گزارش جدید سازمان هواپیمایی از سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی
ايرنا/ سازمان هواپيمايي گزارش دوم خود از سانحه سقوط پرواز ٥٧٢ هواپيماي متعلق به خطوط اوکراين را منتشر کرد که در آن مستندات جديدي در خصوص وضعيت پرواز تا لحظه سقوط هواپيما آورده شده است. يک فروند هواپيماي بوئينگ ۷۳۷ متعلق به شرکت هواپيمايي اوکراين اينترنشنال با شماره پرواز ۷۵۲ با ۱۶۷ مسافر و ۹ خدمه پرواز که در ساعت ۶ و ۱۲ دقيقه صبح چهارشنبه ۱۸ دي ماه از فرودگاه امام(ره) به مقصد کييف پرواز خود را آغاز کرد، ۶ دقيقه بعد به دليل شليک غيرعمد پدافند هوايي سپاه، در حوالي صباشهر از توابع استان تهران سقوط کرد و همه سرنشيان آن جان باختند. متن کامل اين گزارش به قرار زير است: الف) جمع آوري اطلاعات: 1- تاريخچه پرواز : پرواز ورودي (751 Ukraine International (AUI هواپيماي بوئينگ800-737 با علامت ثبت UR-PSR متعلق به شرکت هواپيمايي اوکراين اينترنشنال از کييف به فرودگاه حضرت امام (ره) تهران در ساعت 53 دقيقه بامداد بهوقت محلي (UTC 21:23) روز چهارشنبه 18 ديماه 98 مجوز فرود را دريافت کرده و چهار دقيقه بعد روي باند فرودگاه امام خميني (ره) فرود مي آيد. پس از تخليه 58 نفر مسافر و سوختگيري هواپيما، خدمه پروازي به هتل Novotel فرودگاه مراجعه کرده تا استراحت کنند. در ساعت يک و 20 دقيقه تا يک و 40 دقيقه به وقت محلي هواپيما سوختگيري کرده و به ميزان 9510 کيلوگرم معادل 11800 ليتر سوخت دريافت نموده و متعاقباً پس از مشخص شدن مقدار بار دريافت شده از مسافران (310 بسته به وزن 6794کيلوگرم) به دليل اضافه بودن وزن هواپيما از وزن مجاز اعلام شده، 82 بسته از بار مسافران به وزن 2094 کيلو گرم متعلق به مسافران به مقصد کانادا ازسوي شرکت خدمات فرودگاهي سامان جدا سازي شده و بارگيري نشده است. در ساعت 4 و 35 دقيقه به وقت محلي خدمه پروازي مجدداً وارد هواپيما شدند. پس از چک هواپيما و کابين ازسوي خدمه پرواز، در ساعت 4 و 45 دقيقه دستور مسافرگيري صادر شده و مسافران سوار هواپيما مي شوند. براساس مدارک موجود 167 نفر مسافر به گيشه شرکت خدمات فرودگاهي سامان در ترمينال (کانتر) مراجعه کرده و تمامي آنها سرنشين هواپيما شده اند. فقط يکي از مسافران که به بهصورت اينترنتي از شب قبل کارت پرواز را رزرو کرده بوده، به فرودگاه مراجعه نکرده و لذا از ليست اعلامي ازسوي شرکت هواپيمايي اوکراين حذف مي شود. در ساعت 5 و 13 دقيقه به وقت محلي خلبان اولين تماس خود را با واحد زميني برج مراقبت پرواز فرودگاه حضرت امام (ره) برقرار و درخواست مجوز اوليه جهت پرواز را کرده که توسط کنترلر صادر مي شود. در ساعت 5 و 48 دقيقه تمام اسناد هواپيما براي انجام پرواز تکميل و در ساعت 5 و 49 دقيقه تمامي دربهاي هواپيما بسته مي شود. در ساعت 5 و 51 دقيقه خلبان ضمن اعلام موقعيت خود در پارکينگ اعلام مي دارد که بطورکامل آماده خروج از پارکينگ و روشن کردن موتورها بوده و کنترلر نيز به منظور هماهنگي با ساير واحدهاي مرتبط از خلبان مي خواهد که منتظر دريافت مجوزها باشد. در ساعت 5 و 52 دقيقه کنترلر فرودگاه حضرت امام (ره) با کنترلر رادار فرودگاه مهرآباد هماهنگي هاي لازم را بعمل آورده و پس از آن در ساعت 5 و 55 