بوسه مرگ بر روند صلح

به نظر، رفتارها و اقدامات ضدونقيض دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور ايالات متحده، تمامي ندارد. در آخرين مورد، با اعلام رسمي او، آمريکا به اولين کشوري بدل مي‌شود که بيت‌المقدس (اورشليم) را به‌عنوان پايتخت رسمي اسرائيل به رسميت خواهد شناخت؛ شهري که در قلب مناقشه اسرائيلي- فلسطيني قرار دارد. اسرائيلي‌ها از يک‌سو بيت‌المقدس را پايتخت ابدي و جدايي‌ناپذير خود مي‌دانند. درمقابل فلسطيني‌ها نيز راه‌حل دودولتي را منوط به اين مي‌دانند که بيت‌المقدس شرقي که اماکن مقدسي مانند مسجدالاقصي را در خود جاي داده، به پايتخت دولت فلسطيني بدل شود. در چنين وضعيتي ترامپ باوجود اين ادعا که به دنبال پايان‌دادن به مناقشه ميان اسرائيلي‌ها و فلسطيني‌هاست، در عمل به رؤياي اسرائيلي‌ها جامه عمل پوشانده است. اين اقدامي است که به‌خاطر عواقب پيش‌بيني‌نشده و ناگوار آن براي منطقه، رؤساي‌جمهور قبلي ايالات متحده از آن احتراز مي‌کردند؛ تا حدي که وزارت خارجه آمريکا در آستانه اعلام رسمي اين تصميم، به تمام سفارتخانه‌هاي خود در سراسر جهان توصيه کرده تا سطح امنيتي خود را افزايش دهند. همچنين از کارمندان دولت آمريکا خواسته شده تا اطلاع ثانوي، از ورود به منطقه قديمي بيت‌المقدس و کرانه باختري خودداري کنند. از ديگرسو، ترامپ با به‌رسميت‌شناختن بيت‌المقدس به‌عنوان پايتخت اسرائيل، عملا بر شهرک‌سازي‌هايي که از سوي جامعه بين‌المللي غيرقانوني محسوب مي‌شود، مهر تأييد مي‌زند. گذشته از واکنش تند جامعه جهاني، اين تصميم ترامپ با پاسخ قاطع فلسطيني‌ها همراه بود. فلسطيني‌ها حتي منتظر اعلام رسمي اين تصميم از سوي ترامپ نماندند و به خواست رهبران خود به خيابان‌هاي غزه ريختند. از ديگر سو، به نظر اين مسئله مي‌تواند اتحاد بيشتر ميان حماس و فتح را به دنبال داشته باشد. حماس با انتشار بيانيه‌اي ضمن حمايت از مواضع تشکيلات خودگردان، از بيت‌المقدس به‌عنوان خط قرمز فلسطينيان ياد کرده است. درحال‌حاضر يک‌سوم ساکنان بيت‌المقدس شرقي را فلسطيني‌هايي تشکيل مي‌دهند که از قرن‌ها پيش در اين منطقه ساکن بوده‌اند. شايد به همين خاطر باشد که اين تصميم آمريکا از سوي فلسطيني‌ها به‌منزله «بوسه مرگ» بر فرايند صلح تعبير شده است. ترامپ بعد از به‌رسميت‌شناختن بيت‌المقدس به‌عنوان پايتخت اسرائيل به وزارت خارجه دستور خواهد داد تا روند انتقال سفارت اين کشور به بيت‌المقدس را آغاز کند؛ روندي که طبق اعلام مقامات آمريکايي، حداقل سه سال به طول خواهد انجاميد. جهان عليه ترامپ اين اقدام ترامپ را بايد در ادامه گسست او از متحدان آمريکا درخصوص مسائل مهم و کليدي، از جمله خروج از توافق آب‌وهوايي پاريس و ترک توافق‌هاي تجاري چندجانبه با اروپا و آسيا و حتي تهديد به خروج از توافق هسته‌اي با ايران دانست. بسياري از متحدان اصلي ايالات متحده، از جمله فرانسه، اتحاديه اروپا، عربستان‌سعودي و اردن درخصوص عواقب اين تصميم عجولانه به ترامپ هشدار داده‌اند، اما گوش رئيس‌جمهور آمريکا به اين حرف‌ها بدهکار نيست. از نظر جامعه جهاني، هرگونه تغيير در وضعيت بيت‌المقدس منوط به يک توافق صلح دوطرفه است، زيرا در غير اين صورت، هيچ دستاوردي جز افزودن بر پيچيدگي‌هاي روند صلح نخواهد داشت. درحال‌حاضر تمام کشورهايي که با اسرائيل رابطه ديپلماتيک دارند، سفارتخانه خود را در تل‌آويو داير کرده و ممکن است که در بيت‌المقدس کنسولگري داشته باشند. بااين‌حال، ترامپ باوجود اينکه ادعا مي‌کند به دنبال دستيابي به هدف غايي راه‌حل دودولتي