دوراهی آموزش حضوری یا غیرحضوری در مهر ١۴٠٠
باشگاه خبرنگاران/ سال تحصيلي جديد در حالي آغاز خواهد شد که اوضاع شيوع کرونا هنوز ثابت نيست و همين امر تصميمگيريها را هم تحت تاثير قرار داده است.
تداوم و جولان کرونا در کشور و بلاتکليفي رسيدن به زمان پساکرونا همچنان بازگشت به شرايط عادي را براي انجام برخي امور در هاله اي از ابهام قرار داده و آموزش حضوري مدارس و بازگشايي آن يکي از همين موارد است.
دانشآموزان دومين سال تحصيلي کرونايي و پرچالش را هم به تازگي پشت سر گذاشتهاند و وضعيت سال تحصيلي بعدي علي رغم آغاز واکسيناسيون هنوز معلوم نيست که حضوري يا غيرحضوري باشد.
سال گذشته همين ايام بود که زمزمه هاي بازگشايي مدارس از نيمه شهريور کليد خورد و در نهايت فارغ از درست يا غلط بودن محقق شد اما امسال در کشاکش انتخابات رياست جمهوري و تغييرات احتمالي بعدي در اين مورد هنوز هيچ اظهار نظر شفافي وجود ندارد؛ ضمن آنکه زيرساختهاي آموزش مجازي هم چندان رفع نقصي نداشتهاند.
روز گذشته هم عليرضا رئيسي سخنگوي ستاد ملي مقابله با کرونا در اظهاراتي مدعي شد که تعطيلي مدارس عواقبي بدتر از باز بودن در سال تحصيلي آينده دارد البته که اين موضوع واکنش هاي متفاوتي و متعددي در پي داشت.
«شادان» دانش آموز پايه دهم رشته تجربي نگران ادامه آموزشهاي غيرحضوري است و اميدوار است که سال تحصيلي به صورت حضوري تشکيل شود، دلتنگ همکلاسيها و معلمانش شده است و گفت که بعضي از معلمان توانايي برگزاري کلاس به صورت غيرحضوري را نداشتند و مشکلات اينترنتي و ارزشيابي هاي غير واقعي در فضاي مجازي هم ما را کلافه کرده بود.
همچنين خانم پازوکي که مدير مدرسه و مدرس استاني و کشوري بوم است معتقد است سال تحصيلي گذشته به اندازه ۵ سال تحصيلي زحمت، استرس و فشار کاري داشت و نبود امکانات، زيرساختهاي فني و مهارتي و از طرفي موضوع رعايت نکردن بهداشت که ناشي از نبود آموزش، فرهنگسازي و مشکلات اقتصادي است،چالشهاي فراواني را براي ما ايجاد کرده بود؛ از طرفي تنوع و تعدد بخشنامههاي گوناگون از سوي مسئولان آموزش و پرورش نه تنها کمکي براي مدارس نبودند بلکه بسيار دست و پاگير بوده و گرهي به گره هاي مدرسه اضافه کرده است.
خانم مباشري هم که از اولياي دانشآموزان است آرزو ميکند هرچه سريعتر مدرسه باز شود تا شرايط آرام و عادي به فضاي خانه اش برگردد، او که نگران يادگيري فرزندانش است، گفت: کاش ميشد سال تحصيلي گذشته را دوباره تکرار کرد چون بچهها در اين آموزشهاي غيرحضوري چيزي ياد نگرفتند.
روزهاي کرونايي و تغييراتي که دامنگير دانشآموزان شد
۴ ماه ديگر مهر ۱۴۰۰ ميآيد و مدارس وقتي بازگشايي شوند معلمان با دانش آموزاني روبه رو خواهند شد که با قبل متفاوت هستند. خانهنشيني رفتارهاي بچهها را تغيير داده است و شايد لازم باشد که از خدمات مشاورهاي برخوردار شوند عدهاي اضافه وزن پيدا کردهاند و از تحرک کافي برخوردار نيستند و گويي به بيتحرکي هم عادت کرده باشند.
روح الله رضاعلي دکتراي برنامه ريزي درسي و استا دانشگاه در اين باره به باشگاه خبرنگاران جوان گفت که از نظر درسي برخي از دانش آموزان دروس سال گذشته را به درستي ياد نگرفتهاند يا حتي هيچ نميدانند که اين شرايط، کار را براي معلمان و مدرسه بسيار سخت ميکند ضمن آنکه مشارکت اوليا در برنامه ها و فعاليت هاي مدرسه کمرنگ شده است، آنها نسبت به مدرسه رفتار متفاوتي خواهند داشت و انتظارات جديدي دارند.
او ادامه داد: هر چند ممکن است مدارس باز شوند اما همچنان رعايت شيوهنامههاي بهداشتي بايد ادامه داشته باشد و اين موضوع نيازمند سرمايهگذاري در آموزش و فرهنگسازي و تمهيد مقدماتي براي تهيه الزامات و وسايل بهداشتي را مي طلبد.
