محمد بن‌سلمان و دشمنانش

ايسنا/ "محمد بن سلمان به‌طور رسمي وليعهد عربستان است، اما او دشمنان زيادي دارد. قتل مرموز محافظ شخصي پادشاه عربستان به او نسبت داده مي‌شود. در اقتصاد و سياست خارجي بن‌سلمان دستاورد چنداني ندارد." دويچه‌وله در گزارشي نوشته است: از زماني که محافظ شخصي ملک سلمان در ماه سپتامبر در پي يک درگيري لفظي به قتل رسيد، اين شايعه قوي در گشت و گذار است که وليعهد محمد بن سلمان در اين قتل دست داشته است. محافظ پادشاه، سرتيپ عبدالعزيز الفغم در يک ميهماني خصوصي در پايتخت، جده، به دنبال يک درگيري لفظي با يکي از دوستان خود به ضرب گلوله کشته مي‌شود. درباره اين قتل بيش از اين خبري منتشر نشده است. مخالفان دولت پادشاهي عربستان مي‌گويند، فغم بايد مي‌مرد، زيرا او تأثير منفي بر پادشاه داشته و بدين گونه وليعهدي شاهزاده جوان را به مخاطره مي‌انداخت. برنارد هيکل، کارشناس مسائل خاورميانه، در گفت‌وگويي با خبرنگار هفته‌نامه اشپيگل در باره احتمال دست داشتن محمد بن سلمان در قتل محافظ شخصي ملک سلمان گفته است، عبدالعظيم الفغم، هم در اين دوره و هم در دوره پادشاه پيشين در مقام محافظ شخصي پادشاه خدمت کرده است. از آن گذشته هم پادشاه و هم وليعهد به طور مشترک به خانواده او تسليت گفته‌اند و اين نشان از يک سوگواري صادقانه است؛ به همين دليل او به يک چنين توطئه‌اي باور ندارد. هيکل در پاسخ به اين پرسش که آيا وليعهد تعيين مي‌کند چه کسي با پادشاه ملاقات کند، مي‌گويد: «من اغلب اين را مي‌شنويم، اما نشانه‌اي نمي‌بينيم که پادشاه ترديدي در وليعهد داشته باشد و يا از اين قضيه ناراحت باشد.» برنارد هيکل که پروفسور پژوهش‌هاي خاورميانه و مدير انستيتوي پژوهش‌هاي فرامنطقه‌اي در خاورميانه، شمال آفريقا و آسياي مرکزي متعلق به دانشگاه پرينستون واقع در شهر نيوجرسي آمريکاست، مي‌گويد محمد بن سلمان را از سال ۲۰۱۷، يعني پيش از وليعهدي او مي‌شناسد و از آن پس سالي يک بار او را مي‌بيند. از نظر هيکل، محمد بن سلمان شخصيتي است جذاب، کاريزماتيک و سختگير. او مي‌گويد که بن سلمان دشمنان زيادي دارد؛ با اين حال به نظر مي‌آيد که جايگاه قدرتمند او تضمين شده است و مي‌افزايد: «البته تاکنون دستکم دو بار تلاش شده او را بکشند، يک بار با يک پهپاد رزمي بر فراز کاخ او در رياض و يک بار هم از سوي تروريست‌هاي داعش و يا القاعده در جده. هر دو سوءقصد ناکام ماندند.» برنارد هيکل در پاسخ به اين پرسش که بزرگترين دشمنان وليعهد عربستان چه کساني هستند، مي‌گويد: «مطمئنا يکي از آنها رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري ترکيه است و ديگري البته ايران. بسياري از مأموران سرويس مخفي آمريکا نيز از او خوش‌شان نمي‌آيد، زيرا که بن سلمان شاهزاده پيشين محمد بن نايف را از سر راه برداشت که کانديداي مطلوب آنها براي تخت سلطنت بود. رسانه‌ها نيز از او خوش‌شان نمي‌آيد، همين‌طور سازمان‌هاي حقوق بشري از بن‌سلمان به خاطر قتل جمال خاشقجي و نزديکي او با دونالد ترامپ از او انتقاد مي‌کنند.» هيکل در اين باره که آيا خطر از درون دربار وليعهد را تهديد مي‌کند، مي‌گويد: «شايد برخي در ذهن‌شان قصد انتقام‌جويي دارند. محمد بن سلمان در درون خاندان سلطنتي از بسياري خلع