واکنش رسانه‌های خارجی به مذاکرات هسته‌ای ژنو

ايسنا/ مذاکرات ايران و کشورهاي گروه 1+5 در روز پنج‌شنبه و جمعه در ژنو واکنش‌هاي مختلف رسانه‌هاي خارجي را به دنبال داشت. روزنامه فايننشيال تايمز در گزارشي با عنوان «ايران و قدرت‌هاي جهاني به امضاي توافقنامه هسته‌يي تاريخي نزديک‌تر شده‌اند» گزارش داد: ايران و شش قدرت جهاني در تلاش براي امضاي يک توافقنامه تاريخي موقتي براي محدود کردن برنامه هسته‌يي ايران هستند، در حالي که بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در تلاش است جلوي چنين توافقي را بگيرد. اين روزنامه در ادامه نوشت: وزيران امور خارجه آمريکا، انگليس، فرانسه و آلمان روز جمعه در اقدامي ناگهاني در ژنو گرد هم آمدند تا يک توافق مقدماتي را با ايران امضا کنند، توافقي که اولين گام قابل ملاحظه در زمينه موضوع هسته‌يي ايران پس از چندين سال خواهد بود. ديپلمات‌ها گفتند که مذاکرات پيشرفت قابل توجهي داشت و يک توافق مي‌تواند عصر جمعه يا شنبه صورت گيرد، گرچه تاکيد کردند که هنوز موانعي باقي است. اما حتي قبل از اين که توافقي در ژنو اعمال شود نتانياهو گفت که توافقي را که در دست بررسي قرار دارد «کاملا رد مي‌کند» و از تلاش‌هاي ديپلماتيک شديدا انتقاد کرد. اوباما در گفت‌وگويي با شبکه خبري MSNBC مدعي شد که مذاکرات در ژنو شامل يک «توافق مرحله‌يي» است که مي‌تواند شامل لغو تحريم‌هاي مختصر در ازاي توقف برنامه هسته‌يي ايران باشد. اين در حالي است که مقام‌هاي ايراني تاکيد داشتند که ايران به دنبال لغو تحريم‌ها عليه نفت و سيستم بانکداري ايران به عنوان بخشي از يک توافقنامه موقتي است. جان کري، وزير امور خارجه آمريکا که براي سفر به ژنو، سفرش به خاورميانه را ناتمام گذاشت تاکيد کرد که طرف‌هاي مذاکرات هنوز به توافقي دست نيافته‌اند. کري پس از ورود به ژنو گفت: ما اميدواريم که شکافت‌ها را باريک‌تر کنيم، ولي کسي نبايد در اين زمينه که شکافت‌هاي مهمي وجود دارد که بايد بسته شود اشتباه کند. کري عصر روز جمعه با محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران و کاترين اشتون، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا ديدار و گفت‌وگو کرد و انتظار مي‌رود سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه نيز به مذاکرات بپيوندد. لوران فابيوس، وزير امور خارجه فرانسه عصر روز جمعه گفت: در حال حاضر سوالات اصلي هنوز حل نشده است، ولي ما در ژنو مشغول کاريم تا اگر امکان داشت اين کار را انجام دهيم. روزنامه انگليسي فايننشيال تايمز در بخش ديگري از گزارشش نوشت: اگر توافقي در ژنو حاصل شود اولين مرحله در پروسه‌اي خواهد بود که شامل چند دور مذاکره در ماه‌هاي آينده با هدف امضاي توافقي بر يک مبناي دائمي خواهد بود. کارشناسان گفته‌اند که تعليق فوري برنامه هسته‌يي ايران به چند دليل لازم است. يکي از دلايل اين که توافقي که بايد در حال حاضر امضا شود اين است که کنگره آمريکا اعمال تحريم‌هاي جديد عليه ايران پيش از پايان سال ميلادي جاري را خواستار است، تحولي که ديپلمات‌ها مي‌ترسند مذاکرات به کلي بر هم بزند. مقامات آمريکايي احتمالا بر اين عقيده‌اند که امضاي يک توافقنامه دائمي موجب مي‌شود درخواست‌ها براي اعمال تحريم‌هاي بيش‌تر کاهش يابد. روزنامه گاردين نيز در گزارشي با عنوان «اميدها به