جلسه‌هایی که کارشان به کلاب‌هاوس کشید

ايسنا/ جلسه‌هاي ادبي و کتاب‌خواني در حالي اين روزها بخشي از روم‌هاي شبکه اجتماعي کلاب‌هاوس را به خود اختصاص داده‌اند که در سال‌هاي اخير به دلايل مختلفي اغلب به تعطيلي کشيده شدند و چراغ بخش باقي‌مانده از آن‌ها نيز با شيوع ويروس کرونا، بيش از يک سال است که خاموش شده.

کرونا عليرضا راهب (شاعر، ترانه‌سرا و منتقد ادبي) را برد تا او نماند و نبيند که به جاي جلسه‌ها و انجمن‌هاي ادبي‌ دنياي واقعي، چه روم‌هايي به نام کتاب‌خواني و ادبيات با حضور افرادي که اغلب هويت چندان مشخصي ندارند، پا گرفته‌اند؛ چون او معتقد بود در حال حاضر مرکز توليد شاعر و نويسنده در ايران، دنياي مجازي‌ است يعني جايي که ادبيات در آن به معناي واقعي وجود ندارد. 

او حدود ۹ ماه پيش از درگذشتش، از تعطيل شدن انجمن ادبي‌اش («ونداد») به دليل آن‌چه «زير بليت کسي نرفتن» عنوان مي‌کرد گفته و معتقد بود که عده‌اي از دنياي مجازي با يک‌سري متن «مکش مرگ ما» و عاشقانه‌هاي آب‌دوغ‌خياري و خياباني آمده‌اند و به عنوان صاحب قلم و صاحب متن در دنياي مکتوب پذيرفته شده‌اند، چون اين‌ها در فضاي مجازي لايک و فالوئر داشته‌اند و همين آمار فروش‌شان را بالا برده است، تاجران دنياي نشر هم اين‌ها را تحويل گرفته و «خط مبتذل افتضاحي» وسط ادبيات ايران کشيده‌اند که اين خط پاک‌شدني هم نيست.  

---

بازار

---

اين نوع نگاه به حضور ادبيات و کتاب در دنياي مجازي البته عقيده عده ديگري از شاعران و نويسندگان نيز هست؛ هرچند با همه اين‌ها فضاي مجازي اين روزها به دليل شيوع ويروس کرونا به تنها بستر برگزاري جلسه‌ها و نشست‌هاي ادبي تبديل شده است. 

در مدتي که از آغاز شيوع ويروس کرونا از نوع چيني و جهش‌يافته انگليسي‌اش در کشور مي‌گذرد، برخي از نويسندگان، شاعران و منتقدان ادبي از طريق صفحه‌هاي شخصي‌شان در دنياي مجازي پاي ادبيات و کتاب را بيش از پيش به اين فضا باز کرده‌اند. حالا هم چندوقتي است که کلاب‌هاوس بر سر زبان‌ها افتاده است. 

هرچند به قول يکي از کاربران دنياي مجازي «من در کلاب‌هاوس اعتماد به نفس مردماني را ديدم که درباره موضوع بحث، اندک فهم و دانشي ندارند اما تزهاي ثقيل ارائه مي‌دهند!» اما بعضا افراد متخصصي هم در اين فضا ديده مي‌شوند. 

کلاب‌هاوس البته تاکنون حاشيه‌هاي بسياري داشته‌ است؛ از طرفي فقط به قولي «بچه پول‌دارها» و آيفوني‌ها (دارندگان سيستم عامل ios) را به بازي راه مي‌دهد، از سوي ديگر براي ورود به آن بايد دعوت‌نامه‌اي از سوي يکي از اعضا داشت که اين کاربران را به فروش دعوت‌نامه‌ها به مبالغ قابل توجه کشانده است. از طرفي با همه اين‌ها قابليت متمايزي نسبت به ديگر شبکه‌هاي اجتماعي ارائه نمي‌دهد و در مواردي حتي به پاي آن‌ها هم نمي‌رسد. ضمنا اين شبکه اجتماعي که مبتني بر ارتباط صوتي‌ است، رقيبي کهنه‌کار دارد به نام «ديسکورد» که اين خود موجب ايجاد گمانه‌زني‌ها و حاشيه‌هايي در خصوص احتمال فيلتر شدنش همانند رقيب قديمي‌اش شده است. البته محمدجواد آذري جهرمي، وزير ارتباطات چندي پيش با حضور در يکي از روم‌هاي کلاب‌هاوس اعلام کرد که بحثي براي فيلتر اين شبکه مطرح نشده است. 

اما با گذر از حاشيه‌ها به روم‌هاي کلاب‌هاوس مي‌رسيم، جايي که تا کنون حتي فضايي براي حضور عده‌اي از سياستمداران کشور و ديگر افراد شناخته‌شده بوده است. 

علي‌رغم اين‌که در صداوسيما کتاب و ادبيات تنها در گوشه‌اي از اين رسانه قرار دارد يا در سايت‌هاي سرويس‌دهنده از ‌جمله سرويس‌هاي اشتراک ويديو خبري از کتاب و ادبيات و حتي بعضا فرهنگ در ميان دسته‌بندي موضوعي نيست اما در دسته‌بندي موضوعي اين شبکه اجتماعي که انتخاب هر يک از آن‌ها، روم‌هاي مرتبط را در اختيار شما قرار مي‌دهد، عنوان "Arts" و در ذيل آن عنوان‌هايي چون "Books" و "Writing" به چشم مي‌خورند.  

