وطن امروز: هاشمی می‌گفت کری قول داده!

وطن امروز/ متن پيش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. ساده‌لوحي، خوش‌خيالي، اعتماد به آمريکا يا اطمينان از نقشه‌اي با منافع مشترک؛ نامش هرچه باشد حالا اين روزها مي‌تواند مانند يک «آينه عبرت» مقابل چشم افکار عمومي بويژه جماعت سياسي معتمد به غرب قرار بگيرد. ماجراي عاقبت برجام حالا در حال تبديل شدن به يک تجربه تاريخي براي اين نسل از مردم ايران است. تجربه‌اي که مي‌گويد اعتماد به آمريکا اشتباه است. حتي اگر بزرگاني در ايران از مباني انقلابي خود بازگردند و ابراز ندامت عملي کنند نيز نمي‌توانند اعتماد آمريکا را جلب کنند. ماجرا مربوط به اعتماد روحاني و ظريف و خوش‌خيالي درباره پايبندي هيات حاکمه آمريکا به مفاد برجام نيست. ماجرا درباره مرحوم هاشمي‌رفسنجاني است که فردي در آن مقام و با آن تجربه طولاني از مبارزات سياسي و مديريت کلان اجرايي، چنان در هاله خوش‌خيالي نسبت به آمريکا قرار گرفته بود که گويا تمام تجربه‌‌هاي قبلي از «شيطان بزرگ» را به طرفه‌العيني از ياد برد. به گزارش «وطن‌امروز»، اگر اين روزها تيتر روزنامه اصلاح‌طلب شرق که در توجيه اعتماد جريان سياسي مطبوع خود نسبت به تعهدات آمريکا در توافق هسته‌اي نوشته بود «امضاي کري تضمين است» نقل محافل و نشانه‌ خوش‌خيالي و ناداني آنها از واقعيات قدرت در دنيا شده بود، اکنون روايت‌‌هايي شده که نشان مي‌دهد اين خوش‌خيالي و اعتماد به قول و قرارهاي جان کري، به رده‌‌هاي تصميم‌ساز اين جريان نيز سرايت کرده بود. ناصر نوبري، ديپلمات باسابقه وزارت امور خارجه ايران و از حاميان و علاقه‌مندان هاشمي‌رفسنجاني مي‌گويد بارها نزد او رفته و نسبت به عواقب اعتماد بي‌قاعده به آمريکايي‌ها پس از توافق ژنو، به او هشدار داده است اما رفسنجاني در جواب او به قول و قرارهاي جان کري استناد کرده و بر اساس همين قول و قرارها هشدارهاي او را رد کرده است. ناصر نوبري يکشنبه‌شب در برنامه تلويزيوني «جهان‌آرا» از شبکه افق سيما که با موضوع «آينده توافق هسته‌اي و راهبرد آمريکا در مواجهه با ايران» پخش شد، به تشريح وضعيت ايران در برجام پرداخت. وي گفت: در برجام ايران به تمام تعهداتش عمل کرده و به گواه آژانس انرژي اتمي محدوديت‌‌هاي هسته‌اي را اعمال کرده است اما قرار بود در برابر اين تعهدات، طرف مقابل تمام تحريم‌ها را بردارد- که اين کار نشده است- از طرف ديگر نبايد تحريم‌‌هاي جديدي عليه ايران اعمال مي‌شد، بنابراين تعادلي که اساس برجام بود (محدود کردن برنامه هسته‌اي ايران در برابر برداشته شدن تحريم‌ها و عدم تحريم جديد) از بين رفت. يعني در حال حاضر ايران به تعهداتش براي اعمال محدوديت کاملا عمل مي‌کند و به برجام پايبند است و طرف‌هاي مقابل نه‌تنها تعهدات اوليه‌شان را اجرا نکردند که تحريم جديد هم اعمال مي‌کنند. الان برجام محدوديت هسته‌اي در