اين کارشناس حوزه تعليم و تربيت با اشاره به اينکه به نظر مي رسد آموزش و پرورش جهان شاهد تحولاتي شگفت خواهد بود که قطعاً متفاوت از دو سال اخير خواهد شد، تصريح کرد: آموزش ديگر مسير روشن و يکنواختي را نخواهد داشت، آموزش گروهي احتمالاً جاي خودش را در بسياري از دروس به آموزشهاي انفرادي يا مطالعه آزاد مي دهد و قطعاً موضوع تربيت شهروند الکترونيک و مسئوليت پذير پررنگ خواهد شد.
او افزود: توانمنديهاي آموزش مجازي و توليد محتواي الکترونيکي براي معلمان و دانشآموزان در صدر دوره هاي آموزشي قرار خواهد گرفت ضمن آنکه نظام تربيت معلم نقش هاي جديدي را براي معلمان تعريف خواهد کرد تا معلمان بتوانند در شرايط پيش بيني نشده توانايي برنامهريزي و مديريت داشته باشند.
ضرورت تغيير در محتواي درسي
يکي از چالشهاي دوران کرونا براي محصلان نبود زيرساخت لازم براي آموزش بود، آموزشي که در دوران کوران تغييرات فناوري همچنان به سبک و سياق سالهاي دور دنبال مي شد و کمتر اسم و رسمي از آموزش هاي آنلاين مشاهده شد.
با توجه به در پيش داشتن سال تحصيلي آينده که يا ادامه شرايط کرونايي است يا آنکه دوران پساکرونا آغاز خواهد شد، ضرورت تغيير در روس هاي تدريس مهم به نظر مي رسد.
رضا علي در لين مورد معتقد است که کتاب هاي درسي هم بايد خود را مطابق با شرايط پيش بيني نشده آماده کنند، محتواها به گونه اي سازماندهي شوند که در صورت عدم امکان آموزش هاي حضوري و حتي نبود معلم بتوانند مديريت يادگيري را به خود دانش آموزان واگذار کنند.
او توليد محتواهاي الکترونيکي اعم از کتابهاي درسي ديجيتالي و تعاملي را مهم دانست و بيان کرد: نقش بخش خصوصي نيز با توجه به سياست کلي عدالت آموزشي مجدد بايد بازتعريف شود.
به گفته اين استاد دانشگاه در دو سال اخير متوجه شديم که خانوادهها نقش بيشتري در آموزش خواهند داشت و بايد به نقش آنها به ويژه در موضوع تربيت و مهارتهاي زندگي توجه و اعتماد بيشتري کرد بنابراين قطعاً شيوه هاي ارزشيابي بايد متحول شوند و به جاي اصرار بر امتحانات نهايي، کتبي و حضوري چاره ديگري انديشيد، همان طور که منابع يادگيري دانش آموزان متنوع و متعدد خواهد شد به تبع آن شيوه هاي ارزشيابي هم متحول خواهد شد.
او با اشاره به تغيير شاخصها و استانداردهاي مدرسه مطلوب بيان کرد: همه ارکان نظام تعليم و تربيت بايد مورد بازنگري قرار گيرد و نقش هاي جديدي براي آنها تعريف شود اما با توجه به ساختار بروکراتيک سنتي وزارت آموزش و پرورش اين چرخش و تحول سخت و شايد از عهده آموزش و پرورش موجود برنيايد هرچند که دوران کرونايي فرصت بسيار مطلوبي را فراهم کرده است تا ساختار تشکيلاتي سخت، حجيم و سلسله مراتبي نظام آموزشي ما به ساختاري کوچک چابک تخصصي و هوشمند تبديل شود حتي اجراي مصوبات باقيمانده از ۱۰ سال پيش سند تحول هم نمي تواند موجب آن تحول عظيم و بنيادين شود چراکه نشان داد انعطاف و برنامه ريزي بر اساس شرايط موجود حداقل براي نظام آموزشي ما و خانواده ها بسيار پرهزينه بود.
با وجود همه اين الزامات و پيشنهادات سال تحصيلي جديد در حالي آغاز خواهد شد که روي کار آمدن دولت و انتخاب رئيس جمهور جديد هم در پيش است.
اين تغيير به عقيده بسياري از کارشناسان و صاحب نظران با در اولويت يک قرار دادن آموزش و پرورش مفيد خواهد بود اما رضاعلي معتقد است که براي دولت جديد اين موضوع شرط لازم است اما کافي نيست، بايد تحول فکري و نرم افزاري در نظام تعليم و تربيت ما رخ دهد، استفاده از نيروهايي که فکر و توان جواني دارند و در عين حال شايسته پذيرش مسئوليت خطير در آموزش و پرورش ۱۴۰۰ ايران را دارند بايد در صدر تحولات دولت جديد باشند.