از اين رو در حالي که گفته مي‌شود عده‌اي با کراوات و بي ام دبليو (BMW)شان به کلاب‌هاوس آمده‌اند، عده‌اي ديگر نيز با کتاب خودشان را به اين شبکه اجتماعي رسانده‌اند. 

بخشي از روم‌هاي کلاب‌هاوس با محور کتاب‌خواني‌ است؛ کتاب‌خواني‌اي که البته چندان هدفمند نيست و مثلا اگر دستت را در يکي از روم‌ها به نشانه تقاضا براي صحبت کردن بالا ببري، بايد نزديک‌ترين کتاب اطرافت را برداري و صفحه‌اي از آن را بخواني!

علاوه‌بر اين مسئله ترويج کتاب‌هاي زرد که غالبا در فضاي مجازي ديده مي‌شود، باز هم در اين شبکه قابل مشاهده است و کاربران کلاب‌هاوس هم علي‌رغم اين‌که از خواص سيستم‌عامل‌داران هستند اما کتاب‌هايي که با خود مي‌آورند، عامه‌پسند است. 

عده‌اي هم با رويکردي ديگر به سراغ ادبيات آمده‌اند و به اجراي نمايشنامه در اين فضا مي‌پردازند. 

در اين ميان برخي از چهره‌هاي ادبي هم از پيوستن خودشان به اين شبکه اجتماعي خبر مي‌دهند و هم جلسه‌هاي ادبي‌شان را که روزي روزگاري، پيش از کرونا در دنياي فيزيکي برگزار مي‌شد به اين فضا آورده‌اند؛ براي مثال سعيد بيابانکي، شاعر و طنزپرداز که در آغازين روزهاي قرنطينه خانگي سال گذشته براي مخاطبانش در صفحه مجازي داستان‌هاي طنز مي‌خواند، چندي پيش از آمدن جلسه «ساعت شعر» که عصرهاي يکشنبه در حوزه هنري برگزار مي‌شد به کلاب‌هاوس خبر داد. 

اين روزها روم‌هاي مختلف ديگري نيز با فعاليت‌هاي گوناگون مثل داستان‌خواني در زمينه ادبيات و کتاب در شبکه اجتماعي کلاب‌هاوس فعاليت دارند. صفحه‌اي هم با عنوان «فرهنگسرا» مخاطبان را دو روز در هفته به کتاب‌خواني دورهمي و در روزهاي جمعه به حافظ‌خواني دعوت مي‌کند و صفحه‌اي نيز به نام «مولانا» خود را محفلي براي تامل بر انديشه‌هاي مولانا و خوانش غزليات شمس معرفي مي‌کند و جلسه‌هاي شرح مثنوي دارد. 

تعداد دنبال‌کنندگان برخي صفحه‌هاي ادبي هم در کلاب‌هاوس قابل توجه است؛ مثلا صفحه‌اي مربوط به هري‌پاتر (Harry potter) بيش از ۱۶هزار دنبال‌کننده دارد. 

در يکي از روم‌هاي اجراي موسيقي زنده، مسئول صفحه کاربران را پس از شناسايي وضعيت اجرا (از طريق مشاهده کارها در اينستاگرام) براي اجراي زنده در روم دعوت مي‌کرد تا فضاي حرفه‌اي حفظ شود، به نظر مي‌رسد به‌ويژه با توجه به پنهان بودن هويت بسياري از افراد حاضر در اين شبکه لازم است چنين شرايطي براي کتاب‌خواني، شعرخواني و داستان‌خواني نيز فراگير شود تا همانند برخي از جلسه‌هايي که در فضاي فيزيکي هم برگزار مي‌شدند، جمع‌هاي ادبي در فضاي مجازي به سطحي نازل نرسند. 

البته نبايد فراموش کرد جلسه‌هاي ادبي در حالي هر روز در کلاب‌هاوس تعدد پيدا مي‌کنند که هنوز درِ ورود به روي عده بسياري از علاقه‌مندان بسته است؛ چه بسيارند شاعران، نويسندگان، فعالان حوزه کتاب و خصوصا جوانان مستعدي که مي‌توانند از اين ظرفيت و استقبال افراد براي برگزاري جلسه‌هاي تخصصي در حوزه ادبيات و کتاب استفاده کنند اما سيستم عامل‌شان در را به روي‌شان بسته است! 

در اين شرايط البته مسير پيش رو براي کلاب‌هاوس هنوز مه‌آلود به نظر مي‌آيد؛ علي‌رغم آن‌چه گفته شد اما بعيد نيست که پاي اين شبکه اجتماعي هم به فيلترينگ کشيده شود و جلسه‌هاي ادبي اين فضا نيز همانند بسياري از جلسه‌هايي که پيش‌تر در فضاي فيزيکي برگزار مي‌شدند، به تعطيلي کشيده شوند. کسي نمي‌داند سرانجام روم‌هاي ادبي و کتاب‌خواني کلاب‌هاوس حضور اندرويدي‌هاست و ارتقاي سطح برگزاري جلسه‌ها، يا آن‌که خاموشي!

در کانال آي‌تي و ™CanaleIT هم کلي عکس و ويدئوي دسته اول و جذاب داريم