دقيقه مجوز خروج از پارکينگ و روشن نمودن موتور را براي پرواز AUI752 صادر کرده و خلبان نيز آن را بازخواني مي کند. در ساعت 5 و 54 دقيقه به وقت محلي کنترلر رادارمهرآباد، ضمن تماس با کنترلر مرکز کنترل مجوز FL260 براي پرواز AUI752 دريافت مي کند. پرواز از 1;Jetway A جدا شده و حدود ساعت 5 و 50 دقيقه از محل پارک خود در STAND 116R شروع به خروج از پارکينگ (PUSH BACK) نموده است. هواپيما درساعت 6 و 12 دقيقه از باند پروازي 29 راست فرودگاه امام خميني (ره) به پرواز درآمده و تحويل واحد رادار تقرب فرودگاه مهرآباد مي گردد. پس از آن خلبان پرواز با واحد رادار تقرب تماس گرفته و ضمن معرفي خود، طرح پرواز را نيز اعلام مي کند در ادامه کنترلر رادار مهرآباد ضمن شناسايي راداري از خلبان مي خواهد تا به سطح پروازي FL260 اوجگيري نمايد. کنترلر از خلبان مي خواهد پس از عبوراز ارتفاع 6 هزار پايي ضمن گردش به راست ، مستقيم به سمت نقطه PAROT که در 70 مايلي شمال غرب فرودگاه مهرآباد ادامه مسير داده و خلبان نيز آن را بازخواني نموده است. ازساعت 6 و 18 دقيقه به بعد کنترلر رادار با توجه به از دست رفتن اطلاعات پرواز اوکرايني به دفعات خلبان را صدا کرده که پاسخي دريافت نمي کند. طبق اطلاعات استخراج شده از رادار، هواپيما تا ارتفاع 8 هزار و 100 پايي صعود کرده و پس از آن اطلاعات شناسايي و ارتفاع هواپيما از صفحه رادار حذف و هيچ پيام راديويي از خلبان در خصوص شرايط غير معمول دريافت نشده است. مشاهدات راداري (SSR,PSR) نشان مي دهد که در حدود ساعت 6 و 15 دقيقه پرواز از رادار نظارتي ثانويه (SSR) محو شده ولي براساس اطلاعات رادار اوليه نظارتي فرودگاه مهرآباد (PSR) هواپيما به سمت راست منحرف و احتمالاً به سمت فرودگاه در حال ادامه مسير بوده و پس از حدود سه دقيقه پرواز، در حدود ساعت 6 و 18 دقيقه از رادار اوليه محو شده است. 2- خسارت به هواپيما: در اين سانحه هواپيما بطور کلي از بين رفته است. (Destroyed) 3- خسارات جاني: هواپيما داراي 167 مسافر و 9 نفر خدمه پروازي بوده که تمامي افراد در اين سانحه جان خود را از دست داده اند. براساس گزارش پليس گذرنامه فرودگاه امام خميني (ره)، 146 نفر از مسافران با گذرنامه ايراني، 10 نفر با گذرنامه افغانستاني، 5 نفر با گذرنامه کانادايي، 4 نفربا گذرنامه سوئدي و 2 نفر با گذرنامه اوکرايني از مرز هوائي رد شده و همچنين هر 9 نفر خدمه پرواز، تبعه کشور اوکراين بودهاند. توضيح: ممکن است تعدادي ازمسافران داراي تابعيت چندگانه باشند و درساير گزارشها بامليتي ديگر معرفي شده يا با گذرنامه ديگر خود بليط پرواز را دريافت کرده باشند. فهرست فوق، مربوط به گذرنام هاي است که با آن از مرز هوائي جمهوري اسلامي ايران خارج شده اند. 4- ساير خسارات وارده: هواپيما پس از کاهش ارتفاع از يک منطقه مسکوني رد شده و اولين برخورد آن با موانع در يک پارک تفريحي بوده است. سپس بدنه هواپيما با زمين برخورد کرده و پس از عبور از يک زمين بازي فوتبال، بطور کامل از هم گسيخته و به مزارع و باغات کشاورزي اطراف صدمه زده است. پس از برخورد اوليه، در طول خط سير آن برخوردهاي ديگري مشاهده شده و بدنه هواپيما متلاشي گرديده و در طول خط سير پخش شده است. 5- اطلاعات پرسنلي خدمه