برابر ادامه تحريم و افزايش و توسعه تحريم‌هاست و اين دقيقا نقض برجام است. وي با طرح اين سوال که در مفاد برجام چه مسائلي ديده شده يا نشده که اين حاصل پديد آمده است، تصريح کرد: وقتي طرف مقابل تعهداتش را نقض مي‌کند، ما مکانيسم متعادل و برابري براي کنترل و مهار نقض طرف مقابل يا اقدام را نداريم. به عبارت ديگر اين روند شکايت در برجام که به «مکانيسم ماشه» معروف شده، عملا نقطه قوت طرف مقابل و نقطه ضعف ما است. ديپلمات باسابقه کشورمان ادامه داد: وقتي طرف مقابل برجام را نقض مي‌کند، ما بايد در کميته 1+5 شکايت کنيم که اين نقض‌ها صورت گرفته است. اگر ما شکايت کنيم که طرف مقابل برجام را نقض کرده و بخواهيم جلوي نقض گرفته شود، کميته تشکيل جلسه مي‌دهد اما بر اساس مکانيسم طراحي شده، کسي که مورد شکايت قرار گرفته مي‌تواند بگويد از شاکي راضي نيستم؛ ظرف چند هفته کميته‌‌هاي مرتبي تشکيل مي‌شود و پس از 45 روز شوراي امنيت تشکيل مي‌شود و طرف مقابل نقض تعهداتش را وتو مي‌کند و تمام تحريم‌هاي تعليق شده باز مي گردد. يعني ما اگر از طرف مقابل شکايت کنيم، به اين معناست که تيري به طرف خودمان شليک کرده‌‌‌‌‌‌ايم. پاسخ هاشمي به مشکلات توافق نوبري در ادامه اين برنامه تلويزيوني به ماجراي ديدارش با مرحوم هاشمي‌رفسنجاني پس از امضاي توافق ژنو پرداخت. وي با اشاره به سابقه همکاري با مرحوم هاشمي‌رفسنجاني و اعتماد وي به ديدگاه‌‌هاي کارشناسي نوبري، افزود: بعد از نامه به رئيس‌جمهور، ملاقاتي با آقاي هاشمي‌رفسنجاني داشتم. در اين ديدار قرار بود خطرات و هچل‌‌هاي اين موافقتنامه را توضيح بدهم. با صميميتي که با ايشان داشتم عرض کردم: حاج آقا! يک سني از شما گذشته و بايد به فکر آخرت باشيد. اگر ايران براساس اين موافقتنامه به هچل افتاد، در آن دنيا جوابي براي آن داريد؟ آيت‌الله هاشمي در جواب بنده گفت: خيال من راحت است. من اين بستر را باز کردم و ايران را از بن‌بست نجات دادم. وي افزود: من بلافاصله به ايشان گفتم شما به لحاظ کلي گفتيد ولي همه جزئيات توافق به گردن شما است. گفتند چرا بايد به گردن من باشد؟ پاسخ دادم چون آقاي روحاني با حمايت‌‌هاي شما رئيس‌جمهور شد و اگر حمايت‌‌هاي شما نبود او به اين منصب نمي‌رسيد. گفتند بله! اين را قبول دارم. نوبري تصريح کرد: تا اين را گفتم آقاي هاشمي روي جزئيات مفصل بحث کردند. من رفته بودم که هچل را آناليز کنم و راه‌حل بگويم، اما جلسه مفصل به ايشان اختصاص يافت. من مي‌خواستم بگويم اين برنامه‌اي را که آمريکايي‌ها چيدند آخرش به اينجا منجر خواهد شد اما ايشان مرتب مي‌گفتند فلاني به من گفته آقاي جان کري قول داده است اين کارها را بکند. باور کنيد مذاکرات من با آقاي رفسنجاني مرتب در اين مي‌گذشت که آقاي کري قول داده، آقاي کري گفته، آقاي کري قول داده. ديپلمات باسابقه کشورمان ادامه داد: کار به جايي رسيد که ديدم ديگر نمي‌توانم