چوب رهبری ارکستر بیصاحب مانده است
خبرآنلاين/ارکستر سمفونيک تهران عليرغم برخورداري از حضور چهرههايي شناختهشده در شوراي خود، برنامه مدوني نه براي روزهاي گذشته و نه براي روزهاي پيش رو ارائه نداده است و ارکستر ملي ايران، برنامهاي را که خود ارائه داده لغو کرده است و اين همه در حالي است که هيچکدام از اين دو از حضور رهبر دائم برخوردار نيستند و مشخص نيست برنامه مهدي افضلي، مرد پرنفوذ معاونت هنري وزارت ارشاد و مدير بنياد رودکي به عنوان متولي اين دو ارکستر چيست.
ارکستر ملي ايران و ارکستر سمفونيک تهران پس از استعفاي اسفند نودوهفتِ فريدون شهبازيان از مديريت هنري و رهبري دائم ارکستر ملي و کنارهگيري رسمي اول خرداد نودونه شهرداد روحاني از مديريت هنري و رهبري دائم ارکستر سمفونيک تهران، مدتهاست با چالش رهبري دائم مواجه هستند و به نظر ميآيد سياست مدير فعلي بنياد فرهنگي هنري رودکي تمرکز بر حضور رهبر دائم نيست. مهدي افضلي، مرد بسيار پرنفوذ معاونت هنري وزارت فرهنگوارشاد اسلامي، مديري که پيش از آن که موسسه توسعه هنرهاي معاصر منحل و داشتههايش به بنياد رودکي منتقل شود از موسسه به بنياد آمد و بايد تصميم بگيرد که مديريت ارکسترها را فعلا با دعوت از هنرمندان مختلف به عنوان «رهبر مهمان» ادامه دهد يا خير.
موومان اول؛ بهار
سوم اسفند ۱۳۹۸ بود که نخستين اطلاعيه روابطعمومي وزارت فرهنگوارشاد اسلامي خبر از تعطيلي يک هفتهاي کليه فعاليتهاي فرهنگي و هنري در پي شيوع کرونا داد. يک هفته تعطيلي که هيچ کس گمان نميکرد براي اهالي موسيقي تا امروز که در پايان تير ۱۴۰۰ قرار داريم ادامه داشته باشد و آنها ۱۶ ماه جز در مواردي معدود و کجدار و مريز، رنگ برگزاري کنسرت را نبينند.
با اعلام رسمي شيوع ويروس کرونا در ايران و فراگير شدن هشتگ «در خانه ميمانيم تا زودتر روي صحنه برويم» در ميان اهالي موسيقي، حرکتي به سمت اجراهاي خانگي و کنسرتهاي آنلاين شکل گرفت که اعضاي ارکستر ملي ايران و ارکستر سمفونيک تهران نيز از آن عقب نماندند. اجراهايي که از جمله آنها ميتوان به اولين اجراي خانگي ارکستر ملي ايران با قطعه «سبکبال» اثر حسين دهلوي (۲۰ فروردين)، دومين اجراي خانگي ارکستر ملي ايران با عنوان «شور عاشقانه» به آهنگسازي مرتضي نيداود، تنظيم براي ارکستر فريدون شهبازيان و خوانندگي وحيد تاج (۱۰ ارديبهشت)، اجراي مشترک ارکستر سمفونيک تهران و شماري نوازنده و خواننده ديگر از ۱۵ کشور از «سمفوني شماره ۹ بتهوون» موسوم به «سرود شادي» به مديريت هنري برديا کيارس (۳۰ ارديبهشت) و... اشاره کرد.
پس از اين روزها بود که قصه حضور شهرداد روحاني در ارکستر سمفونيک تهران بعد از چهار سال به پايان رسيد و او روز اول خرداد ۱۳۹۹ با انتشار متني در صفحه شخصياش از پايان همکاري خود با اين ارکستر خبر داد. در متن منتشر شده توسط شهرداد روحاني چنين آمده بود: «در پايان چهارمين سال همکاري با ارکستر سمفونيک تهران، در جايگاه مدير هنري و رهبر ارکستر، از اين که فرصتي فراهم گرديد تا از آن طريق بتوانم در خدمت هنر و موسيقي کشور عزيزمان، ايران باشم، خرسندي خود را ابراز مينمايم. فرصتي که بهرغم روزهاي تلخ و شيرين، با حضور و حمايت علاقهمندان و مخاطبان براي من يادآور خاطراتي فراموشنشدني خواهد بود. از تکتک نوازندگان ارکستر سمفونيک تهران که طي اين دوران چهارساله با من همکاري داشتند و همچنين از بنياد رودکي که با ايجاد بستر فرهنگي مناسب، زمينه را جهت گسترش و اعتلاي موسيقي در راستاي فعاليت ارکستر سمفونيک تهران فراهم نمود صميمانه تشکر ميکنم. اميدوارم ارکستر سمفونيک تهران همچون گذشته، فعاليتهاي خود را در مسير پيشرفت و تعالي ادامه دهد.»
