فرار مغزها؛ مشکل اساسی اپل
ديجي کالا/ اپل دو شب قبل در جريان رويداد کاليفرنيا استريمينگ خود، از گوشيهاي آيفون ۱۳، اپل واچ سري ۷ و دو آيپد جديد نيز رونمايي کرد. اما در اين بين از تراشهي A15 هم رونمايي شد؛ پردازندهاي که اپل مدعي شد به نسبت رقبا ۵۰ درصد عملکرد بهتري دارد. اما آيا چنين ادعايي درست بوده است؟
پردازندههاي اپل هر سال بعد از رونمايي رسمي، از لحاظ قدرت پردازشي خالص معمولا در صدر قرار ميگيرند و هيچ پردازندهي ديگري ياراي رقابت با آنها را ندارد. امسال هم همينطور شد و شرکت آمريکايي با تراشهي A15 به صدر رفت. در اينکه A15 قدرت فوقالعاده زيادي دارد شکي نيست اما آيا ادعاهايي که اپل مطرح کرد واقعا حقيقت داشتند؟
A15 قلب تپندهي هر چهار مدل آيفوني است که دو شب قبل رونمايي شدند. اين تراشه را TSMC با فناوري ساخت ۵ نانومتري خود توليد کرده است. بنابراين از اين لحاظ تفاوتي بين A15 و ۱۴ ديده نميشود. اما آنچه که اين دو را از هم متمايز ميکند، تعداد ترانزيستورهاست که در تراشهي جديد از ۱۱٫۸ ميليارد به ۱۵ ميليارد افزايش پيدا کرده است. اين يعني ۲۷ درصد افزايش در تعداد ترانزيستور.
اما افزايش چشمگير تعداد ترانزيستور همهي ماجرا نيست. معمولا هرچه که چگالي ترانزيستورها بيشتر باشد، تراشهي مورد نظر قدرتمندتر و از لحاظ مصرف انرژي هم بهينهتر خواهد بود. چگالي ترانزيستور در واقع به ميزان ترانزيستوري گفته ميشود که در يک ميليمتر مربع در کنار هم قرار گرفتهاند. اگر اين ميزان افزايش پيدا کند، ميتوان در رابطه با افزايش قدرت و بهينه بودن مصرف انرژي ادعا داشت. اما A15 از لحاظ چگالي ترانزيستورها کمتر از ۱ درصد به نسبت A14 پيشرفت داشته است. چگالي ترانزيسوترها در تراشهي A14 سال گذشته ۱۳۴٫۰۹ ميليون در هر ميليمتر مربع بود اما اينبار تعداد آنها در فضايي با اندازهي مشابه به ۱۳۵٫۱۴ ميليون افزايش پيدا کرده که بسيار نامحسوس است.
گزارش مبني بر در رابطه با عدم ارتقاي چشمگير A15 از لحاظ توانايي پردازشي به نسبت نسل گذشته توسط وبسايت Semianalysis منتشر شد. اين وبسايت دليل اصلي اين موضوع را همانطور که اعلام شد، عدم افزايش محسوس چگالي ترانزيستورها دانست و عنوان کرد اپل به خاطر يک سري موارد نظير تغيير کارمندان، مجبور شد عرضهي پردازندهي قدرتمندش را تا يک سال ديگر به تعويق بيندازد. بدين ترتيب بهجاي تراشهاي جديد، با يک نسخهي بهبود يافته به نسبت نسل قبل طرف هستيم.
اما اين وبسايت يک مورد ديگر را هم دليل اصلي اين مشکل ميداند. اگر به خاطر داشته باشيد، اپل اخيرا يکي از مهمترين کارمندان خود را از دست داد؛ در رابطه با جرارد ويليام صحبت ميکنيم که از زمان تراشهي A7 تا A12X، طراح پردازندههاي اپل به حساب ميآمد اما از اين شرکت جدا شد. از آن روز به بعد پيشرفتي که اپل در عرضهي تراشهها داشت به نسبت آنچه که نسل قبل رونمايي ميکرد خيلي زياد نبود.
بعد از اينکه اپل از آيپد ميني نسل ششم رونمايي کرد، مدعي شد که اين تبلت به لطف پردازندهي A15 که در آن بکار گرفته شده است، به نسبت نسل قبل حدودا ۴۰ درصد عملکرد بهتري دارد. در اينجا اسمي از پردازندهي بکار رفته در تبلت نسل قبل يعني آيپد ميني نسل پنج برده نشد ولي ذهن همه به صورت خودکار به سمت تراشهي A14 هدايت شد. اين در حالي است که تراشهي بکار رفته در آن تبلت، A12 از سه نسل قبل بود. به همين خاطر ۸۰ درصد افزايش قدرت گرافيکي هم که اپل مدعي شد بين اين دو تبلت وجود دارد، اندکي منطقي به نظر ميرسيد.
در واقع اين يک شگرد بود از سوي اپل که باعث شد خيلي از کاربران به اين فکر کنند که A15 با اختلاف زيادي بهترين تراشهي بکار رفته در يک محصول است. اگرچه قدرت آن واقعا بالاست و شکي از اين بابت وجود ندارد اما اين چيزي نبود که انتظار داشتيم ببينيم.
