نفس‌ِ تنگ «هشیلان» زیر سایه خشکسالی

ایسنا/ هشیلان منحصر به فردترین تالاب کرمانشاه و حتی یکی از خاص‌ترین تالاب‌های ایران است که این روزها زیر سایه خشکسالی حال و روز خوبی ندارد.

تالاب هشیلان در شمال غربی شهر کرمانشاه واقع شده و به جهت جزیره جزیره بودن یکی از تالاب‌های منحصر به فرد ایران به شمار می‌رود. تالابی ۴۵۰ هکتاری که از ۱۱۰ جزیره کوچک و بزرگ تشکیل شده و به جهت نوع و جنس بافت آن که تورب‌زار است به عقیده برخی کارشناسان، قرار گرفتن آن در منطقه کرمانشاه نوعی اشتباه اکولوژیک به شمار می‌رود!

---

بازار

---

سراب «سبزعلی» منبع اصلی تامین آب تالاب هشیلان است که این سراب نیز عمدتا از برفی که بر روی کوه‌های «خورین» می‌نشیند، تغذیه می‌شود.

هشیلان هر ساله در فصل سرما میزبان هزاران پرنده مهاجر آبزی و کنارآبزی از کشورهای مختلف دنیاست که مدتی کنار این تالاب می‌مانند و سپس مسیر مهاجرت خود را ادامه می‌دهند. به علاوه خود تالاب نیز محل زندگی انواع گونه‌های گیاهی و جانوری ارزشمند خصوصا مارهای آبی است که اسم تالاب - هشیلان به معنای لانه ماران است- نیز از همین موضوع گرفته شده است.

خشکسالی و کم بارشی چند سال اخیر بر تالاب هشیلان نیز سایه انداخته و تالابی که زمانی آنقدر عمیق بود که جوانان در فصل گرما در آن شنا می‌کردند، حالا کارش به جایی رسیده که برای حفظ زندگی گونه‌های گیاهی و جانوری آن، با تانکر به آن آبرسانی می‌شود.

نگرانی از خشک شدن هشیلان 

نگرانی درباره خشک شدن تالاب هشیلان به چنان دغدغه‌ای تبدیل شده که طی سالهای اخیر رسانه‌ها معمولا از ابتدای روزهای گرم سال وضعیت این تالاب و خطر احتمالی خشک شدن آن را با جدیت دنبال می‌کنند. امسال نیز نگرانی‌های جدی درباره احتمال خشک شدن تالاب وجود داشت، اما با همراهی محیط زیست کرمانشاه و سایر بخش‌ها از جمله شرکت آب منطقه‌ای، این تالاب با چنگ و دندان حفظ شد و گودال‌هایی از آن هنوز پُر آب مانده است.

نیمه‌های مهرماه بود که بعد از خبر خشک شدن کامل سراب نیلوفر، نگرانی درباره خشک شدن تالاب هشیلان نیز افزایش یافت و همان زمان رئیس محیط زیست شهرستان کرمانشاه خشک شدن هشیلان را نیز دور از انتظار ندانست.

محمد حسین فلاحتی در گفت و گو با ایسنا، از آبرسانی سیار با تانکر به تالاب هشیلان در صورت نیاز خبر داد و یادآور شد: اگر هشیلان کامل خشک شود، ناگزیر به آبرسانی سیار به این تالاب برای حفظ حیات زیستمندان آن خواهیم بود.

وی خشک شدن کامل تالاب هشیلان را دور از انتظار ندانست و ادامه داد: با توجه به اینکه تا شروع بارش‌های موثر زمان قابل توجهی باقی مانده و برداشت آب برای کشت پاییزه نیز آغاز شده، این احتمال وجود دارد که هشیلان نیز به‌طور کامل خشک شود.

اما خوشبختانه با تلاش های صورت گرفته، اکنون که در اواخر آبان قرار داریم این تالاب به طور کامل خشک نشده و هنوز بخش‌هایی از آن آب دارد.

نگرانی از تبدیل شدن هشیلان به یک کانون ریزگرد

 اگرچه در برخی سال‌ها از جمله سال‌های ۱۳۸۷، ۱۳۹۴ و ۱۴۰۱ تالاب هشیلان به طور کامل خشک شد، اما نکته نگران کننده درباره خشک شدن کامل تالاب هشیلان این است که این تالاب به یک کانون ریزگرد تبدیل شود و با توجه به فاصله نزدیکی که به شهر کرمانشاه دارد، این ریزگردها راهی کرمانشاه شده و کیفیت هوا را تحت تاثیر قرار دهد. موضوعی که چندی قبل مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه نسبت به وقوع آن هشدار داد و گفت: چنانچه تالاب هشیلان به طور کامل خشک شود، امکان تبدیل شدنش به یک منبع تولید گرد و غبار وجود دارد.

سعید دزفولی‌نژاد در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه خشکسالی و کم‌بارشی تالاب هشیلان را نیز مانند بسیاری از تالاب‌ها و سراب‌ها تحت تاثیر قرار داده، اظهار کرد: مظهر این تالاب سراب سبزعلی است که وسعت ۴۵۰ هکتاری اراضی تالاب هشیلان را تحت پوشش قرار می‌دهد و متاسفانه به دلیل شرایط خشکسالی، دبی این سراب به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه ادامه داد: اگر تالاب هشیلان به طور کامل خشک شود، به جهت بافتی که تالاب دارد، می‌تواند به یک منبع گرد و غبار تبدیل شود که با توجه به وسعت ۴۵۰ هکتاری تالاب هشیلان این موضوع باید بسیار جدی گرفته شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در سطح استان کرمانشاه کانون گرد و غباری شناسایی نشده، خاطرنشان کرد: خشک شدن این تالاب می‌تواند هشیلان را به اولین منبع تولید گرد و غبار کرمانشاه تبدیل کند.

دزفولی‌نژاد با تاکید بر لزوم حفاظت از تالاب هشیلان در برابر خشک شدن، یادآور شد: طی دو سال اخیر با تعامل خوبی که با شرکت آب منطقه‌ای داشته‌ایم، بخشی از آب رودخانه «رازآور» به سمت تالاب هشیلان هدایت شد و از خشکی کامل تالاب جلوگیری به عمل آمد.

وی به تشکیل کارگروه احیاء تالاب‌ها و سراب‌ها با همراهی شرکت آب منطقه‌ای نیز اشاره کرد و افزود: تصمیمات و اقدامات این کارگروه می‌تواند تاثیر بسزایی در احیاء این تالاب داشته و از خشک شدن کامل آن جلوگیری شود. خصوصا اگر این اقدامات در زمینه مقابله با اضافه برداشت از منابع آبی حاشیه تالاب باشد.

انسداد بیش از ۱۲۰ حلقه چاه غیرمجاز در حاشیه تالاب هشیلان

اگرچه کاهش بارندگی و به تبع آن کاهش دبی سراب سبزعلی به عنوان منبع تامین آب تالاب هشیلان، عامل اصلی خشک شدن این تالاب در سنوات گذشته بوده اما اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی حاشیه تالاب خصوصا از طریق چاه‌های غیرمجاز نیز بر این موضوع بی‌تاثیری نبوده است.

از همین رو امسال و در یک اقدام قابل توجه توسط شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه، ۱۲۳ حلقه چاه غیرمجاز در حاشیه تالاب «هشیلان» مسدود شد.

بهرام درویشی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه درباره این اقدام به ایسنا گفت: برای حفاظت از منابع حیاتی آب و احیای تالاب ارزشمند هشیلان، ۱۲۳ حلقه چاه غیرمجاز در روستاهای اطراف این تالاب با دستور قضایی و همکاری دستگاه‌های اجرایی، انتظامی و امنیتی و تلاش نیروهای امور آب شهرستان کرمانشاه مسلوب‌المنفعه شد.

وی افزود: در نتیجه این اقدام، بیش از هزار هکتار از اراضی کشاورزی در روستاهای سراب شله، لعل‌آباد و سراب هشیلان که پیش از این به صورت غیرمجاز از چاه‌های غیرمجاز آبیاری می‌شدند، از مدار بهره‌برداری خارج شدند.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه، بر اساس ارزیابی‌های کارشناسی، با مسدودسازی این چاه‌ها بیش از ۷.۵ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی در آبخوان محلی ذخیره شده که این میزان می‌تواند تأثیری محسوس در افزایش آبدهی سراب یاوری و احیای تدریجی تالاب هشیلان بر جا بگذارد.

وی خاطرنشان کرد: این اقدام علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع حیاتی، زمینه‌ساز تعادل‌بخشی آبخوان‌های منطقه و پایداری اکوسیستم تالاب هشیلان خواهد بود. 

خشک شدن هشیلان، اکوسیستم منطقه و زندگی جوامع محلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد

خشک شدن تالاب هشیلان نه تنها باعث صدمه جدی به زیستمندان موجود در تالاب و حاشیه آن می‌شود، بلکه زندگی مردم منطقه که به روش‌های مختلف از آن منتفع می‌شوند را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد، موضوعی که معاون محیط زیست کرمانشاه در گفت و گو با ایسنا بر آن تاکید کرد.

ثریا قربانی از هشیلان به عنوان تالاب شاخص کرمانشاه یاد کرد که ارزش اکولوژیک قابل توجهی دارد و گفت: خشک شدن تالاب هشیلان پیامدهای متعددی دارد که یکی از مهمترین این پیامدها آسیب به گونه‌های گیاهی و جانوری تالاب است. هشیلان زیستگاه انواع گونه‌های آبزی و کنارآبزی است که خشک شدن تالاب می‌تواند زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

وی تاکید کرد: هشیلان هر ساله محل استراحت پرندگان مهاجری است که مدتی را در حاشیه تالاب هشیلان به سر می‌برند و اگر این تالاب به طور کامل خشک شود، حضور گونه‌های پرنده مهاجر نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه یادآور شد: از سوی دیگر تالاب هشیلان منبع تامین آب کَل و بز و سایر پستاندارانی است که زیستگاه آنها کوه‌های خورین واقع در اطراف تالاب هشیلان می‌باشد و خشک شدن تالاب زندگی آنها را نیز به خطر می‌اندازد.

قربانی از تاثیر تالاب هشیلان بر زندگی مردم منطقه و جوامع محلی نیز یاد کرد و ادامه داد: خشک شدن این تالاب زندگی و معیشت مردم را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه خشک شدن تالاب هشیلان فقط متاثر از بارندگی‌ها نیست، خاطرنشان کرد: سوءمصرف منابع آب زیرزمینی حاشیه تالاب نیز بر وضعیت نامناسب هشیلان اثرگذار است.

معاون محیط زیست کرمانشاه از اقدام اخیر شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه برای انسداد حدود ۱۲۰ حلقه چاه غیرمجاز در حاشیه تالاب هشیلان نیز یاد کرد و افزود: این اقدام باعث شده برخی از چشمه‌های منطقه با وجود آنکه هنوز بارش چندان زیادی هم نداشتیم دوباره بجوشد و این امر امیدواری درباره وضعیت تالاب هشیلان را نیز افزایش می‌دهد.

انتهای پیام