بنياد رودکي هم يک روز بعد از انتشار اين متن از حضور چهارساله شهرداد روحاني در کسوت مدير هنري و رهبر دائم ارکستر سمفونيک تهران قدرداني کرد و از «ناراحتي جسماني و توصيه پزشکان» به عنوان علت به پايان رسيدن دوره همکاري با او پس از اتمام مدت قراردادش در پايان سال ۹۸ نام برد.
موومان دوم؛ تابستان
رونمايي از قطعه «نواي آدميت» از توليدات ارکستر ملي ايران به رهبري سهراب کاشف طي مراسمي با حضور وزير بهداشت و وزير ارشاد به پاس قدرداني از مدافعان سلامت، خبري بود که ۱۶ مرداد رسانهاي شد تا بخشي از کارنامه کاري اين ارکستر دولتي در فصل تابستان را شکل دهد و ۲۸ شهريور بود که خبر آمد ارکستر سمفونيک تهران به رهبري برديا کيارس، موسيقينمايش «علمدار» را با اهداف خيرخواهانه همراهي ميکند. موسيقينمايشي با مشارکت بنياد فرهنگي هنري رودکي و موسسه خيريه خادمين عليابنابيطالب(ع) به تهيهکنندگي پرويز پرستويي و کارگرداني حسين پارسايي که از اول مهر در تالار وحدت روي صحنه رفت.
موومان سوم؛ پاييز
هشتم مهر بود که اعلام شد ارکستر ملي ايران در آستانه سالروز تولد حسين دهلوي، آهنگساز و رهبر ارکستر بزرگ موسيقي کشورمان قطعه «شورآفرين» از ساختههاي اين هنرمند را با حضور سهراب کاشف به عنوان رهبر ارکستر ضبط و اجرا خواهد کرد.
خبري که در اين فصل در مورد ارکستر سمفونيک تهران شنيده شد نيز تشکيل شورايي براي آن با حضور محمدسعيد شريفيان، هوشنگ کامکار، نادر مشايخي، کياوش صاحبنسق و ابراهيم لطفي بود. شورايي که در خصوص وظايف آن چنين نوشته شده بود: «اين شورا به منظور نظاممند شدن مقررات و ضوابط حاکم بر ارکستر، آئيننامه ارکستر را بازنگري و تدوين ميکند. ضمن اين که برنامهريزي براي تعامل و همکاري بنياد رودکي و ارکستر سمفونيک تهران با نهادهاي مشابه در خارج از کشور از مصوبات اين شورا است.» اين خبر ۲۲ مهر منتشر شد.
موومان چهارم؛ زمستان
اجراهاي سيوششمين جشنواره موسيقي فجر، طبق تصميم ستاد برگزاري آن و با توجه به شرايط ايجادشده در پي شيوع بيماري کرونا و محدوديت حضور مخاطبان، به صورت مجازي، از طريق ۷ سايتِ مختلف پخش شد و در نهايت طبق آمار اعلامشده در ميان ۵ اجرا با بيشترين تعداد مخاطب، ارکستر ملي ايران با ۵۳۲۹ تماشاگر در جايگاه نخست و ارکستر سمفونيک تهران با ۳۳۸۹ تماشاگر در جايگاه چهارم ايستادند.