توافق هسته‌يي با ايران به دنبال سفر وزيران خارجه به ژنو افزايش مي‌يابد» گزارش داد که ويليام هيگ و جان کري به همراه وزيران امور خارجه فرانسه و آلمان بدون برنامه قبلي روز جمعه در تلاش براي رسيدن به توافق هسته‌يي با ايران و پايان دادن به يک بن‌بست 10 ساله با تهران به ژنو سفر کردند. اين روزنامه گزارش داد که هدف از جمع شدن وزيران قدرت‌هاي جهاني در سوييس تقويت و ارتقاي مذاکراتي بود که از روز پنج‌شنبه بين مقامات عالي‌رتبه آغاز شد. پس از آن که مذاکرات در روز جمعه به پايان رسيد مقامات اعلام کردند که گفت‌وگوها مثبت بود و صبح روز شنبه از سر گرفته مي‌شود. کري سفرش به مراکش و الجزيره را به تعويق انداخت تا روي مذاکرات ژنو تمرکز کند و به خبرنگاران ايراني نيز گفته شد که سفر بازگشت‌شان به تهران را به تعويق بيندازند. اين روزنامه در ادامه نوشت: محور مذاکرات از جلسات رسمي در کاخ ملل ژنو به جلسات ناگهاني در مقر نمايندگي اتحاديه اروپا به ميزباني کاترين اشتون، رييس سياست خارجي اين اتحاديه تغيير کرد. کري، هيگ، فابيوس و گيدو وستروله، همتاي آلماني‌شان در آن‌جا جمع شدند و پس از آن که شب شد اشتون و کري با وزير امور خارجه ايران مذاکرات سه جانبه‌اي داشتند که مقامات غربي آن را جلسه کليدي مذاکرات تا آن لحظه توصيف کردند. اين مقامات گفتند که آمدن کري به ژنو نشان دهنده اين نيست که توافقي براي امضا آماده است، بلکه نشان مي‌دهد که مسائلي که بين دو طرف اختلاف مي‌اندازد به مرحله‌اي رسيده است که تنها وزيران امور خارجه، پس از مشورت با سران دولت‌ها مي‌توانند آن را حل کنند. هدف از مذاکرات، توافق در زمينه بيانيه مشترکي است که نقشه راهي را براي حل صلح‌آميز موضوع هسته‌يي ايران مشخص مي‌کند. مقامات ايراني گفتند که پيش‌نويس اين بيانيه تا زماني که اشتون، کري و ظريف در مقر اتحاديه اروپا ديدار کردند، کامل شده بود. کري بعدازظهر روز جمعه پس از ديدار با بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم صهيونيستي به ژنو سفر کرد. نتانياهو در ديدار با وي هرگونه توافق موقتي با ايران را رد کرد. مقامات غربي مي‌گويند که اظهارات نتانياهو بيش‌تر خطاب به طرفداران راست‌گرايش گفته شد و مخالفت‌هاي زباني وي در نهايت موجب مي‌شود پذيرش يک توافق براي دولت و مردم ايران راحت‌تر شود. کري پس از ورود به ژنو گفت که به دعوت اشتون و براي رسيدن به توافق با ايران به ژنو آمده است و تاکيد کرد که هنوز مسائل مهم حل نشده‌اي روي ميز قرار دارد. فابيوس که دو ساعت زودتر رسيد گفت که دليل اين سفر ناگهاني‌اش اين بود که «اين مذاکرات دشوار هستند، ولي براي امنيت منطقه‌يي و بين‌المللي مهم‌اند». او تاکيد کرد که هدف از مذاکرات رسيدن به توافقي است که يک گام اوليه محکم براي رفع نگراني‌هاي بين‌المللي درباره برنامه هسته‌يي ايران محسوب مي‌شود. وي تاکيد کرد: پيشرفت‌هاي زيادي صورت گرفته است، ولي تاکنون چيزي نهايي نشده است. روزنامه نيويورک‌تايمز نيز در گزارشي با عنوان «در حالي که مقامات براي يک توافق هسته‌يي با ايران تلاش مي‌کنند موانع هم‌چنان باقي است» گزارش داد: در حالي که جان کري و ديگر مقامات غربي عالي‌رتبه روز جمعه در ژنو با يکديگر ديدار مي‌کنند مذاکره‌کنندگان درگير موانع نهايي براي رسيدن به يک توافق هسته‌يي تاريخي با ايران هستند که مي‌تواند به