چطور عنکبوتها در فضا تار میتنند؟
مجله ايلياد/انسانها بيش از يک بار عنکبوت به فضا فرستادهاند تا تاثير گرانش زمين بر روي تارهاي آنها را ببينند. چيزي که در ابتدا بهعنوان آزمايش دانشآموزان دبيرستاني مطرح بود، به نتايجي منجر شد که هيچ کس آنرا پيشبيني نميکرد.
آزمايش عنکبوتها در فضا توسط ناسا را ميتوان از کارهايي دانست که در ابتدا خستهکننده بهنظر ميآمد، ولي يافتههاي غيرمنتظرهاي بهدست داد. پرسش مربوط به اين آزمايش نسبتاً ساده بوده است؛ بر روي زمين عنکبوتها تارهاي نامتقارن ميسازند و مرکز تار به سمت لبهي بالايي تار متمايل است. زماني که عنکبوت در حال استراحت است، طوري مينشيند که سر آن رو به پايين باشد تا بتواند با حرکت در جهت گرانش، شکار خود را در سريعترين زمان ممکن بگيرد. پرسش اينجاست که اين حيوانات در فضا و بدون گرانش چگونه اين کار را انجام ميدهند؟
ناسا در سال ۲۰۰۸ تصميم گرفت تا براي دانشآموزان دبيرستاني اين آزمايش را انجام دهد. هر چند پرسش اين آزمايش ساده بهنظر ميرسيد، ولي برنامهريزي و انجام اين آزمايش چندان هم ساده نبود. به هر حال دو عنکبوت از گونههاي مختلف به ايستگاه فضايي بينالمللي فرستاده شدند.
عنکبوتي که بهعنوان جايگزين به ايستگاه فرستاده شده بود، توانست محفظهي نگهداري خود را باز کرده و وارد محفظهي ثانويهي بزرگتر شود و مشکل اول را ايجاد کرد. مگسهايي نيز بهعنوان غذاي عنکبوت با آنها به فضا فرستاده شده بودند، ولي نرخ توليد مثل آنها بيش از توان مصرف عنکبوتها بود و به مرور زمان لارو مگس کف محفظه را به طور کامل پوشاند.
پس از يک ماه، لارو مگس شيشههاي اطراف محفظه را پوشاند و عنکبوتها قابل مشاهده نبودند. در واقع اين آزمايش با شکست مواجه شد و محفظهي مورد استفاده در اين آزمايش به موزهي علوم و طبيعت ايالت دنور آمريکا، اعطا شد.
در سال ۲۰۱۱ مجدداً فرصت انجام اين آزمايش فراهم شد. اين بار آزمايش با 4 عنکبوت از يک گونه شروع شد. دو عنکبوت در محفظههاي جداگانه به فضا فرستاده شدند و دو عنکبوت در محفظههاي جداگانه در همان شرايط محيطي روي زمين نگهداري شدند، به طوري که تنها تفاوت عنکبوتها با يکديگر در گرانش تحمل شده توسط آنها باشد.
برنامهريزيهاي اوليه بر اين اساس بود که عنکبوتهاي جنس ماده براي اين آزمايش انتخاب شوند، ولي از آنجا که بايد عنکبوت جوان براي اين آزمايش انتخاب ميشد، تشخيص جنسيت عنکبوتها در جواني کار بسيار مشکلي است. در ادامهي کار مشخص شد که دو عنکبوت مورد استفاده در اين آزمايش در واقع نر بودهاند. شانس خوب اينجا بود که يکي از نرها روي زمين مانده بود و يکي از آنها به فضا فرستاده شده بود.
عنکبوتها تارهاي خود را تنيدند، آنها را خراب کردند و از نو تنيدند. سه دوربين از هر عنکبوت هر ۵ دقيقه يک بار تصوير تهيه ميکرد. دانشمندان با بررسي ۱۴،۵۰۰ تصوير، تقارن تارها و نحوهي قرارگيري عنکبوت درون تارها را آناليز کردند. آنها دريافتند که تارهاي تنيده شده در فضا، تقارن بيشتري دارند و مرکز تار به وسط تار نزديکتر است و عنکبوتها نيز هميشه سر خود را رو به پايين نميگيرند.
محققين نشان دادند که تنيدن تار توسط عنکبوتها به تاريکي و روشنايي محيط نيز بستگي دارد. در واقع تارهايي که در ايستگاه فضايي و در نور لامپ ايجاد شده بودند، مانند تارهاي زميني نامتقارن بودهاند.
محققين دريافتند که اگر نور لامپ خاموش باشد، عنکبوت به صورت اتفاقي در همهي جهات در تار خود حضور خواهد داشت، ولي زماني که لامپ روشن باشد عنکبوت هميشه پشت به لامپ خواهد بود. در واقع آنها فهميدند که اگر گرانش وجود نداشته باشد، عنکبوتها از نور لامپ براي جهتيابي استفاده ميکنند. از آنجا که عنکبوتها معمولاً تار خود را در تاريکي ميتنند و شکار خود را نيز در تاريکي انجام ميدهند، تا کنون تصور ميشد که نور تاثيري در تنيدن تار توسط آنها ندارد. اکنون مشخص شده است که عنکبوتها از يک سيستم پشتيبان براي گرانش استفاده ميکنند.