ایران – آمریکا؛ بدون برجام در توکیو!
شرق/ چند روز بعد از آنکه اعلام شد توافقي در برجام در نشست وين صورت نگرفته تا معادلات ديپلماتيک بين ايران و آمريکا پيچيده شود، قرار است تيمهاي بسکتبال دو کشور در المپيک توکيو، به مصاف هم بروند؛ ديداري که قاعدتا با يا بدون برجام، اهميت ورزشي خاصي خواهد داشت. روابط ورزشي ايران و آمريکا در چهار دهه اخير همواره فرازوشيب زيادي داشته است. پس از انقلاب هر زمان تماسي بين ورزشکاران دو کشور برقرار شده، رسانهها از آن رويداد، پلي به سياست زدهاند.
ديپلماسي ورزشي اما تا به امروز نتوانسته، راهحلي براي عبور از بحران ديپلماتيک ايران و آمريکا باشد. اگرچه انتظار ميرفت در سالهاي اخير با مذاکرات برجام، مناقشه بين دو کشور به نقطه روشني برسد اما با ناتمامماندن اين پرونده، تنشهاي سياسي همچنان به قوت خود باقي است. ايران و آمريکا با وجود قرارگرفتن در چنين فضايي، ناچار به رعايت منشور المپيک هستند. منشوري که ميگويد ورزش از سياست جداست و هيچ نوع تظاهرات يا تبليغات سياسي، مذهبي يا نژادي را در ميدان مسابقه بر نميتابد. تقابل بين تيمهاي ملي بسکتبال ايران و آمريکا در بازيهاي المپيک تابستاني 2020 توکيو جديدترين مراوده بين دو کشور است.
رويارويي آسمانخراشهاي ايراني در بزرگترين ميدان ورزشي دنيا، مقابل تيمي که قدرت مطلق بسکتبال جهان است، به خودي خود از اهميت ويژهاي برخوردار خواهد بود، چه برسد به اينکه چالشهاي چندين و چند ساله سياسي دو کشور هم بخواهد به آن اضافه شود.
مليپوشان بسکتبال کشورمان که در يکي از سختترين گروههاي اين بازيها قرار گرفتهاند، بامداد فردا (چهارشنبه) دومين ديدار خود را برابر يانکيها برگزار ميکنند. ايران و آمريکا براي دومين بار در طول تاريخ است که مقابل يکديگر صفآرايي ميکنند. دو تيم پيش از اين و در جريان رقابتهاي جام جهاني 2010 ترکيه روياروي هم قرار گرفته بودند. در آن پيکارها ايران با مربيگري وسلين ماتيچ براي اولينبار مقابل آمريکا قرار گرفت. در آن بازي حامد حدادي 19 امتياز و ارسلان کاظمي 14 امتياز به دست آوردند و ايران با اختلاف 37 امتياز (88 بر 51) شکست خورد.
ديدار با آمريکا بهعنوان يکي از قدرتهاي بلامنازع بسکتبال دنيا در نوع جذاب و پرهيجان خواهد بود. تيمي که 12 بازيکن فوقستاره شاغل در NBA را در اختيار دارد. کوين دورانت، دريموند گرين، ديمين ليلارد، کلدون جانسون، جرمي گرانت چهرههاي مطرح NBA هستند که پيراهن تيم ملي بسکتبال آمريکا را در المپيک 2020 پوشيدهاند. طبق آمار موجود در رنکينگ، تيم ملي ايران در رده آخر المپيک توکيو قرار دارد و تنها تيم حاضر در اين دوره از بازيهاي المپيک است که حتي يک بازيکن شاغل در ليگ NBA ندارد.
