بحران آب در جهان به جنگ میانجامد؟
اعتماد/خشکسالي در جهان و به ويژه در خاورميانه آنقدر جدي است که نشريههاي شاخص خارجي نيز به آن اشاراتي داشته و پيشبيني کردهاند اگر تنشهاي آبي ادامه يابد و تشديد شود چه بسا به بروز جنگ در اين منطقه بينجامد. به عنوان مثال اينديپندنت در گزارشي با اين مضمون نوشت: «اين جمله که جنگ در آينده بر سر آب خواهد بود نه نفت، با گذشت زمان به يک واقعيت وحشتآور تبديل شده است، مخصوصا در سراسر خاورميانه و شمال آفريقا که در مرکز بحران جوي دنيا قرار دارند.»
در بخشهاي ديگري از گزارش آمده که«آب مخصوصا در سال جاري تبديل به يک منبع ناياب شده است و جنگها، نابودي زيرساختها و در برخي موارد فروپاشي بيسابقه اقتصادي، قطعي برق را در بسياري مناطق به بار آورده که باتوجه به افزايش دماي هوا بسيار فاجعهآميز است.کمبود آب باعث ناآرامي در برخي کشورها مثل سودان و ايران شده و درگيريهاي بين مرزي به وجود آورده است و مطمئنا اين شرايط با وجود فصل تابستان بدتر هم خواهد شد.شرايط نامناسب جوي در سراسر دنيا به همراه همهگيري ويروس کرونا وضعيت اضطراري ايجاد کرده است، چون اگر مردم دسترسي به آب سالم نداشته باشند، توقف گسترش ويروس کرونا هم سختتر خواهد شد.» در قسمتهاي ديگري از اين گزارش نيز آمده که«با اوج موج دوم و سوم ويروس کشنده کرونا در سراسر جهان، ديگر نميتوان برنامههاي مربوط به آب و بهداشت مردم را ناديده گرفت. در بسياري از کشورها که واکسيناسيون در 2022 يا حتي پس از آن آغاز ميشود، اين برنامهها تنها راه دفاعي در برابر کرونا هستند.» يونيسف تخمين ميزند در صورت نابودي سيستم عرضه آب در لبنان، هزينه آب 200 درصد در ماه براي خانوادهها افزايش يابد و مجبور شوند آب را از منابع ديگري مثل عرضه کنندگان خصوصي به دست آورند. اين هزينه براي بسياري از خانوادههاي آسيبپذير لبناني بسيار بالاست و تقريبا دوونيم برابر متوسط درآمد ماهانه آنها را تشکيل ميدهد.در اين گزارش به کشورهاي ايران و عراق نيز اشاره شده که بحران آب ميتواند براي آنها نيز به بدي جنگ بر سر آب باشد؛ آن سوي مرزهاي ايران، در عراق هم کمبود آب مردم را مخصوصا در جنوب اين کشور به خيابانها کشيده است. اين مساله باعث تقابل عراق و ترکيه بر سر رودخانههاي مشترک بين دو کشور شده است. سازمان ملل در مورد خشکسالي شديد در سوريه هشدار داده که بيشتر نتيجه پايين آمدن سطح رودخانه فرات است. سوريه جنگزده در حال حاضر در ليست 191 کشوري که در خطر فجايع انساني و طبيعي قرار دارند، در رتبه هفتم است.يک راهحل جامع براي از بين بردن تاثير بحران جوي، حل و فصل درگيريها و پايان دادن به فساد است تا منطقه را از اين کابوس بيرون آورد. ولي در کوتاهمدت و در بحبوحه همهگيري ويروس کرونا، بيش از همه بايد قبل از اينکه دير شود بر برنامه آب، بهداشت و تصفيه آب سازمان ملل سرمايهگذاري کرد. هفته گذشته نيز اکونوميست ضمن بررسي خشکسالي در خاورميانه و شمال آفريقا اذعان داشت که«بانک جهاني ميگويد کشاورزي سهم قريب به اتفاق آب شيرين منابع آب زيرزميني يا سطحي در سراسر جهان را تشکيل ميدهد. سهمي که بالغ بر حدود 70درصد است و اين نسبت در خاورميانه و شمال آفريقا حتي بيشتر است و به حدود 80درصد ميرسد. چگونگي محصولات در مناطق خشک کاملا به آبياري بستگي دارد و مقامات ميگويند که حمايت از کشاورزي، مبناي مهاجرت روستايي است و نياز به استفاده از ارز سخت براي واردات مواد غذايي را کاهش ميدهد.»
در سال 98 بررسي شده بود که از ميان ۱۷ کشوري که به سوي بحران آب پيش ميروند ۱۲ کشور در خاورميانه و شمال آفريقا قرار دارند که ايران هم در ميان آنها حضور داشت.بنابراين در آن سال حدود يک ميليارد و ۸۰۰ ميليون نفر يا معادل يکچهارم از جمعيت جهان به سوي بحران آب پيش ميرفت که به نظر ميرسد در سال جاري به آن مرحله وارد شده است. طبق گزارش موسسه منابع آب جهان، کشورهايي که با استرس آبي فوقالعاده بالا روبهرو هستند هر سال از ۸۰درصد آبهاي سطحي و زيرزميني خود استفاده ميکنند و حتي شوکهاي خشکسالي کوچک که به دليل تغييرات جوي افزايش پيدا ميکنند، ميتوانند اثرات شديدي داشته باشند.