تایید «سرطانزا بودن مصرف تریاک» در آژانس بین المللی تحقیقات سرطان
ديده بان/در يک رويداد مهم بين المللي و تاريخي، سرطانزايي مصرف ترياک که مهمترين دستاورد بيش از دو دهه تلاش محققان ايراني در مطالعه کوهورت گلستان به رهبري دکتر رضا ملک زاده به شمار مي رود در آژانس بين المللي تحقيقات سرطان سازمان بهداشت جهاني (IARC/WHO) تاييد شد و در مونوگراف ۱۲۶ منتشر خواهد شد.
در جلسه اعضاي کارگروه «مونوگراف ۱۲۶» آژانس بين المللي تحقيقات سرطان شامل ۱۶ محقق و متخصص برجسته سرطان از ۱۰ کشور جهان که ۱۱ تا ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۰/ ۲۱ – ۳۰ شهريور ماه ۹۹ به صورت مجازي ( به دليل پاندمي کوويد -۱۹) برگزار شد، مورد بحث، بررسي و تاييد قرار گرفت.
نتايج مهم اين ارزيابي ها ۸ اکتبر ۲۰۲۰ در مجله معتبر The Lancet Oncology منتشر شده است.
طبقه بندي «سرطانزا بودن مصرف ترياک» در گروه يک «عوامل سرطانزا در انسان» توسط آژانس بين المللي تحقيقات سرطان
بر اساس نتايجي که حاصل بيش از ۱۷ ماه بررسي جزئيات تمام داده ها و شواهد « سرطان زايي مصرف ترياک» در مطالعات آزمايشگاهي و انساني و همچنين بررسي بسيار دقيق موضوع در جلسات اخير اعضاي کارگروه مونوگراف ۱۲۶ آژانس بين المللي تحقيقات سرطان سازمان بهداشت جهاني ، ترياک با استناد به شواهد «کافي» در مطالعات انساني، به عنوان «ماده سرطانزا» شناخته و در گروه «يک» عوامل سرطانزا براي انسان، طبقه بندي شد. طبق نتايج مورد تاييد کارگروه مونوگراف ۱۲۶ آژانس بين المللي تحقيقات سرطان ، مصرف طولاني مدت ترياک به هر شکل (خام، شيره يا سوخته) ، به هر روش (دودي يا بلعيدن) و به هر مقدار در انسان سرطانزاست.
تاييد ارتباط «قوي» و «مثبت» مصرف ترياک با بروز ۷ نوع سرطان
کارگروه مونوگراف ۱۲۶ آژانس بين المللي تحقيقات سرطان، همچنين با استناد به شواهد «کافي» در مطالعات انساني، مصرف ترياک با بروز سرطانهاي ريه، حنجره و مثانه را داراي ارتباط «قوي» تشخيص داد. بر پايه اين بررسي ها، همچنين مصرف ترياک، داراي «ارتباط مثبت» با بروز سرطانهاي مري، معده، لوزالمعده و حلق با استناد به شواهد «محدود» در مطالعات انساني است.
مشاهده متابوليت هاي ترياک ، در ادرار، مو و خون مصرف کنندگان ترياک
انواع مختلف ترياک (خام، سوخته يا شيره) ، ژنوتوکسيک هستند
شواهد مستند و مورد تاييد کارگروه مونوگراف ۱۲۶ آژانس بين المللي تحقيقات سرطان بويژه مطالعه کوهورت گلستان، به شکلي قوي نشان داده است متابوليت هاي ترياک ، در ادرار، مو و خون افرادي که اين ماده مخدر را مصرف کرده اند، مشاهده شده است. بر اساس اين شواهد، ترياک ويژگي هاي اصلي مواد سرطان زا را دارا بوده و انواع مختلف ترياک (خام، سوخته يا شيره) ، ژنوتوکسيک هستند.
فقدان مطالعات دقيق و آينده نگر درباره « ارتباط مصرف ترياک با بروز سرطان» با وجود مصرف بالاي ترياک در جهان
با تحقق اين رويداد مهم بين المللي، دکتر رضا ملک زاده، بنيانگذار و محقق اصلي مطالعه کوهورت گلستان، تاييد سرطانزا بودن مصرف ترياک در انسان توسط آژانس بين المللي تحقيقات سرطان را درحالي پراهميت توصيف کرد که توليد و توزيع ترياک با وجود آن که از سال ۱۹۶۱ تحت کنترل درآمده اما همواره، بويژه در دهه گذشته، روند افزايشي داشته است.به گفته وي، ترياک در حدود ۵۰ کشور جهان به طورغيرقانوني توليد مي شود و بيش از ۸۰ درصد ترياک غيرقانوني جهان نيز مربوط به افغانستان است. تعداد مصرف کنندگان ترياک در جهان از ۲۰ ميليون نفر در سال ۲۰۰۷ به ۴۲٫۵ ميليون نفر در سال ۲۰۱۸ رسيده و ۷۶ درصد از ۱۱۰۰ تن ترياک مصرف شده طي سال ۲۰۱۷ مربوط به آسيا بوده است.