با همه اينها ديدار با آمريکا قطعا ميتواند يکي از چالشهاي جذاب زندگي بازيکنان تيم ملي ايران باشد. مهران شاهينطبع، سرمربي تيم ملي بسکتبال کشورمان در اظهارنظري گفته بود که هدفش از حضور در المپيک توکيو صعود به دور بعد بازيهاست. شايد بتوان يکي از دلايل اميدوارکننده براي ايجاد شگفتي توسط بسکتبال ايران در المپيک توکيو را تجربه بالاي نفرات حاضر در ترکيب تيم دانست. درحالحاضر صمد نيکخواهبهرامي (کاپيتان)، حامد حدادي و سعيد داورپناه سه مليپوشي هستند که پيشازاين يک بار حضور در بازيهاي المپيک (۲۰۰۸ پکن) را تجربه کردهاند و بازيکناني چون بهنام يخچالي و محمد جمشيدي هم هر کدام سابقه دو دوره شرکت در مسابقات جامجهاني را دارند. آشنايي مليپوشان دورگهاي همچون مايک رستمپور، آرون گراميپور و پويان جلالپور با سبک بسکتبال آمريکا و اروپا نيز از ديگر موارد اميدوارکننده به شمار ميرود.
عنايت آتشي کارشناس بسکتبال درباره ديدار دو تيم ايران و آمريکا در المپيک ميگويد: «توقعي نداريم که بچههاي ما مقابل آمريکا برنده شوند. ما يک بازي جاندار و جنگنده از اين تيم ميخواهيم. در دنياي ورزش هيچ چيزي قابل پيشبيني نيست. آمريکا اولين بازي خود را در المپيک را به فرانسه باخته. ولي باز هم شانس قهرماني المپيک را دارد. درعينحال اين شکستها از اعتبارش کم ميکند. شايد يک وقت ما هم اين تيم را برديم. آمريکاييها در دو ديدار تدارکاتي پيش از المپيک هم باخت داشتند».
به هر شکل بايد به اين نکته اشاره کرد که برخلاف ايران و آمريکا که روابط سياسي تيرهاي با همديگر دارند، ورزشکاران آنها هر زمان در طول 43 سال گذشته با يکديگر همگروه يا رويارو شدند، بدون تنش و جنجال در ميدان مسابقه با هم مبارزه کردهاند.
مسابقه ايران و آمريکا در جام جهاني ١٩٩٨ در ٣١ خرداد ١٣٧٦ به يک رويداد پراهميت در دنيا تبديل شد. ايران، آمريکا را برد تا يکي از شيرينترين پيروزيهاي ورزشياش را جشن بگيرد. دراينميان آنچه بيشتر براي رسانههاي جهان درخور توجه بود، عکس دستهجمعي دو تيم در ابتداي بازي بود. مسابقات ورزشي بين ورزشکاران دو کشور در ليگ جهاني واليبال، کشتي، وزنهبرداري، تيروکمان و... مواردي بوده که در چند سال اخير بدون هيچگونه حاشيهاي برگزار شده است. درخورتوجهترين مسئلهاي که در چند سال گذشته قدري فضاي ورزشي بين ايران و آمريکا را ملتهب کرد، زماني بود که ترامپ فرمان ممنوعيت ورود شهروندان و مسافران ايراني را به کشورش صادر کرد. چند تيم ورزشي ايران براي حضور در آمريکا به مشکل برخوردند و در آنسو ايران عنوان کرد براي تيم آمريکا براي حضور در جام جهاني کرمانشاه ويزا صادر نميکند درنهايت آزادکاران آمريکايي بهمنماه ٩٥ با استقبال گرم کرمانشاهيها در جام جهاني شرکت کردند و يک بار ديگر اخبار ورزش در کنار سياست قرار گرفت. خاطره خوب اين مسابقات استقبال بينظير مردم کرمانشاه از جردن باروز کشتيگير نامدار آمريکا بود. باروز پس از حادثه زلزله در کرمانشاه، در پيامي اينستاگرامي که به زبان فارسي نيز نوشته شده بود با مردم کرمانشاه همدردي کرد.