پروازي: اين پرواز داراي سه خلبان بهعنوان (معلم خلبان ، خلبان و کمک خلبان) و 4 مهماندار بوده است. همچنين دو خدمه کابين مرد و 4 خدمه کابين زن در پرواز حضور داشته اند. 6- اطلاعات هواپيما: نوع هواپيما: بوئينگ 737 تاريخ ساخت هواپيما: 21/06/2016 شماره سريال هواپيما: 38124 بر اساس اطلاعات دريافتي از خلبان پرواز (Trip Info) شامل : مقدار سوخت، حداکثر وزن موقع برخاستن، حداکثر وزن موقع نشستن، مقدار سوخت مورد نياز براي پرواز، زمان پرواز همچنين مابقي اطلاعات اين هواپيما که در سيستم صدور Load sheet شرکت خدمات فرودگاهي سامان تعريف شده است اقدام به آماده کردن پرواز، مسافر گيري و بارگيري هواپيما مي کند. براساس برگه توزين هواپيما (Load Sheet)، بيشترين وزن مجاز براي پرواز هواپيما به مقدار72 هزار و 500 کيلوگرم درنظر گرفته شده و شرکت سامان بدليل محدوديت حداکثروزن مجاز براي برخاستن هواپيما نسبت به عدم بارگيري 82 بسته برابر 2094 کيلوگرم از بار مسافرين کرده که موجب تاخير در پرواز ميشود و درنهايت مقدار وزن هواپيما براي پرواز به مقدار Kg 72468 تعيين مي گردد که به ميزان Kg 32 کمتر از حداکثر وزن مجاز براي برخاستن هواپيما مي گردد و پس از پايان مسافرگيري و بارگيري Load sheet به تاييد خلبان پرواز مي رسد. 7- شواهد عيني و مستندات سايت سانحه: - مطابق گزارشهاي شاهدان عيني ( افرادي بر روي زمين و خدمه پرواز عبوري در ارتفاع بالا که رويداد را مشاهده و گزارش کرده اند) آتش سوزي در هواپيما مشاهده و بر دامنه آن افزوده شده و پس از برخورد هواپيما با زمين، انفجار ناشي از برخورد به وقوع ميپيوندد. - مسير برخورد هواپيما نشان دهنده اين است که هواپيما ابتدا به سمت شمال غرب در حال خروج از محدوده فرودگاه بوده و پس از بروز يک مشکل در هواپيما (اعم از قطع ارتباط راداري، مکالمه اي و شروع آتش سوزي) به سمت راست گردش کرده و در زمان سقوط داراي خط سيري در مسير بازگشت به فرودگاه بوده است. - پس از برخورد هواپيما به زمين، يکي از فرستندههاي اضطراري هواپيما (LET) فعال شده، ليکن آنتن فرستنده آن در جريان سانحه از دستگاه آن جدا شده است. - جعبههاي سياه هواپيما شامل دستگاههاي ثبت اطلاعات پروازي (SSFDR) و دستگاه ضبط صداي کابين خلبان (SSCVR) توسط عوامل تجسس و نجات پيدا شده و در اختيار تيم بررسي قرار گرفته است. هردو دستگاه در اثر سانحه و آتش سوزي آسيب ديدهاند. بخش حافظه اصلي هر دو دستگاه موجود بوده وليکن آسيب فيزيکي بر روي قطعات اصلي قابل مشاهده است. - با درخواست مسئول بررسي سانحه و هماهنگي مراجع ذيربط؛ گروه تخصصي ويژهاي تشکيل شده تا موارد غيرمتعارف هوانوردي را بررسي نمايند. پس از نمونه گيري و آزمايش در محل، احتمال برخورد پرتوهاي آسيب زننده شامل پرتوهاي ليزري و الکترومغناطيس (راديو اکتيو) منتفي اعلام گرديد و در روز وقوع سانحه نمونه برداري براي تشخيص مواد منفجره انجام گرديد تا اثرات سلاحهاي منفجره (داخل يا خارج هواپيما) در آزمايشگاه معتبر انجام شود. - بررسي هاي بعدي از لاشه هواپيما اين شبهه را تقويت مي کند که لازم است وجود مواد منفجره بر روي بدنه هواپيما مورد بررسي قرار گيرد. - مشخصات لوازم داخل کابين و بار مسافران نشان از عدم سرايت آتش به داخل