حدود ۲۰ درصد کل ترياک توليد شده در جهان خام مصرف مي شود
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکي تهران با اشاره به اشکال و عوامل مصرف ترياک در جهان نيز گفت: ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل ترياک توليد شده در جهان، به صورت خام، مصرف و باقي، به مواد افيوني ديگر و عمدتا هروئين، تبديل مي شود. جنس ، سن ، وضعيت اقتصادي – اجتماعي و مصرف دخانيات نيز از عوامل مهم تاثيرگذار بر مصرف ترياک هستند.
ايران بيشترين مصرف کننده ترياک خام در جهان است
معاون تحقيقات وزير بهداشت گفت: ايران به دلايل تاريخي ، فرهنگي و جغرافيايي (همسايگي با افغانستان به عنوان بزرگترين کشت دهنده خشخاش در جهان) داراي بيشترين مصرف ترياک خام (۴۲ درصد ترياک خام مصرفي جهان) است و پس از ايران، کشورهاي افغانستان و پاکستان در رتبه هاي بعدي قرار دارند.
به گفته رييس پژوهشکده بيماريهاي گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکي تهران ، حدود ۱۰ درصد ايرانيان بالاي ۴۰ سال ترياک را به سه شکل تفريحي ، تفنني و دائمي مصرف مي کنند. ترياک به تنهايي ۶۹ درصد کل مواد مخدر مصرفي در ايران را تشکيل مي دهد . ميزان مصرف ترياک در شهرهاي ايران بين ۷ تا ۱۷٫۵ درصد متغير بوده و بالاترين ميزان مصرف در استانهاي گلستان و کرمان است.
باورهاي نادرست درباره اثرات درماني ترياک
وي از جمله دلايل اصلي مصرف بالاي ترياک در جهان و ايران را همچنين، باورهاي کاملاً نادرست در مورد اثر درماني اين ماده مخدر دانست و گفت: حتي پزشکان در گذشته هاي دور جزو تبليغ کنندگان مصرف ترياک بودند. « گالن» و «اوسلر» پزشکان معروف، ترياک را دارويي مفيد معرفي کرده اند. در کتاب “قانون” ابن سينا نيز به مفيد بودن ترياک براي درمان چند بيماري اشاره شده است.
مجاز بودن استفاده از مورفين براي تسکين درد برخي بيماران از نظر طب مدرن
محقق بين المللي سرطان در عين حال يادآور شد: امروزه مورفين که مهمترين آلکالوئيد مشتق از ترياک است، به عنوان دارويي بسيار مفيد براي تسکين درد در افراد مبتلا به سکته هاي قلبي و سرطانهاي پيشرفته در ايران و جهان مصرف مي شود و مصرف يک يا چند بار مورفين در هفته در بيماران با دردهاي شديد بويژه بيماران مبتلا به سرطانهاي بسيار پيشرفته که بقاي کوتاهي خواهند داشت، از نظر طب جديد، مجاز و مفيد است.
مصرف طولاني مدت ترياک به هر نوع، شکل و مقدار، سرطانزاست!/ پزشکان از تجويز مصرف طولاني مدت ترياک خودداري کنند
وي افزود: نکته مهم آن است که مصرف طولاني مدت ترياک به هر نوع (خام، شيره و سوخته) ، به هر شکل (بلعيدن و دودي) و به هر ميزان (حتي نيم گرم در شبانه روز) باعث بروز بيماري هاي قلبي عروقي، سکته هاي قلبي و مغزي و سرطانها مي شود و پزشکان بايد از تجويز طولاني مدت مصرف ترياک به بيماران خودداري کرده و عوارض غيرقابل جبران آن را به بيماران توضيح دهند.