طور موقت برنامه هسته‌يي‌اش را به حالت تعليق در آورد. اين روزنامه آمريکايي گزارش داد که مذاکره‌کنندگان در حالي پيش از نيمه شب به تلاش‌هاي‌شان پايان دادند که هم‌چنان با نکات دشوار مختلفي روبرويند از جمله راکتوري که ايران در نزديکي اراک در حال ساخت آن است و همين‌طور اين مساله که با ذخاير اورانيوم غني شده ايران بايد چه کار کرد. اين روزنامه در ادامه به اظهارات کري پس از ورود به ژنو پرداخت و پس از آن گزارش داد که پس از پايان ديدار کري با وزير امور خارجه ايران و اشتون، يک مقام عالي‌رتبه وزارت امور خارجه آمريکا گفت: ما در تلاش براي کاهش شکافت‌ها، هم‌چنان به پيشرفت‌هايي دست يافتيم. کارهاي بيش‌تري پيش‌رو داريم و جلسات صبح فردا (شنبه) از سر گرفته مي‌شود. اين روزنامه در بخش ديگري از گزارشش به گمانه‌زني درباره محتواي احتمالي توافق با ايران پرداخت و گزارش داد که آمريکا در تلاش براي تشويق ايران به توقف برنامه هسته‌يي‌اش پيشنهاد آزاد کردن ميلياردها دلار از سرمايه ايران را که در بانک‌هاي خارجي مسدود شده‌اند، داده است. اين روزنامه گزارش داد که اگر کري در رسيدن به توافق موقتي با ايران موفق شود، يکي از اولين اقداماتش احتمالا صحبت با همکاران سابقش در سنا به منظور حمايت از اين توافقنامه و به تاخير انداختن تحريم‌هاي جديد خواهد بود. روزنامه لس‌آنجلس تايمز نيز در گزارشي با عنوان «توافق هسته‌يي با ايران با مانع غيرمنتظره روبه‌رو مي‌شود» گزارش داد که جان کري آماده امضاي توافق بود ولي ديپلمات‌ها مي‌گويند که مذاکرات احتمالا در روزهاي آينده ادامه مي‌يابد. ديپلمات‌ها از اظهارنظر درباره اين که چرا رسيدن به توافق به تاخير افتاده است خودداري کردند، ولي دو طرف معمولا در زمينه ساخت يک راکتور آب سنگين در ايران با يکديگر اختلا‌ف‌نظر دارند. اين روزنامه به نقل از مقامات نوشت که ديدار بين کري، ظريف و اشتون در روز جمعه تا ساعت 11:30 شب به وقت محلي طول کشيد ولي نتوانست بن‌بست را بشکند. منتقدان جنگ‌طلب در کنگره و اسراييل و برخي جاهاي ديگر طرح پيشنهادي چند مرحله‌يي را هدف حملات خود قرار داده‌اند و هشدار دادند که اگر تهران با تعليق کامل غني‌سازي به مدت شش ماه موافقت نکند حتي يک توافق نسبي براي «گام اول» فشار بيش از حد زيادي را از روي ايران بر مي‌دارد. اد رويس، رييس کميته امور خارجي مجلس نمايندگان آمريکا گفت که روز چهارشنبه جلسه‌اي را تشکيل خواهد داد و افزود: دولت اوباما به جاي تشديد تحريم‌ها به منظور رسيدن به مصالحات معنادار و پايدار، ظاهرا به دنبال گام‌هاي موقتي و قابل بازگشت است. اليوت انگل، يکي از اعضاي کميته امور خارجي و يکي از طرفداران کليدي تحريم‌ها گفت که از شنيدن گزارشات مبني بر اين که توافق با ايران شامل تعليق غني‌سازي نيست «بسيار نگران» شده است. برخي قانونگذاران اين احتمال را مطرح کرده‌اند که کنگره در جريان فاز بعدي مذاکرات تحريم‌هاي شديدتري را عليه ايران اعمال کند. مقامات دولتي از اين مي‌ترسند که چنين کاري ايران را از ميز مذاکرات دور کند و به هرگونه شانسي براي رسيدن به يک راه‌حل صلح‌آميز پايان دهد. برخي تحليلگران و دستياران کنگره آمريکا گفتند که اگرچه اعضاي کنگره ممکن است تلاشي براي تحريم سريع ايران نکنند، احتمالا در جريان شش ماه مذاکره به اعمال فشار ادامه خواهند داد و اگر احساس