کابين مسافران و احتمالاً قسمت بار هواپيما مي باشد. 8- مشخصات دستگاههاي ثبت و ضبط اطلاعات پروازي: اين هواپيما مجهز به دستگاه هاي ثبت اطلاعات پروازي (SSFDR ) با مشخصه 003-4750-980 P/N با قابليت ثبت بيش از سه هزار پارامتر ديجيتال و آنالوگ و ضبط صداي کابين خلبان (SSCVR) با مشخصه 980-6032-003 P/N با قابليت ضبط دو ساعت آخرين مکالمات پرواز و همچنين يک QAR مي باشد که فقط (SSFDR,SSCVR) آن در سايت سانحه پيدا شده است. صدمه به دستگاه ضبط صداي کابين بيشتر بوده و براثر ضربه حافظه اصلي آن (CSMU) جدا شده است. وضعيت اين قطعه نشان مي دهد که SSCVR در معرض آتش سوزي در پرواز نبوده و براثر شدت برخورد به زمين از دستگاه اصلي جدا شده است. در تاريخ 19 ديماه 98 با حضور اعضاي گروه بررسي سانحه دستگاه هاي ثبت و ضبط اطلاعات پروازي هواپيما مطابق دستورالعمل هاي سازمان هواپيمايي کشوري جمهوري اسلامي ايران با شماره هاي 6713 و 4913 به شرح زير اقدام شد: در تاريخ 19 ديماه 98 با حضور نمايندگان اعزامي از کشور اوکراين در دفتر بررسي سوانح سازمان هواپيمائي کشوري ايران، نسبت به بررسي وضعيت ظاهري دو دستگاه ثبت و ضبط اطلاعات پروازي (SSFDR و SSCVR) اقدام و عکس برداري توسط نمايندگان اوکرايني صورت پذيرفت و نيز حسب دستورالعمل سازمان هواپيمائي کشوري با شماره 4913، قبل از ارسال دستگاه هاي SSFDR و SSCVR به لابراتوار تخصصي بازخواني؛ مشخصات فني دستگاه هاي ثبت و ضبط پروازي مربوط به سانحه مطابق بند شماره 3.4 مندرج در صفحه 8 سند 03-4913-FS-CAD متعلق به سازمان هواپيمائي کشوري ايران، از نماينده بررسي سوانح کشور اوکراين، درخواست گرديد. بررسي جهت بازسازي و دريافت محتويات دستگاه ها با استفاده از توان داخلي کشور با حضور نمايندگان محترم قضائي و متخصصين داخلي انجام پذيرفت و همگي توافق داشتند که اين نوع دستگاهها از بهروزترين دستگاههاي موجود دنيا بوده و امکانات بازخواني آن در کشور موجود نيست. اگر لوازم و تجهيزات جانبي فراهم شود، با صرف مدت زماني کوتاه مي توان بازسازي و تخليه اطلاعات را انجام کرد. براين اساس ليست لوازم مورد نياز از لابراتوارهاي بررسي سوانح کشورهاي فرانسه (BEA) و آمريکا (NTSB) و امکان انتقال به کشور استعلام گرديد و اين کشورها نسبت به انتقال تجهيزات به کشور تاکنون پاسخ مثبتي نداده اند، ولي ليست مورد نياز را ارائه داده که در اختيار مقامها جهت تلاش بمنظور خريداري ارسال گرديد. 9- بررسي اثرات عمليات تدافعي موشکي برسانحه: - پس از درخواست تيم بررسي سانحه براي انجام بعضي آزمايشات خاص روي قطعات هواپيما در سايت سانحه، اين فرآيند درشاهدشهر شهريار انجام گرديد. باتوجه به ضرورت تفکيک دقيق و بررسي علائم بريدگي ها در بدنه هواپيما حاصل از برخورد هرگونه شئ خارجي (FOD) کليه قطعات جمع آوري و به محل امني در فرودگاه حضرت امام خميني (ره) انتقال داده شده تا پس از چينش روي زمين، براساس رويه هاي متعارف بررسي سوانح هوائي، تحليل لازم بهدست آيد. تيم اعزامي کشور اوکراين شامل يک کارگروه ويژه براي اين تحقيق بوده و مقرر شد که بانظارت تيم تحقيق ايراني بطور همزمان اين مسئله بر روي قطعات هواپيما مورد بررسي قرار گيرد. تيم تحقيق ايراني شامل متخصصين از نهادهاي