کامپیوتری با پیشبینی افکار فرد، از آنها تصویرسازی میکند
زوميت/ پژوهشگران فنلاندي، روشي را توسعه دادهاند که در آن کامپيوتر با نظارت بر سيگنالهاي مغز انسان، ادراک بصري را مدلسازي ميکند.
در تکنيک جديدي که دانشمندان دانشگاه هلسينکي فنلاند آن را توسعه دادهاند، يک کامپيوتر سعي ميکند تا تصور کند انسان درمورد چه چيزي فکر ميکند. درنتيجهي اين تصويرسازي، کامپيوتر قادر است اطلاعات کاملا جديدي را توليد کند؛ مانند تصاويري خيالي که قبلا هرگز ديده نشده است.
تکنيک مذکور مبتنيبر رابط مغز و کامپيوتر جديدي است. پيشازاين، رابطهاي مغز و کامپيوتر مشابه، موفق شده بودند ارتباط يک طرفهي ميان مغز و کامپيوتر مانند هجيکردن حروف جداگانه يا حرکت دادن يک مکاننما را انجام دهند. تا جايي که ميدانيم، مطالعهي جديد اولين مطالعهاي است که در آن نمايش کامپيوتري اطلاعات و سيگنالهاي مغز بهطور همزمان با استفاده از روشهاي هوش مصنوعي مدلسازي ميشوند. تصاوير سازگار با ويژگيهاي بصري که شرکتکنندگان روي آن تمرکز داشتند، ازطريق تعامل ميان پاسخهاي مغز انسان و شبکه عصبي مولد توليد شدند.
پژوهشگران، نام روش خود را مدلسازي تطبيقي-عصبي مولد مينامند. درمجموع ۳۱ فرد در اين مطالعه شرکت کردند که کارآيي تکنيک را مورد بررسي قرار ميداد. به شرکتکنندگان صدها تصوير توليدشده بهوسيلهي هوش مصنوعي از افراد داراي چهرههاي متفاوت نشان داده ميشد و در همين حين فعاليت الکتريکي مغز آنها به شکل نوار مغز (EEG) ثبت ميشد.
از شرکتکنندگان خواسته شد تا روي ويژگيهاي خاصي مانند چهرههايي که پير بهنظر ميرسيدند يا خندان بودند، تمرکز کنند. درحاليکه شرکتکنندگان به مجموعه تصاوير چهرهي افراد که با سرعت به آنها نشان داده ميشد، نگاه ميکردند، فعاليت الکتريکي مغز آنها به شبکهاي عصبي تغذيه ميشد. شبکهي عصبي مذکور براساس آن اطلاعات استنباط ميکرد آيا تصاويري شناساييشده توسط مغز با چيزي که شرکتکنندهها بهدنبال آن بودند، مطابقت دارد يا نه. براساس اين اطلاعات، شبکه عصبي تخمين خود را با نوع چهرههايي که افراد به آن فکر ميکردند، تطبيق ميداد. سرانجام تصاوير ايجادشده بهوسيلهي کامپيوتر توسط شرکتکنندگان ارزيابي شد و آنها تقريبا بهطور کامل با ويژگيهايي که شرکتکنندگان به آنها فکر ميکردند، تطابق داشتند. دقت آزمايش ۸۳ درصد بود.
توکا روتسالو، دانشيار دانشگاه کپنهاگ دانمارک ميگويد: «اين تکنيک، پاسخهاي طبيعي انسان را با توانايي کامپيوتر براي ايجاد اطلاعات جديد ترکيب ميکند. در اين آزمايش فقط از شرکتکنندگان خواسته شد تا به تصاوير توليدشده بهوسيلهي کامپيوتر نگاه کنند. کامپيوتر نيز با استفاده از پاسخهاي مغز انسان، تصاوير نمايش دادهشده و واکنش انسان را دربرابر تصاوير مدلسازي کرد. از اين طريق، کامپيوتر ميتواند تصاوير کاملا جديدي ايجاد کند که با هدف کاربر مطابقت داشته باشد.»
آشکار شدن ذهنيتهاي ناخودآگاه
توليد تصاوير چهرهي انسان تنها يک نمونه از کاربردهاي بالقوهي تکنيک جديد است. يکي از مزيتهاي عملي اين مطالعه اين ميتواند باشد که کامپيوترها ميتوانند خلاقيت انسان را تقويت کنند. روتسالو ميگويد: «اگر ميخواهيد چيزي را بکشيد يا آن را نشان دهيد، اما قادر به انجام آن نيستند، کامپيوتر ممکن است به شما در دستيابي به اين هدف کمک کند. کامپيوتر ميتواند تمرکز توجه شما را ببيند و پيشبيني کند چه چيزي ميخواهيد خلق کنيد.»
پژوهشگران معتقدند اين تکنيک ممکن است براي درک ادراک و فرايندهاي پشتصحنهي ذهن انسان نيز مورد استفاده قرار گيرد. ميشل اسپاپه، پژوهشگر ارشد مطالعه ميگويد: «اين تکنيک، افکار را تشخيص نميدهد، بلکه به ارتباطاتي که ما با مقولههاي ذهني داريم، پاسخ ميدهد. بنابراين درحاليکه نميتوانيم هويت فرد مسن خاصي را که شرکتکننده به آن فکر ميکند، پيدا کنيم، ممکن است اين موضوع را درک کنيم که آنها چه چيزي را با سن پيري مرتبط کردهاند. بنابراين، اين ممکن است روش جديدي براي کسب بينش درزمينهي فرايندهاي اجتماعي، شناختي و عاطفي فراهم کند. اين موضوع ازنظر روانشناسي نيز جالب است. ممکن است تصور فرد درمورد شخص سالخورده با تصور فرد ديگر بسيار متفاوت باشد. ما درحالحاضر درحال کشف اين موضوع هستيم که آيا تکنيک ما ميتواند ارتباطات ناخودآگاه را آشکار کند يا خير.»
نتايج مطالعهي جديد در ماه سپتامبر در مجلهي Scientific Reports منتشر شد.