کنند آمريکا و شريکانش فريب خورده‌اند، مداخله خواهند کرد. روزنامه واشنگتن‌پست نيز در گزارشش با پرداختن به مذاکرات هسته‌يي در ژنو گزارش داد که سفر سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه به ژنو به همراه وزير يا معاون وزير امور خارجه چين به اين کشور در روز شنبه خوش‌بيني به اين که حضور صف کامل ديپلمات‌هاي عالي‌رتبه کشورهاي گروه 1+5 مقدمه‌اي براي اعلام توافق با ايران است، را افزايش داده است. اين روزنامه نوشت که اختلافات درباره مسائل کليدي از جمله اين که آمريکا و شريکان مذاکراتي‌اش تا چه اندازه براي اعمال تحريم‌ها عليه اقتصاد ايران آمادگي دارند، هم‌چنان باقي است. اين روزنامه به نقل از دستياران مقامات آمريکايي گزارش داد که انتظار مي‌رود کري حداقل يک روز ديگر را در ژنو بگذارند و روز يک‌شنبه طبق برنامه‌ريزي قبلي سفري به امارات داشته باشد. وي سفرش به الجزيره و مراکش را به تعويق انداخت تا به واشنگتن برگردد و با کاخ سفيد، کنگره و همتاهاي خارجي‌اش گفت‌وگو و مشورت کند. خبرگزاري رويترز نيز گزارش داد که ايران و آمريکا پس از نشست سه‌جانبه ظريف،‌ اشتون و کري در ژنو، سکوت نسبي اختيار کردند. اين خبرگزاري گزارش داد که هدف از مذاکرات، برداشتن گام اوليه به سمت حل مناقشه‌اي است که در صورت حل نشدن مي‌تواند منطقه پرجنب و جوش و نفت‌خيز خاورميانه را دچار يک درگيري جديد کند. اين خبرگزاري در بخش ديگري از گزارشش نوشت که مذاکرات که از ابتدا براي روز پنج‌شنبه و جمعه برنامه‌ريزي شده بود روز شنبه ادامه مي‌يابد و افزود: برخلاف ملاقات‌هاي قبلي بين ايران و قدرت‌هاي غربي در يک دهه گذشته، طرف‌هاي گفت‌وگو همگي درباره جزييات مذاکرات سکوت اختيار کرده‌اند و خبري از انتقادات و اتهامات دوجانبه درباره فقدان جديت طرف مقابل که در گذشته در اين مذاکرات شاهد آن بوديم، نبود. ديپلمات‌هاي دخيل در مذاکرات مي‌گويند که اين نشانه جدي بودن همه طرف‌هاي گفت‌وگو است. اين خبرگزاري به نقل از ديپلمات‌ها گزارش داد که تحقق يک دستاورد هنوز مشخص نيست و اگر حاصل شود تنها گام اوليه‌اي در يک پروسه طولاني و پيچيده خواهد بود که هدف از آن رفع دائمي نگراني‌هاي بين‌المللي درباره برنامه هسته‌يي ايران است. اما ديپلمات‌ها گفتند که آمدن وزير امور خارجه آمريکا و همتاهاي انگليسي، فرانسوي و آلماني‌اش به ژنو نشان مي‌دهد که پنج عضو دائم شوراي امنيت سازمان ملل و آلمان ممکن است نسبت به گذشته به رسيدن به يک توافق نزديک‌تر شده باشند. يک ديپلمات عالي‌رتبه وزارت امور خارجه آمريکا گفت که کري متعهد است «هر کاري مي‌تواند» انجام دهد تا شکافي بين واشنگتن و تهران را از ميان بردارد. اين خبرگزاري در ادامه گزارشش نوشت: اين حقيقت که يک توافق ممکن است بالاخره پس از يک دهه بحث و لفاظي‌ به جاي مذاکرات واقعي بين ايران و غرب امکان‌پذير باشد، نشان دهنده تغيير اساسي در لحن سياست خارجي تهران از زمان انتخاب حسن روحاني به عنوان رييس‌جمهور اين کشور است. شبکه خبري ان‌بي‌سي نيوز نيز در گزارشي به اتفاقات دو روز گذشته پرداخت و نوشت: اين حقيقت که يک توافق ممکن است بالاخره و پس از يک دهه تلاش‌هاي بي‌فايده و خصومت بين ايران و غرب صورت گيرد نشان دهنده تغيير اساسي در سياست خارجي ايران از زمان انتخاب حسن روحاني به عنوان رييس‌جمهور اين کشور در ماه ژوئن است.