نبرد مرورگرهای وب با کوکیها به کجا ختم میشود؟
زوميت/ مرورگرها برنامههايي جدي براي مقابله با کوکيها و ديگر ابزارهاي ردگيري کاربران شروع کردهاند؛ روندي که احتمالا به جايگزيني گستردهي کوکيها ختم ميشود.
محدوديت وبسايتها و تبليغدهندهها روي روشهاي ردگيري و دنبالکردن کاربران روزبهروز بيشتر ميشود. اغلب مرورگرهاي وب که اکنون هم سهم زيادي از رديابها را مسدود ميکنند، برنامههايي جدي براي مقابله با ابزارهاي ردگيري کاربر دارند.
کوکيها از ابزارهاي مهم رديابي کاربران در دنياي آنلاين هستند که انواع زيادي هم دارند. بهبيانساده، کوکي کدي کامپيوتري است که در دستگاه کاربر ذخيره ميشود و به وبسايت امکان ميدهد تا او را شناسايي کند. همين کد ساده بهعنوان مثال به وبسايت خبري محبوبتان امکان ميدهد بيشتر اخبار مرتبط با منطقهي سکونت را نمايش دهد. با استفاده از همين کد، پيامهاي اعلاني مانند ثبتنام براي خبرنامه هم تنها يکبار نمايش داده ميشوند. از آن مهمتر، وقتي در سرويسي خبري موضوعاتي را بهعنوان علاقه مشخص ميکنيد، سرويس با استفاده از کوکيها علايق شما را بهياد ميآورد.
امکانات يادشده تنها بخشي از تواناييهاي کوکي در کدهاي کامپيوتري هستند، اما قابليت بحثبرانگيز آنها به تبليغات هدفمند مرتبط ميشود. نوع خاصي از کوکي بهنام کوکي شخص ثالث يا Third Party شناخته ميشود که بيشترين بحث و نگراني هم دربارهي آنها شکل ميگيرد. کوکيهاي شخص ثالث الزاما به وبسايت هدف شما کمکي نميکنند؛ بلکه در خدمت شبکههاي تبليغات و سرويسهاي جمعآوري داده هستند که درنهايت تبليغات هدفمند را در وبسايت مدنظر شما نمايش ميدهند. تبليغدهندهها بهکمک همين کوکيها متوجه ميشوند که شما در وبسايتهاي گوناگون چه فعاليتي ميکنيد.
از مدتها پيش، افزونههاي متعددي در مرورگرها به کاربران امکان ميدادند تا کوکيهاي شخص ثالث را مسدود کنند. اخيرا مرورگرها نيز همين قابليت را دراختيار کاربران قرار ميدهند. مسدودکردن کوکيهاي شخصي ثالث، يعني ردگيري کاربر و فعاليتهايش، براي وبسايت و سرويس تبليغدهنده مشکلتر ميشود. کوکيهاي مفيد اصلي به کار خود ادامه ميدهند؛ درنتيجه پس از مسدودسازي کوکيهاي مزاحم، بازهم خدمات مناسب مبتنيبر موقعيت مکاني و علايق را در وبسايت هدف دريافت ميکنيد.
مسدودسازي کوکيهاي شخصي ثالث براي ناشراني که از تبليغات درآمد کسب ميکنند، رخداد جالبي نيست. آنها براي کسب درآمد از محتواي خود به فناوريهاي شبکهي تبليغات نياز دارند تا بهازاي هر کليک يا مشاهدهي کاربر، درآمدي داشته باشند؛ بههميندليل، برخي وبسايتها درصورت استفادهي کاربر از افزونهي مسدودسازي تبليغات بارگذاري نميشوند. درنهايت، هيچکس بهجز بازاريابهايي که تبليغات ميفروشند، از وضعيت کنوني راضي نيست. تغييرات بزرگ اکنون در حال رخدادن هستند. درادامه، مسير مقابلهي مرورگرها با کوکيها و همچنين راهکارهاي جايگزين آتي را بررسي ميکنيم.
مرورگرهاي مشهور وب، خصوصا اپل سافاري و موزيلا فايرفاکس، از مدتها پيش برنامههايي جدي براي مقابله با کوکيهاي شخص ثالث داشتهاند. سافاري از ابزاري بهنام Intelligent Tracking Prevention يا ITP براي شناسايي کوکيهاي شخصي ثالث استفاده ميکند. ابزار اپل بهحدي پيشرفت کرده است که اکنون بهراحتي کوکيهاي شخص ثالث با ظاهر کوکي شخص اول را هم بهراحتي شناسايي و مسدود ميکند.
فايرفاکس ابزاري اختصاصي بهنام Enhanced Tracking Protection يا ETP دارد که مسئوليتي شبيه به ITP سفاري را برعهده ميگيرد. اين ابزار هم روزبهروز پيشرفتهتر ميشود. اگر کاربر فايرفاکس هستيد، با کليککردن روي علامت سپر درکنار آدرس وبسايت ميتوانيد کوکيهاي شخصي ثالث مسدودشده را مشاهده کنيد.
حرکتهايي که اپل و موزيلا در مرورگرهاي خود انجام دادهاند، تقريبا ردگيري کاربر را در مسير مرور وبسايتهاي متعدد غيرممکن ميکند؛ درنتيجه روشهاي سنتي و هدفگيري تبليغاتي کاربران ديگر آسان نيست. ناگفته نماند قابليتها بهصورت يکپارچه در مرورگرها ديده ميشوند و بهصورت خودکار، فعاليتهاي کاربر را به حالت خصوصي و ردگيرينشدني ميبرد. درمقابل، کوکيهاي اصلي و کاربردي حذف نميشوند و تأثير منفي روي تجربهي کاربري نميگذارد.