قدرت کرده و از آنها همانند بسياري از تاجران متمول و کارکنان ارشد دولت، ميلياردها دلار پول و نيز امتيازاتشان را گرفته است. شمار زيادي از عموها و پسرعموهاي مسن او هستند که اعتقاد دارند براي احراز تخت سلطنت شايستگي بيشتري دارند. اما تمام اين شاهزادگان، هر اندازه هم که خشمگين باشند، نه سرباز دارند و نه قدرت.» برنارد هيکل ۴۹ ساله که تباري لبناني دارد، در باره ميزان توانمندي و شايستگي محمد بن سلمان به خبرنگار اشپيگل مي‌گويد: «محمد بن سلمان در مدتي کوتاه موفق شد قدرت بنيادگرايان را بشکند و سنگ بناي دگرگوني‌هاي اجتماعي بنياديني را بگذارد. اين دستاورد بزرگي است. اما هدف او که چندشاخه‌اي شدن اقتصاد عربستان سعودي و استقلال آن از نفت است، کمتر موفقيت‌آميز بوده است. بيلان سياست خارجي او نيز چندان درخشان نبوده است.» خبرنگار مي‌پرسد، آيا منظور او جنگ يمن است؟ و هيکل مي‌گويد: «محمد بن سلمان قصد داشت در يمن مانع از نفوذ ايران شود و حوثي‌ها را پس براند. او همچنين نيز قصد داشت اميرنشين قطر را سر جاي خود بنشاند و مانع از همکاري خاندان حاکم دوحه با اخوان‌المسلمين و ايران گردد. در هر دو مورد شکست خورد. حملات اخير به تأسيسات نفتي براي رياض يک شوک رواني با پيامدهاي ماندگار بود، همانند سوءقصد مهيب ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نيويورک براي غرب. اينجاست که محمد بن سلمان مرزهاي خود را تجربه مي‌کند.» برنارد هيکل در اين مصاحبه اذعان دارد که محمد بن سلمان آدم راحتي نيست و کنار آمدن با او دشوار است و هر کس که با او سر کار خواهد داشت، خود بايد تصميم بگيرد که نيمه پر يا نيمه خالي ليوان را ببيند. هيکل در رابطه با نقض حقوق بشر در عربستان سعودي مي‌گويد: «من مدافع محمد بن سلمان نيستم. اما عربستان سعودي هم نروژ نيست، بلکه کشوري است بسيار بغرنج. در آنجا شما با قتل خاشقجي و سرکوب‌ها طرف هستيد. وليعهد صدها نفر را به زندان انداخته است (خبرنگار اشپيگل مي‌افزايد شمار آنها ۱۵۰۰ نفر مي‌رسد)، اما در مقايسه با ديکتاتورهايي مانند عبدالفتاح سيسي در مصر، بن سلمان چندان هم خشن نيست.» خبرنگار اشپيگل به صحنه يک جنگ جديد در شمال سوريه و حمله نظامي ترکيه به اين منطقه اشاره مي‌کند که منجر به آوارگي بيش از ۱۰۰ هزار نفر شده است. او مي‌پرسد، اين منطقه چه زمان به آرامش خواهد رسيد؟ هيکل مي‌گويد: «اين پيامد عقب‌نشيني آمريکا از خاورميانه است که از زمان باراک اوباما، رئيس‌جمهوري پيشين آمريکا آغاز شد. جنگ‌هاي به رهبري آمريکا در منطقه به شکست انجاميد و با اينکه بي‌اندازه پول و خون به هدر رفت، واشنگتن موفق نشد قدرت نظامي خود را به قدرت سياسي بدل کند. حال ايالات متحده آمريکا خسته شده است.» هيکل در باره اينکه چه کسي اين خلاء را پر خواهد کرد مي‌افزايد: «ايران زور خود را نشان مي‌دهد، ترکيه به ناگهان در خليج فارس و درياي سرخ سرک مي‌کشد، و روسيه هم که خواهي‌نخواهي همه جا هست. ولاديمير پوتين وارد اين خلاء خواهد شد. برعکس، هم‌پيمانان آمريکا در منطقه، از جمله عربستان سعودي، طبيعي است که دچار پانيک شوند. اينان درخواهند يافت که ديگر نمي‌توانند روي واشنگتن حساب کنند.» ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد