دعوتنامههایی برای استاد شجریان
خراسان/ ديروز هيئت مديره بيمارستان جم با انتشار پنجمين اطلاعيهاش درباره استاد محمدرضا شجريان، تازهترين وضعيت جسماني اين خواننده پيشکسوت موسيقي ايراني را تشريح کرد. در متن اين اطلاعيه که ساعت 14:48وز سه شنبه ششم اسفندماه منتشر شده، آمده است: «در ادامه اطلاعرساني به مردم هنردوست و همميهنان عزيز به استحضار ميرساند شرايط باليني ايشان در حال حاضر به دليل تشديد ترشحات ريوي مجدداً به دستگاه ونتيلاتور ( کمک تنفسي) وصل گرديده است. ولي شرايط ريوي، قلبي و کليوي ايشان پايدار است. جهت مراقبت بهتر و بيشتر نيازمند ادامه بستري در بخش مراقبتهاي ويژه ميباشند». به نظر ميرسد بعدازآنکه همايون شجريان در صفحه رسمياش از بهبود شرايط ريه پدرش نوشته بود و از کمتر شدن نياز او به استفاده از دستگاه براي نفس کشيدن، اما ديروز دوباره استاد شجريان را به دستگاه وصل کردهاند و شرايط ريوي او دوباره وخيم شده است. بخوان به نام عاشقي؟ سه روز قبل در رسانههاي مختلف خبري از انتشار قطعهاي منتشر شد که «بخوان به نام عاشقي» نام داشت. «وحيد تاج» که از حاضران در دوره کارگاه آوازي محمدرضا شجريان است، اين قطعه را با آهنگسازي حميد اسماعيلزاده و شعري سروده عليرضا بهرامي، در دستگاه همايون اجرا کرده است. کوروش بزرگپور نيز نوازندگي تنبک اين اثر را انجام داده است. سازندگان اين اثر که آن را تقديمي به استاد محمدرضا شجريان و علاقهمندان او منتشر کردهاند، با آرزوي سلامت و طول عمر براي صاحب داووديترين نوا و دُردانه موسيقي ايران، تأکيد کردهاند که شعر و حال و هواي اين اثر، متناسب با حال و هواي اين روزهاي علاقهمندان به استاد، برگ سبزي است پيشکش يک احساس جمعي. جملات و عبارات بالا دقيقاً همان جملهها و عبارتهايي است که در متن خبر انتشار قطعه بخوان به نام عاشقي آمده است. بخوان جانان حدود يک سال و نيم پيشازاين هم «سالار عقيلي» قطعهاي تصويري به نام «بخوان جانان» را منتشر کرد. او هم آن زمان آن اثر را به محمدرضا شجريان تقديم کرده بود. آهنگساز «بخوان جانان» روزبه بختياري، شاعر و تهيهکننده آن مسعود بختياري و تنظيمکنندهاش غلامرضا صادقي بود. الناز موسويشوشتري (کارگردان)، ميلاد فرهودي (صدابردار)، اميد اصغري (ميکس و مستر)، هومن ميرزايي (تصويربردار)، حميد حسنوي (تدوين)، استوديو پاپ (ضبط)، مهيار طريحي (سنتور)، امين غفاري (ويلن و آلتو)، آتنا مستعان اشتياقي (کنترباس و چلو) و ميثم مروستي (ويلن و آلتو) ديگر عوامل توليدکننده اين قطعه بودند. سالار عقيلي و روزبه بختياري بهعنوان آهنگسازي جوان، در آن روزها بهعنوان هديهاي براي زادروز محمدرضا شجريان آن قطعه را منتشر کردند. تقديم جايزه وومکس به شجريان چند ماه قبل در آبان ماه همين امسال «کيهان کلهر» جايزه وومکس 2019 موسيقي جهان را فنلاند دريافت کرد. او وقتي روي صحنه رفت تا لحظاتي درباره حس و حال خودش براي حاضران و البته مخاطبان تلويزيوني سخن بگويد، گفت:«معمولاً پيش نميآيد که انسان وقتي زنده است، مورد تجليل واقع شود. از اينرو بسيار مفتخرم و تحت تأثير قرار گرفتم، هرچند من اين جايزه را يک دستاورد شخصي محسوب نميکنم. سالهاي بسياري مرارت، دانش و پشتکار، پيشينه موسيقي ايراني است که من محصولِ آن گذشته و پيشينه هستم. امروز اين جايزه را از طرف تمام جامعه موسيقي ايراني ميپذيرم و به نمايندگي از جامعه موسيقي ايراني آن را به استاد محمدرضا شجريان، استاد بزرگ موسيقي ايراني که در چند سال گذشته در بستر بيماري بودند و دلتنگ شنيدن صدايشان هستيم، تقديم ميکنم. اميدوارم که حالشان خوب باشد و اين هديه را از من بپذيرند.» بعد از اين اقدام از سوي کلهر هم بود که همايون شجريان در صفحه اينستاگرامش پيام تبريکي براي کلهر نوشت و در آن توضيح داد: «تبريک بسيار کيهان جان. همانطور که اشاره کردي پدر هنوز مراحل بيماريشان را ميگذرانند و متأسفانه در شرايطي نيستند که دست به قلم شوند. مانند هميشه در اوج باشي و افتخارآفرين براي هنر اين سرزمين و دوستدارانش. سپاسگزار از محبت و معرفتت.» هديه همايون و مژگان به پدر چند سال پيش هم همايون و مژگان شجريان قطعهاي را براي روز تولد پدرشان خواندند که «صداي تو را دوست دارم» نام داشت. آن اثر را «مجيد درخشاني» آهنگسازي کرده بود و شعرش را اسماعيل خويي سالها پيش از آن در کتاب شعرش به محمدرضا شجريان تقديم کرده بود. از آن زمان تا امروز کم نبودهاند تئاترها، تکنوازيها و بهطورکلي اجراهاي گونههاي مختلف هنري که به محمدرضا شجريان تقديم شده است اما گاهي ممکن است کارهايي که در اين فضا انجام ميشود در اصطلاح بيرون بزند و شعارگونه و غيرواقعي به نظر برسد. همانطور که بسياري از مردم ايران و علاقهمندان به صداي استاد محمدرضا شجريان در طول دو سه سال گذشته در جريان اخبار پيرامون ايشان قرار گرفتهاند، اين خواننده نامدار مدتهاست که توانايي حرکت را هم از دست داده است. در ويديوي شب يلدايي که با حضور آقاي شجريان منتشر شد بسياري از مردم ديدند که بخشي از جسم اين هنرمند نامدار دچار فلج موضعي شده و با آنچه بسياري از ما از اين آوازخوان در ذهن داشتهايم، تفاوت کرده است. اينجا سخن از سرطان است، آنهم درباره مردي که اين روزها کمکم ميخواهد وارد نهمين دهه از زندگياش شود. طبيعتاً شاعر نام آشنايي همچون اسماعيل خويي زماني شعري براي شجريان سروده که اين خواننده شناختهشده روي صحنههاي کنسرت در داخل و خارج از کشور مشغول هنرنمايي بوده و مردم او را با آوازها و تصنيفهايش در ذهن ميآوردند نه با بيماري و دستگاه تنفسي و فلج موضعي. همايون و مژگان شجريان هم هنگامي براي پدرشان قطعه صداي تو را دوست دارم را خواندند که اين هنرمند در سلامتي روزگاري ميگذارند و گاهي با همراهي هر يک از آنها يا هر دويشان در سراسر دنيا به روي صحنه کنسرت ميرفت. کيهان کلهر هم در يک صحنه جهاني نام محمدرضا شجريان را براي دريافت جايزه وومکس به زبان آورد؛ جايي که شايد به خاطر اين دو سه سال بيماري کمتر کسي از آوازخوان نامآشناي ايران خبري شنيده