گوگل کروم و مايکروسافت اج هم در فکر ادامهدادن مسير سافاري و فايرفاکس هستند. امکان مسدودسازي کوکيهاي شخص ثالث در اين مرورگرها هم وجود دارد؛ ولي بهصورت پيشفرض فعال نيست. گوگل که ساخت و مديريت محبوبترين مرورگر جهان را برعهده دارد، اعلام کرد تا سال ۲۰۲۲ تمامي کوکيهاي متفرقه را حذف خواهد کرد. البته اهالي مانتينويو هنوز نگران تأثير تصميم بر وبسايتهايي هستند که از تبليغات مبتنيبر کوکيهاي شخصي ثالث فعاليت ميکنند.
البته همانطورکه حدس ميزنيم، نگراني بيشتر گوگل حول درآمد ميليارد دلاري شرکت از وضعيت کنوني تبليغات شکل ميگيرد. گوگل برخلاف اپل و موزيلا و فايرفاکس، بخش عمدهاي از درآمد خود را از تبليغات هدفمند کسب ميکند؛ درنتيجه، آنها تازماني که جايگزين مناسبي براي کوکيهاي شخص ثالث عرضه نشود، تصميم نميگيرند قابليت يادشده را کاملا حذف کنند. فراموش نکنيد که گزينهي جديد هم بايد بهاندازهي همان کوکيها براي گوگل درآمد داشته باشد تا شرکت به جايگزيني مجاب شود.
آيندهي پيش رو
با اينکه گوگل هميشه کاربران را به استفاده از کروم بهعنوان مرورگر پيشفرض تشويق ميکند تا جريان درآمدي را حفظ کرده باشد، در مسير جايگزيني کوکيها نيز تحقيقات پيشگامانهاي انجام ميدهد. شايد اصلا در دنياي آيندهي وب به جايگزين براي کوکيها نيازي نداشته باشيم. بهعنوان مثال، برخي ناشران که بهجاي تبليغات هدفمند براساس کوکي شخص ثالث، از تبليغات هدفمند براساس محتواي هر صفحه استفاده ميکنند، افزايش درآمد درخورتوجهي تجربه کردهاند.
اگر کوکيهاي شخصي ثالث مسير حذف يا جايگزيني را طي کنند، احتمالا کسبوکارهاي بسيار زيادي با مدل درآمدي از تبليغات هدفمند از بين ميروند. گفتني است کارشناسان روند جايگزين همچون نمايش تبليغات براساس محتواي هر صفحه را هم گزينهاي مهم ميدانند؛ راهکاري که درآمد از تبليغات را از مسير شرکتهاي واسطه به ناشران اصلي متمايل ميکند.
گوگل در جديدترين پيشنهاد خود براي جايگزين کوکيهاي مزاحم، قابليتي بهنام Privacy Sandbox را پيشنهاد داد. اين قابليت روندي همچون کوکيهاي شخص ثالث را ادامه ميدهد؛ اما آزاديعمل و کنترل بيشتري را هم دراختيار کاربران ميگذارد. با پيادهسازي احتمالي سندباکس، دادههاي بيشتري از کاربران در دستگاه خود آنها نگهداري ميشود و دادهها بيش از گذشته، بهصورت يکپارچه و بدون هويت نگهداري خواهند شد. تبليغات با روش جديد بازهم بهصورت هدفمند ارسال ميشوند؛ اما فرايند ازلحاظ تئوري شفافتر و با تمرکز بيشتر به حريم خصوصي کاربران اجرا خواهد شد. بههرحال، اهالي مانتينويو اعتقاد دارند راهکار پيشنهادي بسياري از مشکلات صنعت تبليغات ديجيتال را حل ميکند.
مسير گوگل در جايگزيني کوکيهاي شخص ثالث به حمايت و همکاري فعالان ديگر اکوسيستم نياز دارد. توسعهدهندههاي مرورگر، تبليغدهندهها، ناشران و هر بازيگر دخيل ديگر در ساختار تبليغات بايد در حرکتي همهجانبه بهدنبال راهکاري براي حل مشکل کوکيها باشند. درحالحاضر، هنوز نميدانيم چه ابزاري جايگزين کوکيها ميشود. بهعلاوه، هنوز مشخص نيست آيا گوگل بههمراه کردن بازيگران ديگر، خصوصا توسعهدهندههاي مرورگر و ناشران موفق ميشود يا خير. نکتهي جالبتر اينکه حذف کامل مدل کنوني، بازهم بهنفع گوگل خواهد بود و قدرت بيشتري به آنها ميدهد. بههرحال آنها ميتوانند دادههاي بيشتري را در مقياسي بزرگتر درمقايسهبا رقباي تازهکار جمعآوري کنند؛ دادههايي که ازطريق سرويسهاي متعدد شرکت همچون جيميل و گوگلمپس جمعآوري ميشوند.
درنهايت آنچه بيش از همه واضح شده، وضعيت خطرناک شرکتهايي است که درآمد خود را با تکيه بر زندگي آنلاين و هدفگيري کاربران تنظيم کردهاند. اکنون که علاوهبر کاربران، دولتها و سازمانهاي تنظيمگر قانوني هم بهدنبال جايگزيني روشهاي جاري ردگيري کاربران هستند، چنين شرکتهايي بيش از هميشه احساس خطر ميکنند. بايد منتظر ماهها و سالهاي آتي باشيم تا شايد جايگزينهايي با تمرکز بيشتر روي حريم خصوصي کاربران براي کوکيها معرفي شوند.