پیتزای ۳۰۰میلیون دلاری
اقتصادآنلاين/ زماني که فردي به نام هانيچز به ازاي خريد دو پيتزا ۱۰هزار بيتکوين پرداخت کرد، هيچ گاه فکر نميکرد که ١٠سال بعد، مبلغ پرداختي او بابت هر پيتزا نزديک به ۳۰۰ميليون دلار ارزش داشته باشد.
روز ٣١ اکتبر سال ۲۰۰۸ مقاله اي تحت عنوان "بيت کوين، يک سيستم نقدي الکترونيکي همتا به همتا" منتشر شد که اگرچه در ابتدا خيلي به آن توجهي نشد اما آينده فين تک را به طور کلي تغيير داد. اين مقاله توسط فردي گمنام با نام مستعار ساتوشي ناکاماتو نوشته شده بود. ناکاماتو در اين مقاله به انتقاد از نقش نهادهاي ثالث (نظير بانک ها) در تراکنشات مالي پرداخت. ناکاماتو در مقاله خود پيشنهاد داد که مدارک مربوط به تراکنش ها در بستر بلاک چين مستندسازي شود تا بدين ترتيب امکان تقلب از بين برود و اعتماد طرفين هم جلب شود؛ بدون آن که نياز باشد مدارک هويتي طرفين معامله در اختيار طرف ثالثي قرار گيرد.
در سال ۲۰۰۹ نخستين واحدهاي پولي بيت کوين منتشر شد و ناکاماتو در سال ۲۰۱۰ پس از واگذاري دامنه bitcoin.org به کليه جامعه فعالين بيت کوين براي هميشه ناپديد شد. بيت کوين بر پايه زبان برنامه نويسي ++C نگارش شده است که مرجع اصلي اجراي آن در حال حاضر برنامه اي تحت عنوان هسته بيت کوين يا bitcoin core است که در آن پرداخت هاي بيت کوين تاييد مي شود. در اصل بيت کوين کور وظيفه تاييد بلاک هايي را دارد که در آن تراکنش هاي معتبر انجام شده است.
بلاک چين
وقتي شما يک اسکناس ۲۰ دلاري را خرج مي کنيد، اين اسکناس از شما به فروشنده منتقل مي شود اما چون فرايند توليد اطلاعات ديجيتال متفاوت است، مي توان با تهيه يک کپي از بيت کوين و ارسال آن به فروشنده، کماکان بيت کوين يا هر ارز ديجيتالي ديگري را حفظ کرد. براي مقابله با اين مشکل لازم است تا اطمينان حاصل شود که هر کوين تنها يک بار خرج شده است. براي حل اين مشکل در ارزهاي ديجيتالي از مفهومي به نام ضرابخانه يا mint استفاده مي شود. پس از هر تراکنش سکه بايد به ضرابخانه بازگردد تا سکه جديدي صادر شود و تنها زماني ميتوان مطمئن بود که سکهاي دو بار خرج نشده است که مستقيماً از ضرابخانه صادر شده باشد. اين يعني بايد اطلاعات همه تراکنش ها از ابتدا موجود باشد تا مطمئن شويم هيچ سکه اي دو بار خرج نشده است. آيا سيستمي وجود دارد که بتوان اطلاعات اين همه تراکنش را روي آن ذخيره کرد و از همه مهم تر به صحت اطلاعات آن اعتماد کرد؟ جواب قطعا خير است، پس براي حل اين مشکل فعالان ارزهاي ديجيتال به سراغ ظرفيت بلاک چين رفتند.
يک پايگاه داده را در نظر بگيريد که مي تواند هر نوع اطلاعي را در بگيرد. اين اطلاعات مي تواند اطلاعات مربوط به شهرهاي يک کشور باشند يا داده هاي سرشماري يک کشور يا اطلاعات مربوط به يک تراکنش ديجيتالي. وقتي که اين بلاک ها به هم متصل مي شوند تشکيل يک زنجيره را مي دهند که به آن بلاک چين مي گوييم.
از کجا مي توان مطمئن بود که افرادي که اطلاعات بلاک را در اختيار دارند در آن تغييري ايجاد نمي کنند؟ (اين مساله از آنجا اهميت دارد که امکان دستکاري در اطلاعات و سوابق تراکنش ها از بين برود) داده هاي بلاک چين روي يک کامپيوتر يا سرور خاص ذخيره نمي شوند بلکه هر کامپيوتر متصل در اين شبکه يک نسخه از اطلاعات را دريافت خواهد کرد و تا زماني که اکثريت کاربران شبکه با تغيير موافقت نکنند، امکان ايجاد هيچ تغييري در بلاک وجود ندارد (به همين دليل گفته مي شود داده ها در شبکه بلاک چين غيرمتمرکز هستند)
استخراج بيت کوين يا ماين کردن به چه معناست؟
به فرايند توليد بيت کوين هاي جديد با حل يک مساله رياضي، ماين بيت کوين اطلاق مي شود. براي اين استخراج بايد کل بلاک هاي قبلي را دانلود و آن ها را اجرا کرد. شبکه بيت کوين به گونه اي طراحي شده است که به طور ميانگين در هر ۱۰ دقيقه تنها يک بلاک به زنجيره قبلي اضافه شود. براي افزودن هر بلاک، استخراج کنندگان بايد تابع هش ( HASH) آن بلاک را پيدا کنند. هش تابعي است که ورودي هاي مختلف (در اينجا اطلاعات مربوط به تراکنشات با استفاده از ارزهاي ديجيتالي۹ را به يک رشته عبارت خروجي با طول ثابت تبديل مي کند که مهم ترين ويژگي آن اين است که نمي توان از خروجي تابع به ورودي آن رسيد (اين امکان باعث مي شود امکان صحت سنجي تراکنش وجود داشته باشد بدون انکه افراد سودجو بتوانند از خروجي، اقدام به تغيير اطلاعات تراکنش که همان ورودي تابع است، کنند)
تنها راه پيدا کردن راه حل تابع هش، حدس زدن مقادير تصادفي است و سيستم هاي استخراج ارز ديجيتال سعي مي کنند با وارد کردن مقادير تصادفي به پاسخ صحيح برسند. مشکل اينجاست که با ورود استخراج کنندگان جديد، پاسخ تابع هش زودتر پيدا مي شود و يک بلاک به زنجيره قبلي اضافه مي شود. براي حل اين مشکل شبکه بيت کوين ضريب سختي تابع هش را تا جايي تغيير مي دهد که اطمينان يابد متوسط زمان افزوده شدن هر بلاک کمتر يا بيشتر از ۱۰ دقيقه نخواهد بود.
halving بيت کوين
ناکاماتو مقدار عرضه بيت کوين را محدود در نظر گرفته است (برخي از ارزهاي ديجيتالي نظير دوج کوين چنين محدوديتي ندارند). در کل ۲۱ ميليون واحد بيت کوين در جهان وجود دارد که تاکنون ۱۷.۶ ميليون واحد از آن استخراج شده است. پاداش استخراج بيت کوين (پس از هر بار يافتن پاسخ تابع هش هر بلاک) هر چهار سال يکبار نصف مي شود تا مدت زمان به پايان رسيدن کل بيت کوين هاي موجود، طولاني تر شود. در ابتدا پاداش استخراج هر بلاک ۵۰ بيت کوين بود که اين عدد در سال ۲۰۱۲ به ۲۵ عدد کاهش يافت (هلوينگ هاي بعدي در سال هاي ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰ اتفاق افتادند و تعداد پاداش ها به ۱۲.۵ و ۶.۲۵ کاهش پيدا کرد)
هنگامي که شصت و چهارمين هلوينگ اتفاق بيافتد، ديگر هيچ بيت کويني براي استخراج وجود نخواهد داشت.
کيف پول ارز ديجيتالي يا wallet
کيف پول چيزي شبيه شماره حساب در دنياي واقعي است که به صورت يک رشته کاراکتر از مجموع حرف و عدد نشان داده مي شود. براي ارسال و دريافت ارزهاي ديجيتالي به آدرس اين کيف پول نياز است (در برخي از ارزهاي ديجيتالي نظير بايننس کوين براي انجام تراکنش، علاوه بر آدرس کيف پول به ممو و برخي ديگر نظير ريپل به تگ هم احتياج دارند که غالبا توسط خود صرافي هاي ارزهاي ديجيتالي ارائه مي شوند).
با توجه به برگشت ناپذير بودن تراکنش هاي ارزهاي ديجيتالي بر بستر بلاک چين (به دليل ويژگي تابع هش)، در صورت اشتباه در وارد کردن آدرس کيف پول يا تگ و ممو، تراکنش انجام مي شود اما در کيف پول طرف مقابل وارد نخواهد شد و امکان بازايابي نيز وجود نخواهد داشت!
همچنين در صورتي که رمزعبور کيف پول توسط کاربر فراموش شود، اين کيف پول قابل باز شدن نخواهد بود و موجودي آن براي هميشه از دست خواهد رفت.
نخستين معامله ها با بيت کوين
در ماه هاي نخست اجراي برنامه بيت کوين، اسخراج کنندگان بيشتر با هدف سرگرمي اقدام به حل تابع هش شبکه بيت کوين مي کردند و به دليل آسان بودن حل تابع و ارزش کم بيت کوين در آن دوره، معامله اي با آن صورت نمي گرفت. نخستين تراکنش بزرگ ثبت شده بر حسب بيت کوين در ٢٢ ماه مي ۲۰۱۰ صورت گرفت که فردي به نام هانيچز ( Hanyecz) به ازاي خريد دو پيتزا ۱۰ هزار بيت کوين پرداخت کرد! (با توجه به ارزش فعلي بيت کوين براي خريد اين دو پيتزا بيش از ۵۹۰ ميليون دلار پرداخت شد!) بعدها اعلام شد فردي که اين بيت کوين ها را دريافت کرد با رسيدن قيمت بيت کوين به ۴۰۰ دلار، آن ها را فروخت.
در سال هاي ابتدايي از بيت کوين و ساير ارزهاي ديجيتالي بيشتر توسط جامعه فعالان کامپيوتري و فعالان حوزه دارک وب استفاده مي شد اما به مرور بر محبوبيت ارزهاي ديجيتالي افزوده شد.
ملاک تعيين ارزهاي ديجيتالي چيست؟
ارزهاي ديجيتالي بر اساس اعتماد معامله گران به شبکه بلاک چين و مکانيزم عرضه و تقاضا تعيين ارزش مي شوند. نکته مهم در اين ميان آن است که اين ارزها به شدت تحت تاثير هيجانات بازار و همچنين فعاليت هاي دارندگان مقادير بزرگ ارزهاي ديجيتالي (که اصطلاحا نهنگ ها اطلاق مي شوند) قرار دارند. (۳) براي نمونه تحليل گران بانک اف امريکا در گزارشي هشدار داده بودند که طبق محاسبات آن ها تنها ۹۳ ميليون دلارسرمايه گذاري خالص در بيت کوين مي تواند ارزش اين رمزارز را تا يک درصد جابجا کند.
داميننس بيت کوين به چه معناست؟
بيت کوين بزرگ ترين سهم از بازار ارزهاي ديجيتالي را دارد و به همين دليل تغييرات قيمتي آن اثر مستقيمي روي ارزش ساير ارزها دارد. به سهم بيت کوين از کل ارزش بازار ارزهاي ديجيتالي داميننس آن گفته مي شود. شاخص داميننس که بر حسب عددي از ۱۰۰ بيان مي شود نشان مي دهد که چه مقدار از سهم بازار مربوط به بيت کوين است. اين رقم در حال حاضر چيزي حدود ۵۸ درصد است (براي مقايسه، در ابتداي سال ۲۰۲۱ اين رقم بيش از ۷۲ درصد بود).
آيا امکان هک بلاک چين وجود دارد؟
به دليل هزينه بسيار بالاي هک کردن شبکه بلاک چين براي هکرها چنين اتفاقي تاکنون رخ نداده است (بايد حداقل ۵۱ درصد کل تابع هاي هش در اخيتار هکر قرار بگيرد). حتي در صورت امکان مهندسي معکوس بايد حمله به دو بلاک طي مدت زمان بسيار محدودي انجام شود. در نتيجه هک بلاک چين غير ممکن نيست، تقريبا غيرممکن است و تاکنون نيز اين اتفاق رخ نداده است.
آيا امکان هک کردن کيف پول وجود دارد؟
بله، به هر دليلي و هر زماني که هکر بتواند کليدهاي عمومي و خصوصي کيف پول را به دست آورد مي تواند موجودي آن را به کيف پول خود منتقل کند. اين کليدها مي توانند از روش هايي نظير فيشينگ، کيف پول هاي جعلي، متقاعد کردن فرد به انتقال رمزارز به آدرس يک کيف پول جعلي يا تغيير URL اقدام به هک کردن افراد کنند.