است، اما کاملا در جهت مخالف برقراري صلح قدم برمي‌دارد. اين مسئله حتي با انتقاد و مخالفت متحد هميشگي آمريکا در منطقه؛ يعني عربستان‌سعودي همراه شده است. به ‌نقل از رسانه‌هاي سعودي، ملک‌سلمان، ‌پادشاه عربستان، در گفت‌وگويي تلفني با ترامپ گفت که اين تصميم به‌خاطر جايگاه خاص بيت‌المقدس و مسجدالاقصي مي‌تواند احساسات مسلمانان در سراسر جهان را تحريک کند. البته انتقادات از اين تصميم ترامپ فراتر از انگيزه‌هاي مذهبي رفته است. حتي پاپ فرانسيس، رهبر کاتوليک‌هاي جهان، نيز به جمع منتقدان اين اقدام پيوسته و با ابراز نگراني عميق از اين تصميم، خواستار حفظ وضع موجود در بيت‌المقدس شده است. محمود عباس، رئيس تشکيلات خودگران فلسطين، نيز درخصوص مخاطرات اين تصميم براي حفظ صلح و ثبات در خاورميانه به ترامپ هشدار داده است. مانوئل حساسيان، نماينده تشکيلات خودگردان در بريتانيا، اين اقدام آمريکا را ضربه نهايي به فرايند صلح دانسته است. بااين‌حال، کاخ سفيد تأکيد دارد که اين اقدام هيچ تأثيري در تلاش‌ها براي رسيدن به صلح ميان فلسطيني‌ها و اسرائيلي‌ها ندارد. درمقابل، کارشناسان مسائل خاورميانه در عاقلانه‌بودن اين تصميم ترديد دارند. دنيل شاپيرو، سفير سابق آمريکا در اسرائيل، در اين رابطه به «گاردين» گفته است که اين اقدام مي‌تواند به رويکرد دودولتي ضربه بزند. به نظر مي‌رسد در اتخاذ اين تصميم، جرد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، نقش تعيين‌کننده‌اي ايفا مي‌کند که هدايت اين فرايند را در دست دارد. يهودي‌سازي بيت‌المقدس شرقي به نظر ترامپ با اين اعلام اين تصميم بر فرايندي مهر تأييد مي‌زند که اسرائيلي‌ها به شکلي نظام‌مند و از مدت‌ها پيش دنبال مي‌کرده‌اند. اسرائيل به صورت غيرقانوني و در جريان سال ١٩٦٧ بخش‌هايي از فلسطين، از جمله بيت‌المقدس شرقي را اشغال و بلافاصله آن را به‌عنوان پايتخت ابدي و بلامنازع خود اعلام کرد، هرچند هيچ کشوري در جهان اين اقدام را به رسميت نشناخت. بعد از آن بود که اسرائيل با هدف يهودي‌کردن اين مناطق دست به اسکان اسرائيلي‌ها زد. تدي کولک، شهردار وقت اسرائيلي اين منطقه، در اين رابطه اين‌طور گفته است: «هدف تضمين‌کردن اين است که بيت‌المقدس براي هميشه بخشي از اسرائيل باقي بماند». در سال ١٩٨٠، اسرائيل ضميمه‌کردن نيمه‌ شرقي بيت‌المقدس را با مستقرکردن ادارات و سازمان‌هاي دولتي، از جمله پارلمان و دادگاه‌هاي عالي رسميت بخشيد. در ادامه نيز اسرائيلي‌ها با اقداماتي از قبيل تصاحب زمين‌ها، شهرک‌سازي‌هاي سريع و سرکوب فلسطيني‌ها و مجبورکردن آنها به ترک اين مناطق، توانستند آرايش جمعيتي منطقه اشغالي بيت‌المقدس شرقي را تغيير داده و کنترل خود را بر آن افزايش دهند. به نظر، تصميم آمريکا را بايد نخستين گام در آخرين مرحله براي بدل‌کردن بيت‌المقدس به پايتخت اسرائيل دانست. درحال‌حاضر ٨٦ درصد از بيت‌المقدس شرقي تحت کنترل مستقيم مقامات اسرائيلي است. حدود ٢٠٠‌هزار اسرائيلي نيز در شهرک‌هاي اسرائيلي که در املاک و زمين‌هاي فلسطينيان ساخته شده‌اند، زندگي مي‌کنند. اسرائيل در اقدامي ديگر براي افزايش امنيت شهرک‌هاي خود، در سال ٢٠٠٢ ميلادي شروع به ساخت ديواري کرد که دورتادور روستاها و شهرها کشيده شده و خانواده‌هاي بسياري را از هم جدا کرده است. از ديگر سو، ١٤٠‌هزار نفري که در محلات بيت‌المقدس زندگي مي‌کنند، به‌واسطه اين ديوار از مابقي شهر جدا شده و از فقدان خدمات و زيرساخت‌هاي ابتدايي رنج مي‌برند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد

---

بازار

---