اپل معمولا در يک چارت نشان ميدهد که تراشهي جديدش به نسبت تراشههاي نسل گذشته چه تغييراتي داشته است. همين کار را سال گذشته و سال قبلتر از آن هم انجام داد. اما امسال ديگر خبري از مقايسهي اينچنيني نبود. بهجاي آن، اپل آيپد ميني ۲۰۲۱ را با تراشهي A15، با محصولي مقايسه کرد که به A12 از سه نسل قبل مجهز شده بود. بنابراين اين مقايسه اصلا براي ما ارزشي ندارد.
اپل نتوانست با تراشهي A15 مطابق انتظارات خود پيش برود
زماني که اپل از آيفون ۱۳ و سپس بعد از آن از تراشهي A15 خود رونمايي کرد، مدعي شد که اين تراشه قادر است ۱۵٫۸ ميليارد عمليات را در مدت زمان تنها يک ثانيه انجام دهد. اين ميزان ۴۴ درصد بيشتر از ۱۱ ميليارد فعاليتي بود که A14 توانايي انجام آن را در مدت زمان مشابه داشت. اپل همچنين به پردازشگر گرافيکي ۵ هستهاي اين تراشه نيز اشاره کرد که البته فقط در مدل پرو و پرو مکس شاهد آن هستيم و در رابطه با آن هم گفت که بيشترين قدرت را در ميان تمام پردازشگرهاي گرافيکي بکار رفته در گوشيهاي موبايل دارد. اما سوا از تعداد ترانزيستور که با نسل قبل مقايسه شد، در هيچ يک از بخشهاي مراسم به اين نکته که اين تراشه به نسبت نسل گذشته يعني A14 چقدر پيشرفت داشت اشاره نشد.
پردازشگر سيگنال تصوير اکنون از الگوريتمهاي تصوير و ويديوي بهتري پشتيباني ميکند و اين امکان را به دو مدل پرو و پرو مکس داد تا به نمايشگرهاي ۱۲۰ هرتزي پروموشن مجهز شوند. ميزان کش سيستم هم از به دو برابر يعني ۳۲ مگابايت افزايش پيدا کرد و تراشهي حافظهي رم هم از LPDDR4X به LPDDR5 ارتقا پيدا کرد.
اما چرا باز هم اپل مقايسهاي بين دو پردازندهي کنوني و نسل قبل خود انجام نداد و در اين باره سکوت کرد؟ به گزارش وبسايت Semianalysis، اين يک حرکت عمدي از سوي اپل بود. شرکت آمريکايي بهجاي اينکه به طور واضح بگوييد A15 از A14 حدودا ۵۰ درصد قدرتمندتر و سريعتر است، اينطور گفت که تراشهي جديد ما ۵۰ درصد از رقبا عملکرد بهتري دارد. رقبايي که هيچگاه اسمي از آنها برده نشد و دقيقا متوجه نشديم منظور اپل مدياتک است، يا سامسونگ و کوالکام؟
حتي اگر منظور شرکت سامسونگ و کوالکام هم بوده باشد، بايد اين موضوع را در نظر گرفت که اپل اکنون دومين پردازندهي مبتني بر ليتوگرافي ۵ نانومتري خود راه در پرچمدارهايش مورد استفاده قرار داده است در حالي که کوالکام و سامسونگ با اگزينوس ۲۱۰۰ و اسنپدراگون ۸۸۸ اولينبار توليد چنين تراشهاي را تجربه کردند. بنابراين رقيب اصلي A15 نه اگزينوس ۲۱۰۰ و اسنپدراگون ۸۸۸ بلکه نسل جديد آنها يعني اگزينوس ۲۲۰۰ و اسنپدراگون ۸۹۸ هستند که بهزودي رونمايي ميشوند و در پرچمدارهاي سال ۲۰۲۲ مورد استفاده قرار ميگيرند. بنابراين ديگر شاهد ۵۰ درصد اختلاف بين آنها و A15 نخواهيم بود.
بنابراين به نظر ميرسد گفتههاي اپل يا ادعاهايي که مطرح کرد کاملا درست بودند، اما شرکت آمريکايي مثل هميشه آنقدر خوب با کلمات بازي کرد که کمتر کسي متوجه شد تراشهي A15 آنقدرها هم قدرتمند نبود.
با اين اوصاف باز هم آيفون ۱۳ ارزش خريد دارد؟
نميتوان گفت A15 به نسبت A14 هيچ پيشرفتي نداشته است. قطعا عملکرد اين تراشه خصوصا در مدل پرو و پرو مکس بهتر شده است اما اگر بخواهيم منطقي به اين قضيه نگاه کنيم ميبينيم که حتي خود اپل هم از مقايسهي آن با نسل گذشته سر باز زد. اين يعني تفاوت منطقي بين دو تراشه و در نتيجه دو محصول وجود ندارد. در واقع زماني خريد آيفون ۱۳ توجيهپذير خواهد بود که آيفون ۱۱ يا مدل قديميتر از آن را در اختيار داشته باشيد. در غير اين صورت اگر قصدتان کوچ از آيفون ۱۲ به ۱۳ است، توصيه ميکنيم دست نگه داريد چون قرار نيست با چيز جديدي از لحاظ عملکرد پردازشي مواجه شويد.