پشت پرده تغییر تصمیم اردوغان درباره قبرس
تسنيم/ وزير امور خارجه اسبق ترکيه معتقد است که اردوغان در سفر به جزيره قبرس، تصميمات بزرگي در سر پرورانده بود اما در آخرين لحظات، يک تماس تلفني او را برحذر داشته است.
حواشي و پيامدهاي رويکرد بلندپروازانه ترکيه در مورد بخش ترک نشين جزيره قبرس، همچنان ادامه دارد.
حالا اطلاعات و جزئيات جديدي در مورد سناريوهاي ترکيه منتشر شده و واکنش هاي آمريکا، اتحاديه اروپا و بيانيه شوراي امينت سازمان ملل متحد، نشان داد که نقشه راه تيم اردوغان، ترکيه را در شرايط سخت و دشواري قرار داده است.
علاوه بر مخالفت هاي منطقه اي و جهاني، در سطح داخل نيز، انتقاد بالا گرفته و برخي از احزاب و سياستمداران، بر اين باورند که بازگشايي شهر متروکه مرعش يا واروشا، تبعات ناگواري خواهد داشت.
يکي از منتقدين اردوغان، وزير امور خارجه اسبق ترکيه است. او بر اين باور است که اردوغان در سفر به جزيره قبرس، تصميمات بزرگي در سر پرورانده بود اما در آخرين لحظات، يک تماس تلفني او را برحذر داشته است.
چه کسي اردوغان را پشيمان کرد؟
پروفسور شُکري سينا گورل، استاد دانشگاه استانبول و وزير امور خارجه اسبق ترکيه، يک قبرس شناس قديمي است. او در سال 1995 ميلادي، به عنوان وزير ترکيه در امور مرتبط با قبرس و اتحاديه اروپا برگزيده شد.
سپس در دوران نخست وزيري بلنت اجويت درسال 2002 ميلادي وزير امور خارجه و معاون نخست وزير شد و بعدها جاي خود را به اسماعيل جم داد. اما قبل از آن نيز، در حوزه قبرس، روابط ترکيه – يونان، تاريخ قبرس و پيچيدگي هاي حقوقي و جغرافياي سياسي مساله قبرس، چندين کتاب و مقاله نوشته است.
پروفسور گورل، امروز در مصاحبه با روزنامه جمهوريت، اعلام کرده که سخنراني اردوغان در پارلمان قبرس ترک، با يک ساعت تاخير برگزار شد و اين نشانه اي از يک اتفاق مهم در پشت پرده است که باعث شده جريان مراسم به تاخير بيفتد.
وي گفته «در حالي که همه ما انتظار داشتيم که او در مورد قبرس، مژده هاي بزرگي بدهد، تنها به دادن وعده ساخت يک کاخ و يک ساختمان اکتفا کرد. چرا؟ به اين دليل که در آن يک ساعت، تماس هايي برقرار شده و کساني به اردوغان هشدار دادند و او را منصرف کردند».
وي در ادامه از اردوغان انتقاد کرده و گفته است: «رئيس جمهور گفت، ما پنجاه سال معطل مانده ايم و وقت نداريم پنجاه سال ديگر صبر کنيم. او با اين حرف خود، در واقع از دولت هاي قبلي ترکيه انتقاد کرد. اما بهتر است نقش دولت و حزب خود را هم ببيند. در اين 19 سال که آکپارتي بر سر قدرت بوده، براي قبرس ترک چه کرديد؟ به خوبي به خاطر دارم که عبدالله گل به عنوان وزير امور خارجه به يک ديدار مهم رفته و به مقامات اروپايي گفته بود: ما به دنبال تثبيت دولت قبرس ترک نيستيم. بعداً هم خود اردوغان در ديدار با اروپايي ها گفت, ما حاضريم هم در مورد عضويت در اروپا و هم در مرد قبرس با شما مذاکره کنيم. در واقع اردوغان با اين خطاي آشکار، به اروپايي ها پيام داد که مساله قبرس، در وهله اول مساله اروپايي ها است و آنها بايد اجازه دهند حل شود. اين در حالي است که بايد سفت و سخت پاي کار مي ايستاد و مي گفت ما از دولت مستقل قبرس ترک، کوتاه نمي آييم. ما در اين حوزه، سياست هاي غلط فراواني داريم و عملاً ترکيه در شرق مديترانه، چنان تنها مانده است که نمي توانيم کشتي هاي اکتشافي مان را از خليج آنتاليا بيرون ببريم».
دوغو پرينچک رهبر حزب کمونيستي وطن که در چند سال اخير به يکي از ياران نزديک اردوغان تبديل شده، از منتقدين تصميمات اخير رئيس جمهور ترکيه است و نوشته: «متاسفانه ترکيه در مورد جمهوري ترک قبرس شمالي استراتژي ندارد و آن چه به عنوان مژده اعلام شد، همه را نااميد کرد».
پرينچک سپس مدعي شده که ايران، روسيه، چين و کشورهاي عضو شوراي ترک، همگي حاضرند به درخواست ترکيه، دولت قبرس ترک را به رسميت بشناسند. اين در حالي است که روسيه نيز در شوراي امنيت، عليه ترکيه راي داده و ايران نيز هيچگاه سيگنال و پيامي ارائه نداده که دال بر به رسميت شناختن قبرس ترک باشد و بين ايران و دولت رسمي قبرس، روابط رسمي برقرار است.
تبعات اشتباه سنگين اردوغان در مورد مرعش
شهر متروکه مرعش، منطقه اي بين روميان و ترک هاي قبرس است و بر اساس بيانيه توافقي سازمان ملل، بايد خالي از سکه بماند. اما حالا، اردوغان و ارسين تاتار به دنبال آن هستند تا املاک اين منطقه را به صاحبان اصلي آنها بازگردانند و کاري کنند که روميان قبرس به اين منطقه بازگردند و اختيار ملک و اسناد رسمي خود را در دست بگيرند. اما به شرطي که حاضر شوند زير بيرق قبرس ترک زندگي کنند.
صباح الدين اسماعيل مشاور اسبق رئوف دنگتاش رئيس جمهور موسس قبرس ترک گفته است: «اعلام اين تصميم اردوغان و تاتار، چيزي در حد فلاکت و مصيبت است و نتايج و تبعات آن براي ما ترک هاي قبرس، حتي از نتايج رفراندوم کوفي عنان هم بدتر خواهد بود. چرا که دست کم يکصد و شصت هزار رومي به مرعش خواهند آمد و ترک ها در اقليت قرار مي گيرند و علاوه بر اين، ترتيبات حقوقي چنين است که آنان مي توانند به طور رسمي در دادگاه حقوق بشر اروپا عليه ترکيه و قبرس ترک شکايت کنند. جالب اينجاست که اردوغان گفته خسارات آنها را جبران مي کنيم. غافل از اين که به محض پرداخت خسارت به يک خانواده، راه براي طرح شکايت هزاران خانواده ديگر نيز باز مي شود و بايد صدها ميليون دلار پول نقد به آنان داده شود».
قبرس، تهديد کرد
نيکوس آناستاسياديس رئيس جمهور قبرس به تازگي و در واکنش به اظهارات اردوغان و ارسين تاتار گفته است: «ما دست روي دست نمي گذاريم و اقدامات قاطعانه اي انجام مي دهيم. ما ليست کاملي از ترک هايي داريم که گذرنامه جمهوري قبرس را در اختيار دارند. در شرايطي که آنها مدعي هستند که دولت مستقل دارند، نبايد اين پاسپورت نزد آنها بماند و کل اين پاسپورت ها را ابطال مي کنيم و به ديگر ترک هاي قبرس نيز حتي اجازه ورود و گردش در قبرس نخواهيم داد. اين شامل خود ارسين تاتار هم مي شود و گذرنامه او را نيز ابطال خواهيم کرد».
ارسين تاتار در پاسخ به تهديد رئيس جمهور قبرس گفته است:«مهم نيست. برود گذرنامه مرا ابطال کند. ما از مواضع خود در مورد دولت مستقل قبرس ترک و سرنوشت مرعش، عقب نشيني نخواهيم کرد».
باز هم سناريوي تنهايي
ابراهيم کالن سخنگوي رئيس جمهور ترکيه که در عين حال پست مشاور امنيت ملي و سياست خارجي را در اختيار دارد، چند سال پيش و در اثناي اوج گيري جنگ در سوريه، براي نخستين بار، از اصطلاح «تنهايي مقدس» استفاده کرد. او مدعي بود که ترکيه در سوريه اهداف ارزشمندي دارد که براي حفظ ثبات و امنيت سوريه، در نظر گرفته شده است! اما دشمنان و رقبا، کاري کرده اند که ترکيه، بر روي ارض واقع تنها بماند.
حالا گويي يک بار ديگر اين مساله تکرار شده و شاهد تنهايي ترکيه در شرق مديترانه هستيم. با آن که ترکيه در شرق مديترانه، از منابع نفت و گاز گرفته تا مسائل امنيتي، منافع فراوان و متعددي دارد، اما کل اين منافع را به مساله تثبيت دفاکتوي دولت قبرس ترک گره زده است.