نهاجا، واجا، پليس و ستاد کل نيروهاي مسلح بودند. پس از انجام جلسه توجيهي مورخه 20 ديماه 98 در سازمان هواپيمايي کشوري، فرآيند تحقيق بر روي قطعات لاشه هواپيما انجام پذيرفت. - با توجه به اعلام عمومي مورخه 21 ديماه 98 مبني بر پذيرش يکي از نهادهاي داخلي درخصوص عمليات دفاعي موشکي در زمان پرواز اين هواپيما، دسترسي مسئول بررسي سانحه به اطلاعات آن نهاد فراهم و مشخص گرديد که دو موشک مجاورتي از نوع TOR-M1 از سمت شمال به سمت هواپيما شليک شده است. نحوه تاثير اين موشک ها بر وقوع سانحه و همچنين تحليل اين اقدام تحت بررسي مي باشد. ب) اهم اقدامات انجام شده براي بررسي سانحه: - جمع آوري اطلاعات اوليه، تشکيل تيم مديريت بحران در منطقه، اعزام نيروهاي امدادي به سايت سانحه براي موضوع تجسس و نجات، دريافت اطلاعات مسافران از شرکت هواپيمايي اوکرايني و ساير مراجع مانند پليس مهاجرت، تعيين مسئول بررسي سانحه و اعزام اوليه تيم بررسي سانحه بهدفعات به محل سانحه، فرودگاه امام خميني (ره) و فرودگاه مهرآباد از جمله اقدامات اوليه بوده است. - اطلاع رساني عمومي در خصوص سانحه صورت پذيرفته است. - مطابق آيين نامه بررسي سوانح و حوادث هوايي غير نظامي مصوب هيات دولت، گروههاي يازده گانه بررسي سانحه تشکيل شده و با توجه به ضرورت بررسي دليل آتش سوزي مشاهده شده، يک گروه خاص براي بررسي مسائل مرتبط با مواد منفجره و پرتوزا به کارگروههاي يازده گانه اضافه شد. - اجساد و بقاياي پيکر سرنشينان مشخص وجمع آوري شده و جهت انجام تشريفات شناسايي و انتقال، تحت نظارت مراجع قضايي به پزشکي قانوني منتقل شدند. درخصوص عملکرد پزشکي قانوني، آن نهاد اطلاع رساني مي نمايد. - اطلاعيه اوليه براي کشورهاي اوکراين به عنوان کشور محل ثبت و بهره بردار هواپيما، ايالات متحده آمريکا به عنوان کشور سازنده هواپيما و فرانسه بهعنوان سازنده موتور؛ سوئد، کانادا و افغانستان به عنوان کشورهائي که اتباع آنها در اين هواپيما بودند، صادر شده است و کشورهاي اوکراين و کانادا ضمن درخواست حضور در فرآيند بررسي سانحه، نسبت به معرفي گروهي براي حضور در فرآيند بررسي سانحه، شناسايي و ساير وظايفي که در اين شرايط بر عهده کشور خود ميباشد، اقدام کردند. در اين سانحه نمايندگاني از کشورهاي اوکراين، آمريکا، فرانسه، سوئد، انگلستان و کانادا براي دسترسي به اطلاعات بررسي سانحه معرفي شده اند و تاکنون کشور افغانستان نماينده اي معرفي نکرده است. تيم بررسي سانحه سازمان هواپيمايي کشوري جمهوري اسلامي ايران، مطابق با استانداردهاي ضميمه شماره 13 پيمان شيکاگو نسبت به ادامه بررسي اين سانحه اقدام نموده و باتوجه به درخواست مکرر ملت عزيز درخصوص پيشرفت بررسيها، اين گزارش را بهمنظور آگاهي عمومي منتشر ميکند و باتوجه به استانداردهاي بين المللي ، هدف آن پيشگيري از تکرار چنين سوانح دردناکي مي باشد. هماهنگي و پاسخگويي با مراجع قانوني و قضايي کشور مدنظر تيم بررسي سانحه بوده و دسترسي کليه مراجع قضايي به مدارک ومستندات سانحه فراهم ميباشد. شايان ذکر است تمامي بررسي هاي صورت گرفته فوق، اقدامات اوليه بوده و نتيجه نهايي بررسي سانحه محسوب نمي شود و مراحل جمع آوري و بررسي اطلاعات بهمنظور تحليل و نتيجه گيري سانحه، کماکان ادامه خواهد داشت.