تصريح کرد: اين مسائل هيچ ربطي به تحريم ندارد و مسئولان نميتوانند سوءمديريت و قصور و تقصير خود را در برنامهريزي کلان کشور به گردن تحريم بيندازند و کوتاهي خود را در پوشش تحريم، پنهان و آن را به مردم القا کنند.
مهرباني يگانه با اشاره به پيش بيني جوجهريزي در سال ۱۴۰۰، گفت: ميزان جوجهريزي در تيرماه ۱۴۰۰، حدود ۱۲۱ ميليون قطعه، مرداد ۱۱۹ ميليون قطعه، شهريور ۱۱۸ ميليون قطعه، مهر ۱۰۶ ميليون قطعه، آبان ۱۲۱ ميليون قطعه، آذر ۱۱۵ ميليون قطعه و دي ۱۱۶ ميليون قطعه است.
وي با بيان اينکه در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۰۰ ميليون قطعه کمبود جوجه يکروزه گوشتي داريم، افزود: بر اساس پيش بينيهاي فوق، کماکان تا آخر سالجاري با کاهش توليد مواجه خواهيم بود ضمن اينکه در ماه مهر حداقل ميزان جوجهريزي (۱۰۶ ميليون قطعه) را داريم که با توجه به اين مساله، در آذرماه کمترين ميزان توليد مرغ را خواهيم داشت.
در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۰۰ ميليون قطعه کمبود جوجه يکروزه گوشتي داريم
مهرباني يگانه تصريح کرد: به دليل افزايش قيمت گوشت قرمز و همچنين افزايش نرخ حبوبات، تنها ماده پروتئيني که مردم ميتوانند مصرف کنند، مرغ است که متأسفانه آن هم امسال به اندازه کافي توليد نميشود، ضمن اينکه به دليل خشکسالي با کشتار زودرس دامها مواجه ميشويم که عواقب آن در سال آينده بروز خواهد کرد.
وي ادامه داد: در سالجاري به طور متوسط ماهيانه بين ۲۰ تا ۴۰ هزار تن کاهش در توليد مرغ آماده طبخ داريم.
مهرباني يگانه با اشاره به نوسانات قيمت جوجه يکروزه نيز گفت: قيمت جوجه در سه ماهه اول سال گذشته حدود ۸۰۰ تومان بود اما هم اکنون قيمت آن بين ۶ تا ۷ هزار تومان است به عبارتي تقريباً بيش از ۸ برابر شده که يکي از دلايل آن کمبود جوجه است.
با ۳۰۰ هزار تن کمبود مرغ آماده طبخ در سال ۱۴۰۰ مواجه هستيم!
وي با بيان اينکه ميزان توليد مرغ تا آخر سالجاري روند نزولي خواهد داشت، گفت: قيمت مرغ زنده در سه ماهه اول سال ۹۹ حدود ۷ هزار تومان بوده اما هم اکنون حدود ۱۸ هزار تومان است به عبارتي ۲.۵ برابر رشد را در اين حوزه شاهد هستيم.
مهرباني يگانه تصريح کرد: در سال ۱۴۰۰ ما با ۳۰۰ هزار تن کمبود مرغ آماده طبخ مواجه هستيم و مشخص نيست که با واردات مرغ و تخم مرغ نطفه دار چه ميزان از اين کمبود را بتوان جبران کرد.
اين استاد دانشگاه تهران با اشاره به آمار توليد مرغ زنده در سه ماهه آخر سال ۱۳۹۹، گفت: آمار ارائه شده از سوي وزارت جهاد کشاورزي با آمار ارائه شده از سوي مرکز آمار همخواني ندارد. اين رقم حدود ۱۶۰ هزار تن کمتر از آنچه وزارت جهاد اعلام کرده بود، است.
مهرباني يگانه در بخش ديگري از سخنان خود با انتقاد از روش تنظيم بازار مرغ، تخم مرغ و جوجه يکروزه افزود: بازار اين محصولات يک بازار رقابت کامل است، در چنين بازاري تعداد توليدکنندگان و مصرف کنندگان بسيار زيادند، در چنين بازاري توليدکنندگان و عرضه کنندگان قدرت قيمت گذاري نخواهند داشت.
توليدکنندگان و عرضه کنندگان، قدرت قيمت گذاري در بازار مرغ، تخم مرغ و جوجه يکروزه را ندارند
وي ادامه داد: به عبارتي سهم توليدکنندگان و عرضه کنندگان در بازار بسيار ناچيز است و تنها عرضه و تقاضا ميتواند در تعيين قيمت اين محصولات تأثيرگذار باشد.
آمار ارائه شده از سوي مرکز آمار در زمينه توليد مرغ زنده در سه ماهه آخر سال ۱۳۹۹، حدود ۱۶۰ هزار تن کمتر از آنچه وزارت جهاد اعلام کرده بود، است
اين فعال بخش خصوصي با بيان اينکه گاهي مطرح ميشود که عدهاي مرغ را گران کردند، گفت: هيچ فرد يا گروهي نميتواند چنين کاري را انجام دهد، ذات بازار است که قيمت را تعيين ميکند.
مهرباني يگانه با اشاره به اينکه توليدکننده قدرت قيمت گذاري ندارد، ادامه داد: توليدکنندگان مرغ، تخم مرغ و جوجه يکروزه همگي قيمت پذيرند نه قيمت گذار.
وي توضيح داد: به عنوان مثال اگر مرغداري ۲۰ هزار قطعه مرغ داشته باشد و خريدار به وي مراجعه کند و بگويد هر کيلو مرغ زنده را به قيمت ۱۸ هزار تومان خريداري ميکنم و مرغدار بگويد که به اين قيمت نميفروشم، مجبور است مجدداً براي مرغها خوراک تأمين کند. تأمين خوراک براي ۲۰ هزار قطعه مرغ با قيمتهاي امروز حدود شانزده ميليون تومان براي يک روز تمام ميشود بنابراين روز بعد که خريدار مراجعه ميکند مرغدار ناچار است به هر قيمتي که او ميگويد، مرغهاي خود را بفروشد.
مهرباني يگانه ادامه داد: يا به عنوان مثال جوجه يکروزه بعد از توليد از واحدهاي جوجه کشي خارج ميشود و توليدکننده جايي براي نگهداري آنها ندارد، بنابراين به هر قيمت که خريدار بخواهد بايد جوجه را عرضه کند بنابراين بحث گران فروشي در اين زمينه کاملاً بي معناست و توليدکنندگان نقشي در تعيين قيمت ندارند.