بود و کمانچهنواز توانمند ايراني با اين کار نشان داد خوب ميداند عبارت «پهلوان زنده را عشق است» براي انساني با نگاه و جهانبيني او جايگاهي ندارد. اتفاقاً شايد در اين ميان کيهان کلهر را بايد صاحب انسانيترين و اخلاقيترين رفتار بهحساب بياوريم چون او سالهاست در خارج از ايران زندگي ميکند، مدتهاست با خانواده شجريان درزمينه موسيقي همکاري نکرده و بسياري از اهالي موسيقي ممکن است در جريان ناراحتيهاي او از برخي چهرههاي در عرصه موسيقي ايراني در اين سالها باشند. کلهر امروز بينالملليترين شخصيت درزمينه موسيقي ايران و شايد هنر ايران باشد اما احترام به پيشکسوت را به خوبي آموخته است. مقلدان استاد او را به خواندن دعوت ميکنند در اين ميان انتشار قطعهاي با نام «بخوان جانان» از سوي خوانندهاي همچون سالار عقيلي که اغلب مخاطبان موسيقي ايران او را مقلد صرف محمدرضا شجريان ميدانند و معتقدند او در سالهايي که ارتباط ميان شجريان و صداوسيما شکراب شد بهعنوان بدل او در رسانه ملي حضور پيدا کرد و از فرصت به دست آمده براي رسيدن به بالاترين حد شهرت و ثروت استفاده برد، کمي عجيب به نظر ميرسد. لااقل طرفداران آقاي شجريان در اين چندساله معتقدند او بهعنوان يک هنرمند همواره تلاش کرده صداي مردم باشد درحاليکه همانها معتقدند سالار عقيلي نميتواند چنين ادعايي داشته باشد. اين خواننده موسيقي ايراني را در شبکه من و تو، ميتينگ انتخاباتي آقاي روحاني، همه شبکههاي تلويزيوني، جشنوارههاي مختلف مذهبي، بهداشتي و سياسي و بسياري از مکانهاي ديگر به شکلي همزمان ديدهايم. خوب است به وحيد تاج هم برسيم. اين خواننده موسيقي ايراني هميشه و همهجا عنوان کرده که شاگرد آقاي شجريان بوده درحاليکه چنين ادعايي نميتواند درست باشد. آقاي تاج و بسياري ديگر جزو خوانندگان حاضر در کارگاه آوازي آقاي شجريان بودند و موضوع آن کارگاهها هم نه تحت تعليم قرار گرفتن خوانندگان جوان که گزينش کساني بود که شبيهترين نوع خوانش به آقاي شجريان را داشتند. وحيد تاج هم در اين سالها در هر مکان و زماني که فرصتش را بهدست آورده اعلام کرده که شاگرد آقاي شجريان بوده و تلاش کرده با اين رويه، نامش را ماندگار کند. سالار عقيلي و وحيد تاج در اين روزگار در چند ويژگي بيشترين شباهت را به هم دارند. از يک سو هردوي اين خوانندگان شناختهشده درزمينه موسيقي ايراني به شکل خودآگاه يا ناخودآگاه امروز به مقلدان صداي آقاي شجريان تبديل شدهاند و اهلفن ميدانند که اين اتفاق، اتفاق مبارکي نيست. از سوي ديگر هردوي آنها به فاصله يک سال قطعاتي را با صداي خودشان منتشر کردهاند که در آن از آقاي شجريان دعوت ميکنند تا بخواند، درحاليکه همه ما خوب ميدانيم اين اتفاق بهاحتمال امکان تحقق ندارد. البته وظيفه هر انساني است که خوشبينانه به قضايا نگاه کند اما سؤال اينجاست: چرا در روزهايي که بسياري هرلحظه منتظر شنيدن خبري تلخ درباره استاد آواز ايراناند شما به فکر انتشار قطعاتي با مضمون يکسان دعوت از ايشان براي خواندن افتاديد؟