۱۹ اسفند بود که بنياد فرهنگي هنري رودکي با انتشار اطلاعيهاي برنامه اجراهاي ارکستر ملي ايران تا پايان سال ۱۴۰۰ را معرفي کرد. در اين جدول منهاي احتمال حضور در سيوهفتمين جشنواره موسيقي فجر ۱۱ اجرا، با ذکر روز و رهبر نوشته شد و شامل «رنگينکمان، چهارشنبهسوري (ثمين باغچهبان)، ۲۰ اسفند ۱۳۹۹، رهبر: نصير حيدريان»/ «شب موسيقي فيلم: «دلشدگان» (حسين عليزاده)، «مادر» (ارسلان کامکار)، ۲۶ خرداد ۱۴۰۰، رهبر: سهراب کاشف»/ «دود عود (پرويز مشکاتيان، کامبيز روشنروان)، يادگار دوست (کامبيز روشنروان)، ۱۷ تير، رهبر: برديا کيارس»/ «تابلوهاي ايراني (حشمت سنجري)، بهار جاويدان و سبزهي بهار (هوشنگ استوار)، ۱۴ مرداد، رهبر: نصير حيدريان»/ «مجلس شهادت حرابنيزيد رياحي- زمينه ميرعزا با همراهي گروه سازهاي ايراني، ۱۷ شهريور»/ «زير تيغ (حسين عليزاده)، اجراي گروه سازهاي ايراني، ۸ مهر»/ «سلسله موي دوست و موسم گُل (محمدرضا درويشي)، ۲۷ آبان، رهبر: کاوه ميرحسيني»/ «از فلورانس تا اصفهان، شب آهنگسازان ايران و ايتاليا، ۱۸ آذر، رهبر: نيما کشاورزي»/ «شب حسين دهلوي، ۹ دي، رهبر: سهراب کاشف»/ «شب غلامحسين بيکجهخاني، اجراي گروه سازهاي ايراني، ۲۳ دي» و «شب برادران محجوبي، پيانوي ايراني و ارکسـتر، سوليست بهرام دهقانيار، ۲۰ اسفند، رهبر: برديا کيارس» بود. ۱۱ اجرايي که تنها دو مورد آن برگزار و باقي مواردش تا اين جاي کار و دست کم براي مرداد طي اطلاعيهاي از سوي روابطعمومي بنياد رودکي کنسل شد.
ارکستر سمفونيک تهران برنامه مدوني نه براي روزهاي گذشته و نه براي روزهاي پيش رو ارائه نداده و ارکستر ملي ايران، برنامهاي را که خود ارائه داده لغو کرده است، هيچکدام از اين دو از حضور رهبر دائم برخوردار نيستند و مشخص نيست برنامه مهدي افضلي، مدير بنياد رودکي به عنوان متولي اين دو ارکستر چيست
طي اجراي اولين مورد از اين برنامه، ارکستر ملي ايران ۲۰ اسفند به رهبري نصير حيدريان در تالار وحدت به صورت زنده و آنلاين روي صحنه رفت و قطعات «رنگينکمان» و «چهارشنبهسوري» اثر ثمين باغچهبان را نواخت. ارکستر سمفونيک تهران نيز پس از اجراي آنلاين در سيوششمين جشنواره موسيقي فجر، ۲۲ اسفند به رهبري سهراب کاشف در تالار وحدت به صورت زنده و آنلاين به اجرا پرداخت. اجرايي که در آن شاهد نواخته شدن قطعات «هشت بهشت» اثر محمدسعيد شريفيان از اعضاي شوراي ارکستر و چند قطعه ديگر بوديم.
موومان پنجم؛ و دوباره بهار
طبق برنامه اعلام شده قرار بود اجراي «شب موسيقي فيلم: «دلشدگان» (حسين عليزاده)، «مادر» (ارسلان کامکار) در تاريخ ۲۶ خرداد به رهبري سهراب کاشف نخستين برنامه ارکستر ملي ايران در سال جديد باشد که نشد يا دستکم در تاريخ اعلامشده و با حضور رهبر مشخصشده، نشد تا روزي که خبر آمد اين برنامه به بعد از انتخابات رياست جمهوري ۱۴۰۰ موکول شده است و سرانجام روز جمعه يازدهم تير با رهبري ارسلان کامکار به سرانجام رسيد.
در ادامه در حالي که خبري از فعاليت ارکستر سمفونيک تهران در دست نبود خبر آمد که در پي اعلام استانداري تهران مبني بر عدم امکان برگزاري جلسات بيش از ۱۵ نفر و نيز محدوديت هاي اعلام شده توسط ستاد کرونا، برنامههاي از پيش اعلام شده ارکستر ملي ايران فعلا عملي نخواهند شد.
شهر ما از روز آغازش سر و سامان نداشت
در حالي که ظاهرا بلاي کرونا موجب شده است براي ارکستر سمفونيک تهران برنامهاي در سال ۱۴۰۰ اعلام نشود و برنامههاي از پيش اعلام شده ارکستر ملي ايران نيز لغو شود مشخص نيست دليل عدم انتخاب مدير هنري و رهبر دائم براي اين دو ارکستر را از سوي بنياد رودکي به عنوان متولي امور آنها، در کجا بايد جستوجو کرد و از که بايد پرسيد چرا مهدي افضلي مايل است اين دو مجموعه همچنان با حضور رهبران مهمان به کار خود ادامه دهند و چوب رهبري در يک دست نباشد و دست به دست شود.