مطالعه کوهورت گلستان تنها «مطالعه آينده نگر مبتني بر جمعيت» جهان درباره «تاثير ترياک بر بروز سرطان»
دکتر ملک زاده در ادامه به سابقه مطالعات درباره تاثير مصرف طولاني مدت ترياک بر بروز سرطان اشاره کرد و گفت: با وجود سابقه طولاني و حجم قابل توجه مصرف ترياک در جهان، هيچ مطالعه جديد علمي و آينده نگري در مورد ارتباط مصرف اين ماده مخدر با سرطانها انجام نشده بود و سه مطالعه اپيدميولوژيک گذشته نگر، تاثير مصرف ترياک در افزايش دو برابري خطر بروز سرطان را نشان داده اند.
وي يادآور شد: مطالعه کوهورت گلستان ، به عنوان بزرگترين و مهمترين مطالعه در زمينه ارتباط مصرف ترياک و سرطان (به دليل آينده نگر و مبتني بر جمعيت بودن ، داشتن بيش از ۸۰۰۰ شرکت کننده داراي سابقه طولاني مصرف ترياک) وسيعترين ، دقيق ترين و معتبرترين داده ها را در اين زمينه ارائه کرده است.
مهمترين نتايج مطالعه کوهورت گلستان در مورد تأثير مصرف ترياک بر بروز سرطانها:
رهبر و محقق اصلي مطالعه کوهورت گلستان، مهمترين نتايج اين مطالعه در مورد تأثير مصرف طولاني مدت ترياک بر بروز سرطان ها ، بيماري هاي قلبي عروقي و برخي بيماري هاي مزمن را چنين برشمرد:
افزايش دو برابري شانس بروز سرطان در انسان
تاثير مصرف طولاني مدت ترياک در بروز ۷ نوع سرطان ريه، حنجره و مثانه ، مري ، معده، لوزالمعده و حلق
ماده سرطان زاي ترياک دقيقاً در ترياک خالص يافت مي شود و اين تصور که ترياک خالص، سرطان زا نيست، کاملاً نادرست است
غلظت ماده خطرناک PAH (هيدروکربن هاي آروماتيک چند حلقه اي) موجود در دود ترياک، در بافتهاي سرطاني شرکت کنندگان در مطالعه کوهورت گلستان که مبتلا به اين بيماري بودند، مشاهده شده است. شواهد اين مطالعه نشان داده است که غلظت PAH در بافتهاي سرطاني مصرف کنندگان ترياک، حتي تا ۲۵ برابر بيشتر است
متابوليت هاي ترياک ، در ادرار، مو و خون افرادي که اين ماده مخدر را به هر شکل (دودي يا بلعيدن) مصرف کرده اند، مشاهده شده است و بر اساس اين شواهد، ترياک ويژگي هاي اصلي مواد سرطان زا را دارا بوده و انواع مختلف ترياک (خام، سوخته يا شيره) ، ژنوتوکسيک هستند
ترياک، در مقايسه با مصرف دخانيات، ماده بسيار قوي تر و موثرتري در بروز سرطان است و تاثير ترياک در بروز برخي سرطان ها، از سيگار هم بيشتر است
مصرف طولاني مدت ترياک با افزايش بيماري هاي قلبي عروقي همراه است. شانس بروز حملات قلبي و سکته هاي قلبي و مغزي با مصرف ترياک، دو برابر افزايش مي يابد
مصرف ترياک، خطر مرگ ناشي از بيماري هاي قلبي عروقي ، سرطان ها و بيماري هاي تنفسي را مجموعا تا ۸۶ درصد افزايش مي دهد
مقايسه شمار مرگها در بين بيماران ديابتي و غيرديابتي در مطالعه کوهورت گلستان نشان داد که ۲۵ درصد افراد مبتلا به ديابت بدون سابقه مصرف ترياک جان خود را از دست داده اند، اما اين ميزان در مصرف کنندگان ترياک، ۴۰ درصد بوده است. درحالي که وجود بيماري ديابت، به تنهايي، خطر مرگ را نسبت به غيرديابتي ها ، حدود دو برابر مي کند، همزماني مصرف ترياک و ديابت، اين خطر را به ۲٫۷۶ برابر افراد غيرديابتي بدون سابقه مصرف ترياک افزايش مي دهد. همچنين مصرف ترياک، خطر مرگ زودرس در بيماران ديابتي را به طور کلي حدود ۳۰ درصد افزايش مي دهد
مصرف طولاني مدت ترياک خطر مرگ زودرس در بيماران مبتلا به سيروز کبدي را ۲٫۷۴ برابر افزايش مي دهد