ديدگاه‌‌هاي خود را مطرح کنم. پروپاگاندايي که از آقاي کري به ايران منتقل شده بود در حدي بود که تا سطح افراد بسيار مهمي مانند آقاي هاشمي‌رفسنجاني توسعه پيدا کرده بود. من مي‌خواستم اين هچل را تشريح کنم ولي ايشان با اظهارات کري، من را خنثي مي‌کرد. نوبري افزود: من در همان جا گفتم که اين قول و قرارها در روابط بين‌الملل امروز تعريف نشده است، اين قول‌ها و قرارها با سيستم حکومت آمريکا جواب نمي‌دهد. آقاي کري امروز هست و فردا نيست. اين دولت مي‌‌‌‌‌‌‌‌آيد و آن دولت مي‌رود. در آن نامه به رئيس‌جمهور گفتم شما اگر بندها و جزئيات را در توافق محکم نکنيد و اين قرارداد را به آقاي کري وابسته کنيد، احتمال دارد فردا کنگره يک مصوبه بياورد و با دوسوم راي حتي آقاي اوباما هم نتواند کاري کند چه برسد به کري. سفير اسبق ايران در شوروي گفت: بنده رفتم که بگويم اين مدل ما را به هچل مي‌اندازد و ما مشکل بانکي و اقتصادي پيدا خواهيم کرد پس بياييد از الان براي کشور برنامه‌‌ريزي کنيم که يک مسير سالمي براي ارزگيري کشور به دست بياوريم. ايشان گفتند چه؟ گفتم گردشگري. گفتم با توسعه توريسم ارز به دست بياوريم و اتکاي کشور را به ارز نفتي کم کنيم. ايشان احساس کردند اين فکر درازمدت است و تصورشان اين بود که کري قول داده و 100 ميليارد دلار نقد بلافاصله پس از امضاي توافق ژنو حاصل خواهد شد. نوبري با بيان اينکه اين هچل با آنچه در ژنو آمده بود کاملا مشخص بود، تصريح کرد: اين معادله را به نحوي تنظيم کرده بودند تا شرايطي پيش بيايد که با تحريم‌ها و برنامه‌‌هاي اقتصادي که روي ايران اعمال مي‌کنند، ايران نتواند متقابلا برنامه هسته‌اي‌‌‌‌اش را توسعه بدهد. اين را در موافقتنامه ژنو 4 سال پيش گنجانده بودند. يعني آنها تحريم‌ها را توسعه دهند و برنامه هسته‌اي ايران نيز محدود بماند. چرا؟ چون قبل از برجام هر چه آنها تحريم‌ها را توسعه مي‌دادند، ما هم در مقابل انرژي هسته‌اي را گسترش مي‌داديم و مهار مي‌کرديم تحريم آنها را. آنها مي‌خواستند توسعه برنامه هسته‌اي را محدود کنند و تحريم‌ها را توسعه دهند. وي ادامه داد: اين هچل الان از کجا حاصل شده است؟ از اينجا حاصل شده که ما به طرف مقابل اعتماد کرديم. ما به آمريکا اعتماد کرديم؛ ما فکر کرديم اگر آنچه آنها مي‌گويند اجرا کنيم، آنها هم متقابلا آنچه ما مي‌خواهيم را در موعد خودش اجرا خواهند کرد. هچل از اينجا شروع شد. در حالي که در روابط بين‌الملل امروز اصولا چيزي به نام اعتماد وجود ندارد و منافع و اهرم‌‌هاي فشار حرف آخر را در ديپلماسي مي‌زند. نوبري با بيان اينکه در انتخابات سال 88 در ستاد موسوي بوده است، خطاب به مردم گفت: مردم! بدانيد برجام پشت برجام براي تجزيه ايران برنامه آمريکاست. اگر به ايران عشق داريد جلوي اين مسير که براي ايران طراحي شده بايستيد. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد